طی ماه های اخیر، صفحات آگاهی روزنامه ها در بخش املاک و مستغلات، میزبان فروشندگان زمین، ملک و ویلا در منطقه “گردنه حیران” در استان اردبیل با توصیفاتی چون “منظره در طبیعت بکر”، “خرید ویلا در طبیعت دست نخورده” و… شده است؛ فروشندگانی که تا پیش از اظهارات روز گذشته یک عضو ناظر مجلس در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، مشخص نبود مجوز ساخت و ساز در این منطقه حفاظت شده را از کجا به دست آورده اند.
حالا اما، همزمان با افشای برخی از پرونده های زمینخواری مسئولان در قشم، لواسانات، رودهن و دماوند، یک نماینده مجلس از “زمینخواری میلیاردی مسئولان” در منطقه حفاظت شده گردنه حیران در استان اردبیل خبر داده تا مشخص شود این منطقه نیز در آنچه که “فساد سیاه سازمان یافته” نام گرفته، بی نصیب نمانده است.
بنا به نوشته خبرگزاری های داخلی، عزت‌الله یوسفیان‌ملا نماینده مردم آمل و عضو ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی گفته است: “تیمی برای بررسی وضعیت پرونده «گردنه حیران» به این منطقه رفته بودند که این گزارش به ستاد ارائه شده است. قرار است در نشست بعدی ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی گزارش مذکور قرائت و پیرامون پرونده تصمیم‌گیری شود. در پرونده پیش روی ستاد نام برخی از نمایندگان قبلی و همچنین مقامات ارشد دولتی دیده می‌شود که این جای تأسف دارد؛ در زمینخواری گردنه حیران در ابتدا اراضی ملی تصرف شده و سپس ساخت و سازهای میلیاردی در آن انجام شده است”.
او افزوده: “برخی مقامات مناطق خوش آب و هوای کشور را شناسایی کرده و برای تصرف آنها اقدام می‌کنند.در دوره‌هایی نگاه‌ها به سمت کلاردشت بود اما امروز گویا همه به سمت گردنه حیران می‌روند. برخی مقامات کشوری از جمله دولتمردان و نمایندگان مجلس و مسئولان اجرایی به زمینخواری در گردنه حیران مبادرت کرده‌اند. برخی از مقامات محلی نسبت به این زمین‌خواری‌ها و تصرف اراضی ملی انتقاد داشته و طی نامه‌ای به مقامات ارشد کشور نسبت به این موضوع اعتراض کردند. ستاد مبارزه با مفاسده اقتصادی تمام تلاش خود را برای بازگرداندن اراضی ملی به مردم به کار خواهد گرفت”.
این اظهارات پس از آن است که ماه گذشته خبرگزاری ایسنا به بهانه انتشار یک آگهی تبلیغاتی که طی آن پیشنهاد معاوضه گردنه حیران با یک دستگاه ویلا در منطقه ای دیگر مطرح شده بود، روند زمینخواری در این منطقه را از زبان مقامات محلی افشاء کرد.
به نوشته ایسنا، خداکرم جلالی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در اینباره گفته بود: “ساخت ویلاها در گردنه حیران، سیر قانونی خود را طی نکرده است. اگر این ساختمان‌ها از کمیسیون ماده یک قانون حفظ اراضی و زراعی مجوز نداشته باشند، تخریب خواهند شد. هر گونه ساخت و ساز و تغییر کاربری در اراضی زراعی، باغی و منابع طبیعی ممنوع است، برای همین هم با وزارت کشور هماهنگی شده و وزیر دستور داده صدور هر گونه مجوز ساخت در جنگل‌ها و مراتع توسط بخشداری‌ها و شهرداری‌ها ممنوع شود”.
آیت‌الله سیدحسن عاملی امام جمعه اردبیل هم گفته: “برای حفاظت و حراست از این منطقه و همچنین جلوگیری از تخریب‌ها و نابودی در این منطقه به مسؤولان دو استان اردبیل و گیلان هشدار داده و اعلام کردیم که دستگاه‌های قضایی و نیروی انتظامی هر دو استان باید به این موضوع وارد شوند”.
آنطور که ایسنا گزارش داده، ظاهرا این هشدارها تاکنون راه به جایی نبرده و زمینخواری در گردنه حیران بدون کنترل و با انگیزه‌هایی چون تعریض جاده و ویلاسازی ادامه دارد.
حمیدرضا آذرپور معاون گردشگری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان به ایسنا گفته: “چهره اصلی گردنه حیران تخریب شده و اگر به همین منوال پیش رود، منظر طبیعی آن نیز از بین می‌رود. معمولا از بخشداری و یا استانداری متقاضیان ساخت و ساز برای گرفتن استعلام به اداره میراث فرهنگی و گردشگری آستارا مراجعه می‌کردند، اما اطلاع دارم که مدتی است دیگر استعلامی از ما نمی‌گیرند و خودشان رأسا برای ساخت و ساز اقدام می‌کنند که این اشتباه است. در این ساخت و سازها محوطه یا بنایی تاریخی تخریب نشده است؛ اما یکدستی طبیعت در این گردنه‌ی زیبا به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری در شمال کشور از بین رفته و اگر این بی‌توجهی ادامه داشته باشد بزودی فقط ویلا در این منطقه دیده می‌شود”.
ایسنا در انتهای گزارش خود نوشته: “تمرکز اصلی این زمینخواری برای ساخت ویلا در روستای هدف گردشگری حیران است، روستایی که گفته می‌شود در چند سال اخیر جمعیت اسکان موقت آن به هفت برابر رسیده است. جمعیت ثابت این روستا ۳۰۰ نفر است درحالی که در فصل گرما به بیش از دو هزار نفر می‌رسد. گردنه‌ی حیران آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان است که بر اساس ضوابط و قوانین موجود برای هر گونه ساخت و ساز در آن باید از سه اداره منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری این استان استعلام دریافت شود؛ چند سالی می‌شود به بهانه تعریض جاده نیز کارخانه شن و ماسه شروع به بلعیدن طبیعت و صخره‌های حیران کرده است، با این همه واکنش‌ها درباره آنچه در حال وقوع است چندان صریح نبوده، حرف‌هایی که تا به حال گفته شده بیشتر شبیه دادنِ یک هشدار لفظی است تا عمل به یک اقدام جدی. سروصدای زمینخواری در گردنه حیران و روستای حیران از سال ۱۳۹۰ بلند شد، اما تا امروز حرکت اساسی برای جلوگیری و یا کنترل آن صورت نگرفته است”.
علی رسول زاده، رئیس دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی هم به خبرگزاری مهر گفته است: “حجم تخریب طبیعت در گردنه حیران به عنوان منطقه گردشگری و طبیعی بکر غیرقابل جبران است. طی سال های اخیر ویلاسازی های متعدد و تخریب کاربری مراتع طبیعت حیران را با تهدید مواجه کرده است. این موضوع در جنگل فندقلو نیز مشاهده می شود و در خود گردنه حیران با تخریب ۵۰ درصد مراتع ما شاهد ۴۰۰ درصد افزایش فرسایش خاک هستیم. عمده تهدیدی که بر اساس پژوهش ها ومطالعات علمی پیش بینی می شود تهدید سیلاب است. تغییر کاربری مراتع موجب شده است با تجربه یک بارش شدید حجم روان آب ها به شدت افزایش یابد. این حجم از روان آب خود یک سیلاب ویران گر است. این در حالی است که شاید برخی مردم با دیدن ویلاهای رنگ به رنگ از طبیعت این منطقه لذت هم می برند”.
