در حالیکه برخی دیپلمات های حاضر در وین مذاکرات هسته ای در روز دوم را “به طور شگفت آوری خوب” توصیف کرده اند، فرمانده سپاه در تهران گفته است نهاد نظامی تحت امر وی با “بغض” در برابر این مذاکرات “سکوت” می کند. در همین حال حسین شریعتمداری نیز با استفاده از “فیزیک نور” و “متالوژی” الزامی بودن برنامه هسته ای نظام را توجیه کرده؛ آن هم در روزی که وزیر خارجه باشگاه خبرنگاران جوان را به دلیل سوژه کردن ریش وی “بد اندیش” خوانده است.
مذاکرات تهران و گروه ۱+۵ دیروز هم در وین برای دومین روز ادامه پیدا کرد، و پیش بینی می شود امروز یا حتی فردا هم ادامه یابد. با این حال دیپلمات ها هنوز اطلاعات دقیقی پیرامون محتوای این گفتگوها که “فشرده” توصیف شده به خبرنگاران نداده اند.
با این حال یک عضو هیات دیپلماتیک جمهوری اسلامی به خبرنگار ایرنا گفته است که پس از گفتگوهای روز چهارشنبه جواد ظریف و کاترین اشتون “چارچوب دستور کار مذاکرات جامع به دست آمده ولی هنوز متن مکتوبی وجود ندارد.”
در همین حال یکی دیگر از منابع نزدیک به تیم مذاکره کننده تهران نیز گفته است: “چنانچه طرفین به نظر واحدی دست یابند، تدوین پیش نویس دستور کار مذاکرات جامع را آغاز خواهند کرد.”
مذاکرات جدید، نخستین دور گفتگو ها پس از توافق موقت سوم آذر در ژنو است وطرفین امید دارند پیش از پایان یافتن دوره شش ماهه ای که از ۳۰ دی آغاز شده، بتوانند به “راه حل نهایی” بحران اتمی جمهوری اسلامی دست پیدا کنند.
در همین حال یک دیپلمات غربی نیز در اظهارنظری که از خوش بینی وی نسبت به فضای مذاکرات حکایت دارد به رویترز گفته: “مذاکرات بطور شگفت‌آوری خوب پیش می‌رود. تاکنون مشکل واقعی نبوده است. تمرکز گفت‌وگوها بر پارامترها، فرآیند و جدول زمانی مذاکرات بوده است.”
اما خبرنگار فارس در ژنو ادعا کرده که یک دیپلمات غربی به این خبرگزاری گفته است: “تیم آمریکایی برگنجاندن موضوع موشک‌های دور برد بالستیک در مذاکرات اصرار کرده که این امر با مخالفت طرف ایرانی مواجه شده است.”
سکوت می کنیم
از سوی دیگر دیروز، در روز دوم مذاکرات فرمانده سپاه در افتتاحیه نشست دو روزه مسئولین حوزه‌های بسیج دانشجویی سخنرانی و موضع سپاه نسبت به مذاکرات را به “نگه داشتن بغض در گلو” تشبیه کرد. سردار محمد علی جعفری در ساختمان سفارت اشغال شده ایالات متحده در تهران گفت: “به دلیل مقطع حساسی که باید مذاکرات به جلو برود، تا بهانه دست کسی ندهیم، فعلا باید سکوت کنیم و بغض در گلو نگه داریم چون کار بسیار حساسی است و هدف اصلی هم برداشتن فشار اقتصادی بر مردم است که بسیار مهم است لذا باید با ملاحظه عبور کرد.”
اظهارات فرمانده سپاه می تواند بیانگر نارضایتی ضمنی از نتیجه مصالحه اتمی با غرب و در عین حال از آگاهی این نهاد نظامی از اثرات شدید ادامه تحریم ها علیه جمهوری اسلامی باشد.
ظریف: توافق به خاطر تاثیر تحریم ها نبود
در همین حال ظریف که دیروز در اندک وقت آزاد خود در نشست اتاق فکر دوستی ایران و اتریش حاضر شده بود به حاضران خاطرنشان کرد که تحریم نقشی در تصمیم نظام برای مذاکرات اتمی نداشته است: “تحریم هایی که با این زبان بر ما تحمیل شد، برای بانیان آن و دنیا حاصلی نداشته است و اگر هر کسی فکر کند که تحریم ها بود که ما را به پای میز مذاکره کشانده است، دچار اشتباه فاحشی در محاسبات شده است.”
این در حالی است که ناظران می گویند فشار کوبنده اقتصادی به جامعه در سال ۹۲ نقش بسیاری در حمایت شهروندان از حسن روحانی شد که در رقابت های انتخاباتی وعده داده بود در صورت پیروزی با “کلید” مشهورش قفل بن بست اتمی و تحریم ها را باز خواهد کرد.
استفاده ظریف از بوستان برای انتقاد از منتقدان
دیروز البته همچنان مدل جدید ریش جواد ظریف مورد بحث بود. ظریف که هشت صبح به وقت وین فیس بوک خود را به روز کرده بود در واکنش به مطلبی از سایت خبرنگاران جوان با شعری از سعدی به انتقاد از آن ها پرداخت و تلویحا نویسندگان آن را “بد اندیش” توصیف کرد. در صفحه فیس بوک وزیر خارجه آمده است:“وقتی خبر محبت آمیز! باشگاه خبرنگاران جوان در مورد وضع ظاهری خودم را خواندم، به یاد شعر معروف شیخ اجل سعدی افتادم که: به کوشش توان دجله را پیش بست، نشاید زبان بد اندیش بست.”
با این حال در گرماگرم مذاکرات وین، باشگاه خبرنگاران هم از کنایه ظریف برآشفته شده و با تاکید بر اینکه این سایت تنها خبر “صراط نیوز” با عنوان “ظریف ریش‌تراش خود را جا گذاشت” را بازنشر کرده، نوشته است: “با توجه به انتشار این مطلب در گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران با ذکر منبع اصلی خبر، شایسته بود که جناب آقای ظریف در صورتی که قصد واکنش به این مطلب را داشته، خطاب خود را منبع اصلی انتشار دهند ـ سایت صراط ـ تغییر می‌داد.”
شریعتمداری؛ از فیزیک نور تا شیمی صنعتی
همزمان حسین شریعتمداری در سرمقاله روز چهارشنبه کیهان کوشش کرد پروژه هسته ای نظام را توجیه اقتصادی کند. نماینده ولی فقیه در موسسه کیهان در راستای این امر حتی به علم شیمی صنعتی، فیزیک نور و متالورژی هم وارد شده و نوشته است: “دانش هسته‌ای و فناوری آن یکی از حلقه‌های تعیین‌کننده در زنجیره علوم و تکنولوژی است که با بسیاری از شاخه‌های دیگر علوم رابطه علت و معلولی دارد، تا آنجا که حذف این حلقه از زنجیره علم و محرومیت از دانش هسته‌ای می‌تواند خط توسعه علوم و تکنولوژی را به‌طور جدی مختل کرده و در مواردی متوقف کند. از سوی دیگر و دقیقا به همین علت، دانش هسته‌ای ده‌ها شاخه علمی و تکنولوژیک دیگر را در بستر خود تولید و یا گسترش می‌دهد، نظیر استحصال منیزیوم و زیرکونیم (شیمی صنعتی)، ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته (مکانیک)، پیشرفت مثال‌زدنی در بهره‌گیری از اشعه لیزر (فیزیک نور)، ساخت آلیاژ مقاوم در برابر چرخش چند ده هزار دور در دقیقه سانتریفیوژها (متالوژی) و ده‌ها دستاورد علمی و تکنولوژیک دیگر که دانش و فناوری هسته‌ای کشورمان علی‌رغم تحریم‌ها و فشارهای فراوان بیرونی در پی داشته است و شرح آن به درازا می‌کشد.”
به نظر می آید سرمقاله حسین شریعتمداری پاسخی است به نامه ای که اخیرا صادق زیبا کلام، استاد دانشگاه تهران به او نوشته و از برنامه اتمی نظام به عنوان “تراژدی هسته ای” یاد کرده بود. زیبا کلام به شریعتمداری گوشزد کرده بود که “جناب شریعتمداری، اگر آمریکا همراه ۱۹۹ کشور دیگر عضو سازمان ملل هم با فعالیت های هسته ای ما موافق می بودند، این برنامه ها همچنان از منظر هزینه - فایده اقتصادی یک اشتباه و خطای محض بود. تهیه اورانیوم ۵ درصد غنی شده با صدها برابر قیمت بین المللی آن خطاست. چه آمریکا و چه همه کشورهای دیگر دنیا با این امر مخالف باشند یا موافق.”
حالا اما شریعتمداری در سرمقاله اش با تیتر “دیکته دشمن را ترجمه نکنید” نوشته است: “بنابراین، کسانی که توقف برنامه هسته‌ای را توصیه می‌کنند- صرفنظر از نیت و انگیزه واقعی آنها- دست کشیدن از پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک را پیشنهاد می‌کنند و برای کشورمان نسخه عقب‌ماندگی می‌پیچند!”
