گفت و گو با بهرام تشکر کارگردان نمایش ماه زدگان
تلفیق تراژدی و کمدی…
بهرام تشکر از جمله کارگردانان نسل نوی تئاتر ایران است که تئاتر را به صورت دانشگاهی و آکادمیک دنبال کرده است. نخستین اثر این کارگردان جوان با عنوان “ ماه زدگان ” این روزها در تهران به روی صحنه است، به همین بهانه پای صحبت های او نشسته ایم تا از چند و چون کار و مراحل ساخت اثر بیشتر بدانیم. این گفت و گو را در ادامه از پی بگیرید…
مدت زیادی را از اولین تمرینات این نمایش تا اجرای آن در مجموعه تئاتر شهر پشت سر گذاشتید.از این دوران برایمان بگویید.
گروه ما دو سال صبر کرد تا در مجموعه تئاتر شهر اجرا داشته باشد. در این دو سال پیشنهاداتی از سوی اداره تئاتر برای خانه نمایش، تالار مولوی و سالن های دیگر بود اما چون مجموعه تئاتر شهر جزء مجموعه های حرفهای تئاتر است و همیشه مخاطب خاص خودش را دارد، برای تمام گروه ها حائز اهمیت است و از جهتی این مجموعه از برخی امکانات استاندارد بر خوردار می باشد.
او عنوان کرد: متن ‘ماه زدگان’ در شورای نظارت و ارزشیابی و همچنین توسط بازخوانان جشنواره تئاتر ماه رد شد اما با پیگیری هایی که انجام دادم توانستم دوستان را مجاب کنم تا تنها به متن بسنده نکرده و اجرا نیز ببینند چراکه معتقدم در متن شمایل و نشانه های اجرایی زیادی وجود دارد که ممکن است در خوانش دیده نشود. این نمایشنامه، نمایشنامه سختی است چراکه داده های اندکی را در اختیار گروه مجری می گذارد.
نمایش تصاویر زیادی را در حوزه میزانسن در اختیار تماشاگران می گذارد.درباره چگونگی شکل گیری این تصاویر بگویید.
ما ایده ها را اتود کرده و موقعیت ها را مجزا می کردیم، سپس تمرین می کردیم. تقریبا به صورت کارگاهی اتفاق افتاد. به غیر از این هم نمی شود با این قبیل متون که به کلیت پرداخته است، بر خورد کرد.
معمولا کارگردانان جوان به سراغ متونی می روند که از نظر ساختار و ساختمان دراماتیک کمترین مشکلات را متوجه اجرا کند.آیا انتخاب این متن برایتان یک ریسک محسوب نمی شود؟
شاید اگر پای میز مذاکره نمی نشستم و برای مجاب کردن دوستان موفق نمی شدم این نمایش در روزهای اول تولید، پرونده اش بسته می شد اما بزرگترین پشتوانه ما پیگیری و صبر اعضای گروه بود و مهمترین حسن گروه اجرایی من ‘صبوری’ است.لذت تئاتر در کشف کردن است. اعتقاد ما بر این است که هر چه قدر به ‘ماه زدگان’ بپردازیم، باز جای کار خواهد داشت. شاید چند سال دیگر این نمایش را مجددا به صحنه ببرم چراکه به اشکالات متن و شیوه اجرایی گروه واقفم. خاصیت کار کردن نمایش این است که کهنگی برایش بسیار غریب است و اگر کسی گمان کند که نمایشنامه هایی مثل هملت یا مکبث را تمام کرده در اشتباه است.
شرایط سیاسی حاکم بر جامعه تا چه اندازه درمحتوای ماه زدگان تاثیر گذار بود؟
در دو سال فاصله ای که از اجرای جشنواره تئاتر ماه تا اجرای عمومی ایجاد شد، اتفاقات مهمی در جامعه و زندگی افتاد که موجب تغییرات و تاثیراتی بر نمایش شد.
انتخاب بازیگران نمایش به چه شکلی بود؟
برای انتخاب بازیگران واقعا مطالعه کردیم.. تینو صالحی از هم کلاسی ها و دوستان صمیمی بنده است که با توانایی هایش به خوبی آشنا هستم و او نیز ذهنیت من را به خوبی می شناسد. بازی های زیادی از سام کبودوند دیده ام و او را می شناسم. بهنام تشکر نیز همزاد من است و زمانی که نمایشنامه را می خواندم این بازیگران را تصور می کردم مخصوصا در خصوص بهنام و معتقد بودم که به غیر ایشان هیچ کس نباید کاراکتر ‘کابوس’ را بازی کند.صمیمیت میان من و بازیگران بسیار بر کار تاثیر گذاشت. اگر گروه همدیگر را دوست نداشته باشند و مجبور به تحمل یکدیگر باشند، کار شکل نمی گیرد و اگر هم این اتفاق بیفتد، نمایش بسیار خام است. بازیگران این نمایش از بهترین های تئاتر کشورمان هستند.
یکی از ویژگی های بازیگران این نمایش برخوردار بودن از صدای خوب است.درمورد این هم تاکیدی بود؟
این کاملا اتفاقی صورت گرفت و پیش از این به این موضوع فکر نکرده بودم که صدا ها به گوش مخاطب دلنشین است و بر کار تاثیر می گذارد.
دکور نمایش ‘ماه زدگان’ در اجرای عمومی بسیار متفاوت از اجرا در جشنواره تئاتر ماه است.چه چیزی باعث شد تا چنین تفاوتی محسوسی را در کار تزریق نمایید؟
ضربه ای که نمایش ‘ماه زدگان’ در جشنواره خورد، عدم تعریف مسافر خانه در یک شهر متروک بود. به نظرم دکور نمایش در جشنواره فجر و ماه در خدمت کار نبود اما برای اجرای عمومی با ‘بابک کچه چیان’ بحث کرده و اولین موردی که برایم مهم بود و از ایشان خواستم، تعریف درست مکان نمایش بود چون در کار به قدری فلسفه بافی وجود دارد که این پرتاب اطلاعات به سمت مخاطب کافی است و نباید مخاطبمان را سردر گم می کردیم.
طراحی لباس هم شکلی کاربردی به خود گرفته است.
بله.از ‘آیدا یزدانی’ خواهش کردم لباس ها را به گونه ای طراحی کند که علاوه بر پوشش بازیگران، کاربردی هم باشد و شرایط و لحظه را تعریف بکند.
طنز تزریق شده درنمایش تا چه اندازه برآمده از فضای کلی نمایشنامه است؟
متن یک متن تراژیک می باشد که تلخی آن بی نهایت است به گونه ای که انگار نویسنده در حال انتقام جویی است. سیاهی نمایشنامه را دوست نداشتم و متوجه شدم که در شخصیت پردازی ها می توانم یک نگاه کمیک داشته باشم اما برایم مهم بود که این طنز ها در جای خودش استفاده شود و نمایش به ورطه لودگی کشیده نشود.
وضعیت قرارداتان به چه شکلی است؟
زمانی که کار را برای اجرا آماه می کردم، گمان می کردم که قرارداد این نمایش به صورت قرارداد تیپ خواهد بود اما متوجه شدم که با یک کمک هزینه روبه رو هستم و حتی گیشه را نیز برای برطرف کردن مشکلات مالی گروه ندارم. در این صورت مجبور شدیم همه چیز را به حداقل برسانیم. تا این لحظه هیچ قراردادی را امضا نکرده ایم و در خواستمان در انجمن هنرهای نمایشی و شورای ساخت متوقف شده است. تمام هزینه های تولید و تبلیغات را با هزینه شخصی انجام داده و ریالی هم تاکنون از مرکز دریافت نکرده است.با توجه به شرایط قراردادی نمایش، الان فقط خواهان این هستیم که مردم به تماشای کار بنشینند. تلاش می کنیم به قدری خوب باشیم که مخاطبان خود مبلغین کار باشند چراکه بیش از این توان تبلیغ را نداریم. در حال حاضر تنها امیدمان این است که بازدیدکنندگان بیشتری داشته باشیم تا کمی دلگرم شویم.