رهبر ایران روز سه‌شنبه در یک سخنرانی حساب شده گفت اگر کشورش بخواهد نیازهای انرژی درازمدت خود را برطرف کند باید توان غنی‌سازی را به میزان زیادی افزایش بدهد.
آیت‌الله خامنه‌ای اذعان کرد که ایران بلافاصله به افزایش توان نیازی ندارد اما گفت، دولت باید به دنبال حق غنی‌سازی صنعتی باشد تا بتواند در تامین سوخت هسته‌ای برای راکتورهای تحقیقاتی و نیروگاه هسته‌ای بوشهر به خودکفایی برسد.
توان غنی‌سازی مهمترین مانع در رسیدن به توافق جامع بین ایران و شش قدرت جهانی است. مذاکره کنندگان غربی می‌خواهند ایران محدود به توان تحقیقاتی باشد تا خطر ساخت سلاح هسته‌ای در کوتاه مدت به حداقل برسد اما این بیانات علنی آیت‌الله خامنه‌ای می‌تواند مذاکرات را سخت‌تر کند.
مارک فیتزپاتریک، متخصص سابق عدم تکثیر سلاح وزارت خارجه آمریکا که اکنون در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن کار می‌کند گفت: “بیان علنی این چیزها می‌تواند غیر سازنده باشد. این سخنان چیز متفاوتی نسبت به آن‌چه مذاکره‌کنندگان می‌گفتند نیست اما علنی کردن آن کار را برای مذاکره‌کنندگان سخت‌تر می‌کند. روزنه امید این است که او گفته ایران بلافاصله به این توان نیازی ندارد اما این هم خیلی کمک نمی‌کند. شش قدرت می‌گویند ایران به غنی‌سازی صنعتی نیازی ندارد. بسیار نامطمئن است که ایران از سوخت ساخت داخل در بوشهر استفاده کند. آیت‌الله خامنه‌ای دستیابی به توافق را سخت‌تر کرده است.”
ایران در حال حاضر ۱۹ هزار سانتریفیوژ نصب شده در نظنز و فوردو دارد اما فقط حدود ۱۰ هزار واحد آن فعال است. شش قدرت اصرار دارند که این مقدار کلا به کمتر از ۱۰ هزار کاهش یابد تا ایران برای تبدیل برنامه غیرنظامی به نظامی به بیش از شش ماه زمان نیاز داشته باشد.
خامنه ای در سخنان خود در جلسه ای با حضور حسن روحانی، رئیس جمهور، از تعداد سانتریفیوژها سخن نگفت بلکه در باره “واحد کاری مجزا” ((SWU صحبت کرد که بر حسب کیلوگرم در سال محاسبه می شود.
رهبر ایران فقط از افزایش توان کلی غنی‌سازی حرف زد. وی گفت: “در مورد توان غنی‌سازی، هدف آن‌ها این است که ایران ۱۰ هزار واحد مجزا (SWU) را قبول کند. مقامات ما می‌گویند به حداقل ۱۹۰ هزار واحد نیاز داریم. ممکن است این مقدار را ظرف امسال یا سال آینده یا پنج سال دیگر احتیاج نداشته باشیم اما نیاز مسلم ماست و باید به آن رسیدگی کنیم.”
سانتریفیوژهای قدیمی ایران توانی کمتر از یک واحد مجزا SWU در سال را دارد، برای همین برای رسیدن به هدف رهبر ایران، به بیش از ۲۰۰ هزار عدد از آن‌ها نیاز است که ۲۰ برابر بیشتر از مقدار پیشنهادی است. با این حال علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اشاره کرد که ایران در حال کار روی ساخت سانتریفیوژهای پیچیده‌تری است که توان ۲۴ واحد کاری را دارند که قابل مقایسه با ماشین‌های مدرن غربی است. در این صورت ایران به ۷۰۰۰ عدد از آن‌ها نیاز دارد.
اما متخصصان هسته‌ای اعتقاد دارند که حرف‌های صالحی دور از ذهن است. تکنیسین‌های ایران سال‌ها تلاش کرده‌اند که نسل دوم ماشین‌ها را بسازند که توانی کمتر از ۷ SWU را دارند. علاوه بر این، اگر چنین سانتریفیوژهای قدرتمندی مورد استفاده قرار بگیرد، غرب اصرار خواهد کرد که تعداد آن‌ها بسیار کمتر شود.
تریتا پارسی، رئیس شورای ملی ایران و آمریکا گفت: “جنگ بر سر توان سانتریفیوژ، نشانگر درگیری ۳۵ ساله بین ایران و آمریکاست. آمریکا می‌خواهد ایران عقب باشد و برتری آمریکا را بپذیرد. ایران می‌خواهد با محکم ایستادن در مقابل آن‌چه زورگویی می‌داند، احترام خود را حفظ کند. در این حالت، تعداد سانتریفیوژها معنی عمیق‌تر و نگران‌کننده‌تری به خود می‌گیرد.”
پارسی اشاره کرد که با این حال، در بیانات رهبر ایران برای انعطاف فضا وجود دارد. “جالب است که او به جای حرف زدن از نظر شخصی خود به حرف‌های متخصصان اشاره کرد. همچنین زمان‌بندی را مشخص نکرد که می‌تواند راه را برای مصالحه باز بگذارد.”
منبع: گاردین - 8 ژوئیه 2014
