مستبدان ایران از تونس درس نمی گیرند

ری تکیه

حتی زمانی که وقایع تونس نشان داد که یک حکومت مستبد سقوط می کند، حکومت مستبد دیگری در حال شکل گیری است. در حالی که ستاره برنامه اتمی ایران در این هفته دوباره درخشید، ایران در یکی از مهم ترین دورانش از انقلاب 1979 قرار دارد. محمود احمدی نژاد، در میان تحریم های بین المللی اعلام کرد که اصلاحات اقتصادی در پیش است و با این اقدام قصد دارد قدرتش را مستحکم کند.

حکومت دینی ایران همیشه با حکومت های استبدادی خاورمیانه ، مثل  زین الدین العابدین بن علی در تونس، متفاوت بوده است. وجود نخبگان منتقد و مراکز رقابت، به نظام حکومتی ایران حالتی کثرت گرا داده است. امروز، اما حتی این ظاهر دموکرات هم درحال محو شدن است زیرا جمهوری اسلامی بتدریج در قالب استبدادی فرو می رود.

بازنده اصلی در این انتقال قدرت، علی خامنه ای، رهبر سالخورده ایران است. علی خامنه ای که در ابتدا امیدوار بود کسی را حمایت کند که او سایر مدعیان قدرتش  را کنار بگذارد و در نتیجه هژمونی سیاسی او بیمه شود. اما احمدی نژاد بجای اینکه این نقش فرعی را بپذیرد، سیستمی را شکل داد  که قدرت رئیس جمهور تا به آنجا زیاد شود که تابع محدودیت های قانونی نباشد. اگر او موفق شود، دست آقای خامنه ای از بخش وسیعی از امورات کشور کوتاه خواهد شد.

نظام حکومتی ایران طوری است که قدرت در آن تقسیم شده است، رئیس جمهور و مجلس که با هم درگیر شوند نهادی که از سوی مردم انتخاب نشده است بر آنها نظارت کامل دارد. اصطکاک های سیاسی برای استحکام حکومت لازم است زیرا بازیگران این عرصه محدود به خط قرمزهایی هستند که همه آن را رعایت می کنند. اما به تازگی آقای احمدی نژاد مجلس را مغلوب خواسته های خود می کند.

اصلاحات اقتصادی جدید که در حال حاضر به دنبال حذف  یارانه مایحتاج عمومی است، به نظر می رسد گام مهمی باشد، گرچه برخی معتقدند تحریم های اقتصادی باعث آن بوده است.  محاسبات احمدی نژاد بر مبنای محروم کردن قشر متوسط منتقد از حق اعتراض است. در عوض هدفمند کردن یارانه ها به منزله جایزه ای است به قشر کم درآمدی که همچنان از او حمایت می کند.

درحالی که  مستبدان تلاش می کنند به دوران جدیدی راه پیدا کنند، احمدی نژاد هم انقلاب فرهنگی خود را اعلام کرده است. دانشگاه های ایران همیشه پیشتاز تغییرات سیاسی بودند  و مامن مخالفان دولت ها، اما اخیرا با اعلام تغییراتی به نام  اصلاحات نظام آموزشی، دولت دارد دانشگاه ها را   مجبور به تدریس علوم اجتماعی با نگاه اسلامی می کند برخی از استاید بزرگ را  پاکسازی شده و اعلام داشته به جای رشته های مورد قبول جوانان، رشته هایی که منطبق با ارزش های اسلامی در  دانشگاه تدریس خواهد شد. در عین حال هدف دیگر از این اقدام پر کردن کرسی های دانشگاه توسط بی تجربه هائی است که تنها مشخصه شان این است که  به احمدی نژاد وفادار هستند.

حتی قشر روحانی کشور نیز از اقدامات رئیس جمهور در امان نمانده. با وجود اینکه او دائما با این قشر اعلام وفاداری می کند اما دولت ایران اغلب مورد انتقاد های تند بخش میانه رو روحانیت است. اما آقای احمدی نژاد و مشاورانش گاه به گاه این نکته را یاد آور می شوند که در آینده شاید لازم نباشد که حتما روحانیون خودشان تفسیر مذهبی بکنند.

از همه مهم تر ادعای سیاسی آقای احمدی نژاد مبنی بر داشتن قدرت اتمی و سیاست های جنجالی اوست. احمدی نژاد بعد از اینکه در جریان یک انتخابات مخدوش دوباره به قدرت رسید باید برنامه اتمی پخته ای ارائه می داد تا انتظارات کشور را در سطح منطقه برآورده کند و توانایی های علمی کشور را به نمایش بگذارد و احساسات وطن پرستانه مردم را برانگیزد. از آنجایی که این هفته قرار است مجامع بین المللی راه های متوقف کردن برنامه های اتمی ایران را بررسی کنند، هوشمندانه است اگر از استفاده داخلی حکومت از این برنامه ها را مدنظر داشته باشند.

در حال حاضر سیاست های جمهوری اسلامی را بازی بین رهبر و رئیس جمهور تعیین می کند.  احمدی نژاد برای افزودن بر قدرت خود همچنان با موانع نهاد های رسمی روبروست. بسیاری معتقدند از این جدال  یک جمهوری اسلامی جدید به دنیا خواهد آمد: یک دیکتاتوری خشن که  به قوانین بین المللی و خواسته های مردمش بی اعتناست. این روند موجب آزار محدود همفکران این حکومت در داخل و مجامع بین المللی خواهد بود.

فایننشال تایمز، 18 ژانویه