اکنون پس از گذشت زمستانی پر از تهدید به حمله نظامی به ایران بر سر برنامه هسته ای بحث انگیز این کشور، مقامات آمریکایی و تحلیلگران معتقدند احتمال چنین حمله ای در کوتاه مدت وجود ندارد.
آنها برای این تحلیل خود دلایل چندی ارائه می دهند. تهدید به تحریم های فلج کننده علیه ایران، این کشور را به سوی سیاست های انعطاف پذیرتری در برابر آمریکا و سایر قدرت های بزرگ سوق داده و مذاکرات هسته ای نیز از سر گرفته شده است.
شکاف میان رهبران اسرائیل در مورد نحوه برخورد با ایران نیز آشکارتر شده است. کاخ سفید سعی دارد از هرگونه رویارویی با ایران که بتواند بازارهای نفتی را متزلزل کند جلوگیری کند.
یکی از مقامات دولت اوباما گفت: “تصور می کنم درجه حرارت پایئن آمده است.”
البته گروهی هم معتقدند خوشبینی بیش از حد دراین مورد ممکن است به تدریج رنگ ببازد. دنیس راس، که قبلا مشاور دولت اوباما درامور ایران بود گفت: “هر چند توافقی میان آمریکا و اسرائیل در مورد مدت زمانی که می توان به ایران فرصت داد وجود ندارد، ولی هر دو توافق دارند که باید به دیپلماسی یک فرصت دیگر داده شود.”
او افزود: “بنابراین من فکر می کنم همه بر مذاکرات متمرکز شده اند. این به معنی از میان رفتن گزینه استفاده از زور نیست، ولی این گزینه اکنون در پشت دیپلماسی قرار گرفته است.”
مذاکرات دو هفته پیش میان ایران و شش قدرت بزرگ دنیا در استانبول نوعی نقطه عطفی در این مناقشه محسوب می شود. واشنگتن در روزهای قبل از این مذاکرات خوش بینی کمی نسبت به رفتار ایران در این مذاکرات داشت ولی به نظر می رسد مذاکره کننده ایرانی انعطاف بیشتری در حل بحران از طریق مذاکره از خود نشان داده است. مقامات آمریکایی معتقدند سایه تحریم های شدید تر که قرار است از ماه ژوئیه اعمال شود ایرانی ها را متقاعد ساخته که مذاکرات را جدی بگیرند.
یکی از مقامات دولت آمریکا گفت: “ما در دوره ای هستیم که ترکیب دیپلماسی و فشار در حال گشودن درهای جدیدی است.”
رهبران بلند پایه ایرانی نیز سعی کرده اند مذاکرات استانبول را موفقیت آمیز جلوه دهند، که مقامات آمریکایی می گویند نشانه تمایل ایران برای آماده کردن افکار عمومی داخلی برای رسیدن به توافق با غرب در این زمینه است.
علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ایران گفته است: «من تصور می کنم این شروع خاتمه چیزی است که من “پرونده سازی علیه ایران” می نامم.» او پیش بینی کرده است که در “مذاکرات بغداد پیشرفت های بیشتری حاصل خواهد شد.”
روحانیون ایران نیز در نماز جمعه از “رفتارهای منطقی در مذاکرات هسته ای و امکان حصول نتیجه ای که به نفع همه باشد” سخن گفته اند.
آیت الله صدیقی گفت مذاکرات استانبول نشان دهنده “قدرت و عزت ملت ایران است و حاصل مقاومت ملت و پیروی از دستورات رهبر معظم است.”
در اسرائیل از سوی دیگر اظهارات ضد و نقیضی در باره برخورد با برنامه هسته ای ایران در جریان بوده است.
اظهارات یووال دیسکین، رئیس سابق سازمان اطلاعات و امنیت داخلی (شین بت) اسرائیل در مورد اینکه نباید به آقایان نتانیاهو و ایهود باراک درمورد سیاست برخورد با ایران اعتماد کرد، آخرین مورد از یک رشته اظهار نظرهای منتاقض رهبران اسرائیل است. آقای دیسکین گفت حمله به ایران باعث سرعت گرفتن برنامه هسته ای ایران خواهد شد.
اوباما در اظهارات اخیر خود روشن کرده است که به دنبال سیاست “کنترل محدود” یک ایران هسته ای نیست، که بر اساس آن با پذیرش ایران هسته ای سعی کند از گسترش سلاح های هسته ای به خاورمیانه جلوگیری کند.
کنار گذاشتن سیاست کنترل محدود نتیجه بحث های فشرده درون دولت آمریکا بوده است که در نتیجه آن واشنگتن یک قدم به موضع اسرائیل شده است. بااین وجود اوباما گفته اکنون وقت آن است که به دیپلماسی فرصت تازه ای داده شود.
برخی تحلیلگران هشدار داده اند که در صورت عدم پیشرفت قابل ملاحظه در مذاکرات بغداد احتمال بالا گرفتن شعله مناقشات وجود دارد.
اگر ایران به بحث عمیق در باره برنامه هسته ای خود در مذاکرات بغداد نپردازد، محیط مجددا متشنج می شود.
منبع: نیویورک تایمز – 29 آوریل 2012
