رهبران مذهبی ایران سعی دارند انتخابات پیش روی ایران را به عنوان الگویی برای دموکراسی های تازه شکل گرفته عربی معرفی کنند. ولی تحریم وسیع انتخابات توسط اصلاح طلبان سرکوب شده و ترس از خشونت ها هنگام انتخابات، همراه با مشکلات اقتصادی روزافزون بر اثر تحریم ها، چالش های جدیدی را بر سر راه رهبران ایران، قرار داده است.
علی رغم اینکه رهبران کشور گفته اند اصلاح طلبان آزادند برای انتخابات مجلس که ماه مارس برگزار می شود، نامزد شوند، ولی میر حسین موسوی و مهدی کروبی، نامزد های انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری سال 2009، همچنان در بازداشت خانگی به سر می برند و هواداران آن ها گفته اند که آن دو مردم را به عدم شرکت در انتخابات دعوت کرده اند.
حتی محمد خاتمی، رئیس جمهور اصلاح طلب میانه روی ایران هم در ماه دسامبر گفت اصلاح طلبان در انتخابات ماه مارس شرکت نخواهند کرد. این امر خلایی را در انتخابات ایجاد خواهد کرد که حفظ ظاهر مشروعیت نظام را هم برای رهبران کشور دشوار می سازد.
آقای خاتمی گفته است “انتظار می رفت شرایطی را فراهم کنند که اصلاح طلبان در انتخابات شرکت کنند، ولی این شرایط فراهم نشد.”
این امر از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران و حامیان تند روی او سعی داشته اند که خود را به عنوان الگویی برای نهضت های بهار عربی در کشورهای همسایه ایران قلمداد کنند. تحلیلگران می گویند اینکه اصلاح طلبان حتی پیش از انتخابات به نحو علنی شرکت در آن را نفی کنند چالشی است که رهبری ایران تا کنون با آن روبرو نبوده است.
حمید دباشی، استاد دانشگاه کلمبیا و تحلیلگر مسائل ایران می گوید: “اصلاح طلبان بطور قاطع مشروعیت انتخابات را نفی کردند. آنچه خامنه ای اکنون با آن روبروست مشروعیت نظام است. او چگونه می تواند یک انتخابات ساختگی پارلمانی انجام دهد؟”
مساله انتخابات با فشار های جدی اقتصادی ناشی از تحریم های غرب به دلیل برنامه هسته ای ایران هم جنبه پیچیده تری پیدا کرده است.
هرچند استقلال هسته ای ایران نکته ای است که تمام جناح های سیاسی از هر طیفی از آن دفاع می کند، ولی نتایج تحریم های غرب کم کم گزندگی خود را نشان می دهد، که ممکن است باعث ناامیدی رای دهندگانی شود که با بیکاری و تورم فزاینده روبرو هستند. ارزش پول ملی کشورروز دو شنبه به پایئن ترین میزان خود در تاریخ رسید.
علی رضا نادر، متخصص مسائل ایران در موسسه رند در واشنگتن گفت: “این اصلا زمان خوبی برای از دست دادن محبوبیت برای رهبران ایران نیست.”
واکنش دولت در برابر تحریم ها ملغمه ای از نمایش های نظامی و گشایش دیپلماتیک بوده است. ایرانی ها در روزهای اخیر رزمایش بزرگی در آبهای خلیج فارس در تنگه هرمز انجام دادند و دو نوع موشک جدید را شلیک کرده و اعلام کردند میله های سوخت راکتور تهران را تولید کرده اند. از سوی دیگر در برابر امضای قانون جدید تحریم بانک مرکزی ایران توسط آمریکا، که می تواند فروش نفت ایران را دچار اختلال کند، مقامات تهران گفته اند آماده مذاکره در مورد برنامه هسته ای خود هستند.
مقامات پلیس تهران، که در وقایع پس از انتخابات بحث انگیز 2009 ریاست جمهوری ایران با اعتراضات عظیم مردم روبرو شدند، هشدار داده اند که با “هر دشمنی به مقابله خواهند پرداخت.”
آیت الله خامنه ای پس از انتخابات سال 2009 با اعلام اینکه هر کس ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد را زیر سئوال ببرد مرتکب جرم شده است، مشروعیت خود را از دست داد. از دید آیت الله، انتخابات مارس باید نشان دهد، یا کاری کنند که نشان دهد، او همچنان رهبر بلامنازع کشور است.
آقای نادر می گوید: “رژیم نگران است که انتخابات نتواند مشروعیت آن را نشان دهد. احتمال دارد که انتخابات پیش روی مجلس به صحنه تطاهرات دیگری با شرکت کثیری از ایرانیان بدل شود.”
انتخابات مجلس برای احراز 275 کرسی پارلمان ایران انجام می شود. آنهایی که مایل هستند نامزد شرکت در انتخابات شوند باید نام نویسی کرده و مورد تائید شورای نگهبان قرار گیرند. این مرحله در 24 دسامبر به اتمام رسید و اکنون شورای نگهبان باید فهرست نامزد هایی را که مورد تائید قرار گرفته اند منتشر سازد. دولت روز جمعه اعلام کرد 3000 نفر برای نامزدی در انتخابات نام نویسی کرده اند.
مهرداد بروجردی، استاد علوم سیاسی دانشگاه سیراکیوز گفت “رژیم سعی دارد وانمود کند همه چیز عادی است و همه شرکت می کنند. هدف این است که برخی از محافظه کارترین عناصر اصلاح طلبان را در این بازی شرکت دهند تا بتوانند عادی بودن آن را نشان دهند.”
او گفت: “این انتخابات به هر حال آرایش نیرو را نشان می دهد و تکلیف انتخابات بعدی ریاست جهوری را نیز مشخص می کند. ازاین نظر اهمیت زیادی دارد.”
عده ای دیگر عقیده دارند روند تشخیص صلاحیت در انتخابات مارس نشان می دهد که آیا حامیان احمدی نژاد که پس از انتخابات 2009 در برابر آیت الله خامنه ای قرار گرفته اند، خواهند توانست در رقابت ها شرکت کنند یا نه.
گفته می شود که آیت الله خامنه ای قصد دارد به مجلس آینده پیشنهاد کند تا دوره باقمیانده از ریاست جمهوری احمدی نژاد را لغو کند و سیستم جمهوری را با یک سیستم پارلمانی و انتخاب یک نخست وزیر توسط مجلس جایگزین کند. دباشی گفت: “می خواهند خود را از انتخابات ریاست جمهوری راحت کنند. ممکن است خامنه ای از این فرصت برای این کار استفاده کند.”
منبع: نیویورک تایمز – 2 ژانویه 2012
