تصویب تحریم های جدید علیه جمهوری اسلامی به نگرانی شماره یک جامعه بین المللی تبدیل شده است.
سازمان ملل: انزوای ایرانی
آیا باراک اوباما در اولین نبرد دیپلماتیک خود شکست خواهد خورد؟ دولت امریکا و فرانسه درصددند تا تحریم های جدیدی را علیه جمهوری اسلامی در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برسانند. ایده این اقدامات این است که با تحریم شرکت های تحت نظارت سپاه پاسداران، منابع درآمدی آن را حذف کنند. ولی علی رغم تلاش های هیلاری کلینتون و اطرافیانش که از چند هفته قبل آغاز شده، به نظر می رسد که متقاعد کردن کشورهای کلیدی عضو سازمان ملل با مشکل روبرو شده باشد.
سازش ناپذیری چین
یکی از مقامات دیپلماتیک در پاریس می گوید: “در مورد ایران نمی توانید تصور کنید که ما، فرانسوی ها و امریکایی ها، تا چه حد با عدم همکاری کشورهای دیگر روبرو هستیم. اکثر کشورهای بزرگ از حمایت از ما سر باز می زنند. آنها معتقدند که ما در مورد این مسأله مستکبرانه عمل می کنیم و برخی تا آنجا پیش می روند که حتی آن را استعمارگری نوین می نامند.”
در پاریس و واشنگتن گفته می شود که روسیه مطمئناً به قطعنامه ها رأی مثبت خواهد داد. الیزه و کاخ سفید برای جلب حمایت کرملین نسبت به متن اولیه قطعنامه انعطاف بسیاری نشان دادند. آنها می خواستند دولتمردان جمهوری اسلامی را مسؤول دست درازی به حقوق بشر در تهران بدانند، حساب های بانکی آنها را در خارج توقیف و صدور ویزا برای آنها را ممنوع کنند. این متن دستخوش تغییر شد. کرملین که همین سرکوب ها را در خاک خود نسبت به شهروندانش اعمال می کند از همسو شدن با این تدابیر خودداری کرده است. روس ها همچنین خاطرنشان کرده اند که هیچ تحریمی را در مورد تسلیحات نمی پذیرند [درحقیقت روسیه اولین تأمین کننده جنگ افزار برای ایران است]. به علاوه روس ها سفارش فروش چهار ناو جنگی “میسترال” را هم دریافت کرده اند.
چین نیز که از حق وتو در شورای امنیت برخوردار است، چندان موافق تحریم ها نیست. دولت پکن با مخالفت نسبت به اولین متن تنظیم شده توسط فرانسه و امریکا، نگران این است که مبادا سومین تأمین کننده نفت خود را ناراحت کند و این بازار پرآینده را از دست بدهد. دولت اوباما برای از بین بردن سازش ناپذیری چین، متحدان خود در منطقه خلیج فارس را به همکاری طلبیده است. دولت واشنگتن از ریاض و امارات متحده عربی خواسته که به پکن اطمینان دهند و در صورت کمبود هیدروکربن برای چین، این کمبود را جبران کنند. ولی تاکنون این کار نتیجه مطلوب را نداشته. یکشنبه گذشته وزیر امور خارجه چین در چندین نوبت گفت که “اعمال تحریم های جدید مشکل هسته ای ایران را حل نمی کند”.
مخالفت برزیل
مخالفت کلی چین با سیاست اعمال تحریم، کشورهای دیگر را نیز تشویق کرده و آنها نیز مخالفت خود را با تلاش های امریکا و فرانسه اعلام کرده اند. ابتدا برزیل که بدون برخورداری از حق وتو به مدت دو سال عضو شورای امنیت بود، مخالفت خود را اعلام کرد. در اویل این ماه، لولا، رییس جمهور این کشور، اظهار داشت که “احتیاط نیست ایران را منزوی کنیم”. اظهارات وزیر امور خارجه برزیل از این هم صریح تر بود. او گفت “نباید در برابر دیکته کردن های امریکا تسلیم شد.”
ازنظر کارشناسان، دو دلیل برای مخالفت برزیل وجود دارد. ابتدا اینکه بزرگ ترین کشور امریکای جنوبی وارد یک برنامه صلح آمیز هسته ای در ابعاد گسترده شده است. این کشور حتی در سال ۲۰۰۶ یک مرکز بزرگ غنی سازی در شهر “رسنده” در ۱۵۰ کیلومتری ریودوژانیرو تأسیس کرده است. این کشور چگونه می تواند با تأسیس مراکزی مشابه در خاورمیانه به مخالفت برخیزد؟ لولا چند روز پیش در یک کنفرانس مطبوعاتی با حضور هیلاری کلینتون که به خشم آمده بود گفت: “من همان چیزی را برای ایران می خواهم که برای برزیل می خواهم: تولید و گسترش انرژی هسته ای برای مصارف صلح آمیز.”
دوم اینکه برزیل مایل است در دیپلماسی جهانی از جایگاه قابل توجهی برخوردار باشد و می خواهد نقش “میانجی” میان کشورهای بزرگ و کشورهای درحال توسعه را بازی کند. این کشور برای رسیدن به این هدف نیاز به این دارد که خود را بیطرف نشان دهد.
کشور دیگری که در تصویب تحریم ها مانع تراشی می کند ترکیه، یک عضو غیردائمی دیگر شورای امنیت است. اردوغان، ئخست وزیر این کشور، اغلب “سیاست دوگانه” را محکوم می کند و خاطرنشان می سازد که اسراییل دارای سلاح اتمی است. این کشور نیز مایل است خود را میانجی منطقه معرفی کند و قصد دارد فعالیت های بازرگانی خود را با همسایه بزرگش سه برابر کند. به همین دلیل شانس کمی در موافقت این کشور با تصویب قطعنامه تنظیم شده ازسوی امریکا و فرانسه وجود خواهد داشت.
لبنان نیز که به مدت دو سال در شورای امنیت کرسی دارد مواضع تقریباً مشابهی را دنبال می کند. دولت بر سر کار در بیروت نمی تواند کاری کند که به نارضایتی حزب الله، بازوی مسلح جمهوری اسلامی، بینجامد. بدون حمایت این سه کشور تصویب قطعنامه جدید مشکل خواهد بود و مشکل تر از آن توجیه تحریم هاست.
البته ایالات متحده برای جلب حمایت این کشورها در نیویورک اهرم های قدرتمندی در زمینه های نظامی، اقتصادی و دیپلماتیک در اختیار دارد. واشنگتن به عنوان مثال می تواند به برزیل این وعده را بدهد که برای عضویت دائم این کشور در شورای امنیت تلاش خواهد کرد؛ می تواند به لبنان هشدار دهد که دیگر سلاحی به این کشور نخواهد فروخت؛ به ترکیه نیز بگوید که دیگر از ورود این کشور به اتحادیه اروپا حمایت نخواهد کرد. اگر این وعده ها و فشارها نتیجه مثبت داشته باشند، چین منزوی خواهد شد و احتمالاً به همین دلیل تحریم های جدید را وتو نخواهد کرد.
به هرحال سناریویی که در پاریس نیز مورد نظر است همین سناریوی واشنگتن است .
منبع: نوول ابزرواتور، ۱۳ مارس
