بیش از ۱۰ سال از زمانی که از طرح “بیمه زنان خانه‌دار” نام برده شد می‌گذرد اما هنوز این طرح عملی نشده است. پس از فرازو نشیب‌های فراوانی که این طرح از سر گذراند، سال گذشته ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه به آن اختصاص یافت اما هیچ زن خانه‌داری بیمه نشد. امسال هم بودجه آن با کاهش ۸۵ درصدی به ۱۵ میلیارد تومان رسیده است. شهین‌دخت مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان اما مقایسه بودجه دولت دهم و یازدهم در این زمینه را مقایسه درستی نمی‌داند: “۱۰۰میلیارد اعتباربیمه زنان خانه دار دردولت قبل فرضی بود اما ۱۵میلیارد این دولت واقعی است.”
محبوبه مرادی، جامعه‌شناس در گفت‌گو با “روزآنلاین” از طرح بیمه زنان خانه‌دار به عنوان تیغی دو لبه نام می‌برد: “بیمه زنان خانه‌دار، در حقیقت رسمیت بخشیدن به شغل خانه‌داری و حمایت از زنانی است که چند برابر ساعت کاری معمول کار می‌کنند و امکان داشتن شغل دیگر هم از آنها گرفته می‌شود. اما اجرای این طرح نباید به گونه‌ای باشد که زنان را به سمت بازگشت به خانه‌ها سوق بدهد.”
مرادی با اشاره به اینکه در خبرها آمده زنان آسیب‌پذیر در اولویت قرار دارند، آن را تصمیم مفیدی قلمداد می‌کند و می‌گوید: “معتقدم باید تمرکز روی این بخش از زنان صورت بگیرد و لزومی ندارد تمام زنان خانه‌دار بیمه شوند چرا که آثار منفی بلند مدت آن که منجر به حاشیه رانده شدن زنان است، قابل جبران نیست.”
شهین‌دخت مولاوردی در تازه‌ترین سخنانش عنوان کرده که بیمه زنان خانه‌دار نباید با بیمه زنان سرپرست خانوار اشتباه گرفته شود چرا که بیمه زنان سرپرست خانوار وظیفه سازمان بهزیستی و در حال انجام شدن است. این در حالی است که احمدمیدری، معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خواستار تغییر آیین‌نامه بیمه زنان خانه‌دار شده و گفته که با توجه به کمبود اعتباری که در این بخش وجود دارد، زنان سرپرست خانوار و زنان بدسرپرست برای بیمه اجتماعی در اولویت قرار بگیرند.
پیش‌تر شهلا میرگلوبیات، عضو فراکسیون زنان مجلس هم از اجرای طرح بیمه زنان خانه‌دار تا پایان سال جاری با اولویت اقشار آسیب‌پذیر و زنان بی‌سرپرست خبر داده بود.
کار‌شناسی که با روز گفت‌وگو می‌کند در همین خصوص می‌گوید: “این نکته را در نظر داشته باشیم که نباید بیمه زنان خانه‌دار به مشوقی برای خانه‌نشینی تبدیل بشود. اقشار آسیب‌پذیر و زنانی که امکان کار دیگری جز خانه‌داری ندارند باید زیر پوشش بیمه قرار بگیرد. بیمه تمام زنان خانه‌دار، زحمات سالیان متمادی زنان برای حضور در عرصه مشاغلی جز خانه‌داری را به خطر می‌اندازد.”
کار خانه، وظیفه زن نیست
“این نگرش وجود دارد که زنانی که در خانه هستند کار خاصی انجام نمی‌دهند که حالا نیازی باشد بیمه هم بشوند.” این را معاون رئیس جمهوری در امور زنان به خبرآنلاین گفته و ادامه داده است: “ باید فلسفه‌ای که پشت این قضیه وجود دارد را مشخص کرد و بر محاسبه ارزش کار خانگی و تاثیر آن بر درآمد ناخالص ملی تاکید کرد که زنان خانه‌دار چه نقشی ایفا می‌کنند تا رفته‌رفته چنین برنامه‌هایی هم به رسمیت شناخته شوند و برای آنها جایگاه خاصی در نظر گرفته شود.”
محبوبه مرادی، جامعه‌شناس نیز در همین خصوص می‌گوید: “در جامعه ما به کار خانگی به گونه‌ای نگاه می‌شود که گویا فاقد ارزش پرداختی یا خدمات حمایتی است. در واقع کار منزل، وظیفه زنان تلقی می‌شود. در حالی که در شرع اسلام هم کار در خانه، تکلیف زن نیست و می‌تواند در ازای آن حقوق دریافت کند.”
او ادامه می‌دهد: “اغلب زنان در کشور ما روزانه چند ساعت از زمان خود را به انجام کار خانه اختصاص می‌دهند. کاری که عموما سال‌هاست به عنوان وظیفه به آنها تحمیل شده است.”
مرادی همچنین عنوان می‌کند: “در طی سالیان طولانی، حق حضور زن در مشاغلی جز خانه‌داری نادیده گرفته شده و نقش زن تنها در همسری و مادری خلاصه شده است. در حالی که زنان هم میتوانند مثل مردان که همسر و پدر هستند و کار دلخواهشان را هم دارند از شغل مورد علاقه‌شان بهره‌مند شوند. حضور زنان در عرصه‌های مختلف، که امروز شاهد آن هستیم، هر چند کافی نیست اما محصول سالیان سال تلاش زنان برای رسیدن به فرصت‌های برابر است.”
ماجرای یک طرح ۱۰ ساله
بیمه زنان خانه‌دار در دولت اصلاحات با اختصاص ردیفی خاص از قانون بودجه تصویب شد و قرار بود اجرایی شدن آن برعهده سازمان بهزیستی قرار بگیرد. طبق این طرح، زنانی تحت پوشش این نوع بیمه قرار می‌گرفتند که شاغل، دانشجو یا دانش‌آموز و سن‌شان هم کمتر از ۲۲ و بیشتر از ۶۰سال نباشد. طبق آیین‌نامه این بیمه، زنان از کارافتاده و بیمار نیز جزو افراد مشمول در نظر گرفته شده بودند. سازمان بهزیستی این طرح را اجرا نکرد و مسئولیت بر عهده وزارت رفاه افتاد؛ این وزارت‌خانه نیز از عهده اجرایی کردن آن بر نیامد و فراز و نشیب آن تا سال ۹۱ ادامه پیدا کرد، تا بودجه ۱۰۰ میلیاردی آن تصویب شد، با این حال این طرح هرگز به مرحله اجرا در نیامد. امسال اما بودجه با کاهش ۸۵ درصدی رو به شده است.
مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در این خصوص شرح داده است: “پیشنهادی که ما دادیم حتی بیشتر از آن مبلغ بود به طوری که ۱۵۰ میلیارد تومان را مطرح کردیم. با توجه به اینکه در سال گذشته در نظر گرفته شده بود ۲۰۰ هزار نفر بیمه شوند، ما با افزایش بودجه‌ای که در نظر داشتیم، تعیین کرده بودیم که ۵۰۰ هزار زن خانه‌دار بیمه شوند اما مشکل اینجاست که سیاست‌های انقباضی بودجه امسال اجازه این کار را نمی‌داد و این مبلغ کاهش پیدا کرد.”
او ادامه داده است: “اما از سوی دیگر این اطمینان به ما داده شده که این مبلغ، یک مبلغ فرضی نیست و قرار است قابل اجرا باشد. درواقع می‌توانیم بگوییم در گذشته سنگ بزرگی برداشته شد که کاری در ازای آن انجام شد و حالا اگر همین ۱۵ میلیارد تومان که درباره اجرای آن ابراز امیدواری شده، برای این کار تخصیص پیدا کند و اجرایی شود تحول بزرگی در این زمینه پیش می‌آید و می‌توان به ادامه این روند در آینده امیدوار بود.”
روزنامه بهار پیش از این در یادداشتی آورده بود: “براساس اصل ۲۱ قانون اساسی دولت موظف است همه آحاد جامعه را تحت پوشش حمایتی خود قرار دهد. در حال حاضر، ۱۹میلیون زن خانه‌دار بدون برخورداری از بیمه و برخورداری از حمایت مالی دولتی و امکان بازنشستگی در کشورمان زندگی می‌کنند.”
نگارنده یادداشت در ادامه یادآور شده بود: “نکته مهم این است که خانه‌داری یک شغل محسوب شود. یعنی دولت بتواند شرایطی را فراهم کند که شغل خانه‌داری همانند سایر مشاغل به رسمیت شناخته شود و زنانی که در این شغل فعالیت می‌کنند از حمایت‌های قانونی برخوردار باشند. یکی از این حمایت‌ها امکان بازنشسته شدن زنان خانه‌دار است.”
