اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو راجع به زندانیان جنگی اعم از جنگ بین کشورها و درگیری‌های داخلی و همچنین پروتکل 1977 مجموعه تعهدهایی هستند که کشورها درباره زندانی‌ها دارند.
براساس این کنوانسیون‌ها مدت بازداشت باید کوتاه و حداکثر 48 ساعت باشد و در این زمان زندانی باید تفهیم اتهام شده و حق گرفتن وکیل داشته باشد. زندانی همچنین حق برخورداری از محاکمه عادلانه و علنی را دارد و در صورت اثبات اتهام، باید مجازاتی مطابق با جرم برای او در نظر گرفته شود.
این قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی تعهدی کلی برای همه کشورهاست و بر همین مبنا در هر جامعه «اصل بر برائت است» و حتی به دلایل امنیتی هم هیچ‌کس حق ندارد یک زندانی را بدون تفهیم اتهام و رعایت اصول حقوق بشری در شرایط دشوار نگه دارد.
هنگامی که بحث عدم رعایت حقوق بشر در زندان گوانتاناما مطرح شد، اعتراض‌های گسترده‌ای در آمریکا در واکنش به عدم رعایت حقوق زندانیان به خصوص افرادی که در عملیات نظامی دستگیر شده بودند، شکل گرفت. با این همه، برخی از کشورها که در ظاهر نظامی مردم‌سالار به نظر می‌رسند و حتی به اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون‌هایی که درباره رعایت حقوق بشر مانند منع شکنجه و رفع تبعیضات نژادی ملحق شده‌اند، به سادگی این تعهدات را نادیده می‌گیرند.
این مساله متاسفانه به وفور در این کشورها مشاهده می‌شود و این کشورها برخوردهای خشن و غیرانسانی با شهروندان‌شان دارند. در اسراییل نیز این مساله در موارد متعددی مشاهده شده است. مانند جنایات این رژیم در نوار غزه که حتی با واکنش کمیسیون ویژه سازمان ملل مواجه شد و آن اقدامات را جنایت علیه بشریت خواند. از نظر اعلامیه جهانی حقوق بشر و سایر کنوانسیون‌های مشابه، کشورها ملزم هستند به دقت ضوابط انسانی را رعایت کنند و عدم اجرای این مسایل نقض تعهدات و مسوولیت‌های بین‌المللی محسوب می‌شود.
مورد “خضر عدنان” زندانی فلسطینی نمونه بارز نقض حقوق بشر است. او بدون رعایت ضوابط بین‌المللی و حتی قوانین داخلی اسراییل مدت مدیدی را بدون تفهیم اتهام در زندان سپری کرده است. در سال‌های اخیر در مورد راهزنان دریایی نیز قوانین حقوق بین‌الملل و حقوق بشر رعایت می‌شود. بنابراین رژیم اسراییل در برخوردش با زندانیان فلسطینی حتی حقوقی را که جامعه جهانی برای راهزنان در نظر گرفته رعایت نمی‌کند. این شرایط به حدی غیرقابل تحمل شده است که فردی مانند خضر عدنان از بیش از دو ماه اعتصاب غذا کرده و برای اعتراض به وضعیت خود حتی تا پای مرگ هم پیش می‌رود. این مساله هم به جامعه جهانی نشان می‌دهد که تا چه حد با او برخوردهای غیرانسانی شده و هم به فلسطینی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به تلاش برای تشکیل کشور فلسطینی و توافق‌های مختلفی که در این زمینه صورت گرفته، هنوز معضل بزرگی مانند حقوق زندانیان وجود دارد.
بازتاب بین‌المللی این قضیه تا حدی است که فشارهای بین‌المللی به اسراییل، دست‌کم باعث بهبود شرایط سایر زندانیان فلسطینی در بند اسراییل خواهد شد و شاید اعتصاب غذای خضرعدنان به تنهایی بتواند مظلومیت فلسطینی‌ها را به جهانیان نشان دهد.
اعتصاب غذا نوعی اعتراض انسانی در برابر اجحاف و عدم رعایت انسانیت یک زندانی است.
منبع: شرق، دوم اسفند