دیپلمات های تهران در شرایطی دوشنبه به سمت اروپای غربی پرواز می کنند، که اعلام شده جواد ظریف فقط در جلسه افتتاحیه این اجلاس حاضر می شود و بعد از آن جلسه به نفردوم می سپارد. همزمان کیهان نیز حملات شدیدی به سیاست های غرب و ایالات متحده در مذاکره با جمهوری اسلامی کرده و فارس نیز بر ادامه غنی سازی به عنوان یک “خط قرمز” تاکید کرده است. در همین حال نخست وزیر اسرائیل نیز مانند همیشه نگاهی بدبینانه به مذاکرات سه شنبه و چهارشنبه داشته است.
پس از تعلیقی شش ماهه بار دیگر دیپلمات های جمهوری اسلامی با دیپلمات های گروه ابر قدرت های جهان ۱+۵ دیدار خواهند کرد. جواد ظریف رئیس هیات ایرانی است اما هنوز کسی نمی داند آیا او در جلسه مذاکرات شرکت خواهد کرد یا نه. وزیر خارجه جمهوری اسلامی پنج شنبه دو هفته پیش با جان کری – همتای آمریکایی- و دیگر وزرای خارجه گروه ۱+۵ در نیویورک دیدار کرده بود اما مشخص نیست الزاما در جلسه مذاکرات در ژنو شرکت کند. رسانه های داخلی می گویند تنها در صورتی این اتفاق می افتد که این مذاکرات در سطح وزیران خارجه ۷ کشور برگزار شود.
آخرین دور مذاکرات اواسط فروردین امسال برگزار شد، مذاکراتی موسوم به “آلماتی ۲” که امیدهای بسیاری به آن بود اما حاصلی جز یاس نداشت. مذاکرات آلماتی ۲ در واقع ادامه دور اول مذاکرات در پایتخت قزاقستان بود که در ماه اسفند برگزار شد و بسیاری آن را خروج از بن بست کامل مذاکراتی دانستند که در هشت سال دیپلماسی دولت محمود احمدی نژاد بر برنامه هسته ای تهران سایه افکنده بود. گزارش های غیر رسمی که از مذاکرات آلماتی ۱ درز کرد حکایت از آن داشت که غرب برخلاف مذاکرات سه گانه بهار سال ۹۰ – در استانبول، بغداد و مسکو- پذیرفته است که اگر تهران غنی سازی اورانیوم ۲۰ درصد را تعلیق کند از خیر تعطیلی کامل سایت فردو خواهد گذاشت. با این حال ظاهرا این پیشنهاد نیز تیم مذاکره دولت گذشته را اغوا نکرد.
حالا خیلی ها منتظرند تا دولت روحانی، با کلید مشهورش، قفل یک دهه نزاع اتمی را بگشاید و به تحریم های فلج کننده غرب پایان دهد.
بنا به اخبار دیپلمات های دولت یازدهم فردا عازم سوئیس خواهند شد و ظریف هم در مراسم شام کاترین اشتون – هماهنگ کننده گروه ۱+۵- حاضر خواهد بود.
این دو اول مهر نیز با یکدیگر در نیویورک دیدار کرده بودند و توافق بر سر مذاکرات سه شنبه را در همان جا انجام دادند. گفتنی است مذاکرات تازه تا روز چهارشنبه ادامه پیدا خواهد کرد.
سایت فارس در ارتباط با مذاکرات پیش رو نوشته است: “تیم ایران به ریاست ظریف در این دور از مذاکرات با جدیت و با اختیارات لازم برای مذاکره‌ای هدفمند و رو به جلو آماده است و قرار است طرح پیشنهادی جدید و مکتوب خود که مبتنی بر رویکردهای واقع بینانه است را به 1+5 ارائه کند. “
حسن روحانی پیشتر گفته بود که دولت وی در مذاکره با کشورهای غربی اختیار تام دارد. اختیاری که از سوی آیت الله خامنه ای به او واگذار شده است. به طور سنتی رهبر جمهوری اسلامی سکاندار برنامه اتمی نظام محسوب می شود اما تجربه ده سال اخیر نشان داده است که دولت ها و روسای جمهور متفاوت می توانند باعث شوند آیت الله خامنه ای تصمیمات متفاوتی در قبال برنامه هسته ای اتخاذ کند.
ایالات متحده و متحدان اروپایی اش مظنون به این هستند که جمهوری اسلامی همزمان با توسعه ظرفیت های اتمی در پی دستیابی به تسلیحات هسته ای است؛ امری که باعث شده در طی یک دهه منازعه، پرونده اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل برود و با تصویب چندین قطعنامه، تحریم های یکجانبه ای نیز از جانب واشنگتن و کشورهای اروپای علیه ایران اعمال شود. از اوایل سال ۲۰۱۲ ایالات متحده و اتحادیه اروپا حوزه نفتی و مالی جمهوری اسلامی را تحریم کرده اند؛ تحریم هایی که در کنار سو مدیریت دولت احمدی نژاد باعث شده ارزش ریال با سقوط آزاد مواجه شود و طی یک سال درآمدهای نقتی ایران ۴۰ میلیارد دلار کاهش یابد. امری که به باور کارشناسان اقتصادی و اذعان مسئولان جمهوری اسلامی باعث شده وضعیت اقتصادی کشور در بدترین شرایط در سی سال اخیر قرار گیرد.
در دو سال اخیر شکاف عمیقی میان دولت احمدی نژاد و حامیان آیت الله خامنه ای بر سر دیپلماسی هسته ای وجود داشته است، تا جایی که چهار ماه پیش محمود احمدی نژاد گفت عملا نقشی در سیاست گذاری های اتمی نظام ندارد.
فارس که به سپاه پاسداران نزدیک است در یک گزارش تحلیلی بدون نام از “باید و نباید های” مذاکرات پیش رو گفته است. در این مطلب آمده است: “خط قرمز ملت ایران در مذاکرات ژنو و هر مذاکره‌ای که پس از آن شکل گیرد، همان حق غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران در چارچوب ان‌پی‌تی برای تولید انرژی و سایر مصارف صلح‌آمیز است. اگر چه می‌توان در خصوص ابعاد این غنی‌سازی با طرف مقابل مذاکره کرد اما اصل غنی‌سازی هرگز قابل مذاکره نیست و به هیچ‌وجه نباید اجازه طرح این موضوع را به طرف غربی داد.”
نکته قابل توجه این است که فارس تاکیدی بر الزام غنی سازی در سطح ۲۰ درصد نکرده است.
تحلیل فارس ظاهرا میانه روتر از تحلیلی است که روزنامه حسین شریعتمداری در شماره شنبه منتشر کرد. دیروز کیهان نیز سرمقاله خود را به مذاکرات ژنو اختصاص داد. این نشریه که به عنوان تندروترین رسانه نیروهای افراطی در جناح راست شناخته می شود، در مقاله ای به قلم حسام الدین برومند نوشته است: “حریف هرچند از قواعد بازی دم می‌زند و با این ادعا که توپ در زمین ایران است و این ایران است که باید اعتمادسازی کند و شفاف‌سازی کامل در برنامه هسته‌ای را در دستور کار داشته باشد؛ بیرون از بستر مذاکره و قوانین بازی دیپلماسی می‌خواهد شروطی - بخوانید خواسته‌های زورگویانه و زیاده‌خواهانه - را به کشورمان تحمیل کند.”
کیهان که در هفته های اخیر مخالف سرسخت بهبود روابط تهران و واشنگتن و دیپلماسی حسن روحانی بود، در تبیین این شروط توشته است: “این شروط و خواسته‌های جاه‌طلبانه نامشروع علاوه بر حوزه مذاکرات هسته‌ای، در دیگر حوزه‌ها به‌خصوص مسایل منطقه‌ای و حقوق بشری نیز دنبال می‌شود.”
نویسنده ادامه داده است: “تجربه نیز نشان داده دشمن در مواجهه با ایران اسلامی یک عزم جدی دارد و تلاشش رسیدن به نقطه‌ای است که «نقطه مهار ایران» نام‌گذاری شده است. از این روی، هم می‌توان قدرتمندانه پای میز مذاکره حاضر شد و هم در ماورای دیپلماسی و لبخند و فضاسازی‌ها، حقد و کینه و توطئه حریف را دید و اینکه او از راهبرد و اولویت اصلی‌اش یعنی «مهار ایران» و جلوگیری از پیشرفت جمهوری اسلامی ذره‌ای عقب ننشسته است.”
در همین حال نخست وزیر اسرائیل نیز که این روزها همچون مدیرمسئول کیهان علاقه و اشتیاقی به مذاکرات دیپلماتیک میان تهران و غرب نشان نمی دهد در گفتگویی تلفنی با رئیس جمهور فرانسه به او در مورد این مذاکرات “هشدار” داده است.
بی بی سی فارسی نوشته است آقای نتانیاهو پیش از تماس با آقای اولاند، در مصاحبه ای که از شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴ پخش شد، از فرانسه خواست به رغم لبخندهای حسن روحانی، با قاطعیت با این کشور برخورد کند.
در مقایسه با ادعای قبلی رهبر اسرائیل که حسن روحانی را “گرگی در لباس میش” خوانده بود، ناظران مواضع اخیر رهبر اسرائیل را قدری نزدیک تر به آداب دیپلماتیک توصیف کرده اند.
نتانیاهو که هفته گذشته مصاحبه بحث برانگیزی با بخش فارسی تلویزیون بی بی سی داشت در مواضع تازه خود گفته است “اگر ایرانی ها واقعا در پی متوقف کردن برنامه اتمی خود بودند، این کار را تاکنون انجام داده بودند.”
