تعطیلات پرشمار نوروزی در ایران اگرچه رسانه‌های بسیاری را تعطیل یا نیمه تعطیل می‌کند اما شبکه‌های اجتماعی کمابیش فعال است. نوروز امسال اما در کنار سوژه‌های مشترکی مثل سریال‌های تلویزیونی، مرگ سرباز مرزبان ایرانی از سوی یک گروه تروریستی، موضوع ربوده شدن سربازان ایرانی به موضوع داغ کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد. در چنین فضایی، صفحه جواد ظریف، وزیر امور خارجه و یکی از پرخواننده‌ترین و محبوب‌ترین صفحات ایرانی در فیس بوک هم متاثر شد و بسیاری در این باره به اظهارنظر پرداختند. بحث آن قدر بالا گرفت که ظریف، روز جمعه، با انتشار پستی واکنش نشان داد و عنوان کرد که همه “نقدهای تند” و “حتی توهین‌ها” به دلیل احساسات پاکی است که جریحه دار شده.
پاسخگویی ظریف به منتقدان
از نخستین دقایقی که خبر کشته شدن جمشید دانایی‌فر به دست گروه تروریستی “جیش‌العدل” منتشر شد و فضای مجازی را متاثر کرد، کامنت‌های بسیاری در صفحه فیس بوک جواد ظریف منتشر شد. او برای صفحه‌اش عکسی با شعر “برآمد باد و صبح و بوی نوروز/ به کام دوستان و بخت پیروز / مبارک بادت این سال و همه سال / همایون بادت این روز و همه روز” انتخاب کرده بود. مثل همیشه در کنار حامیان و موافقان، کاربرانی هم بودند که از فرصت حضور در صفحه یکی از مقاامات بلندپایه کشور استفاده کرده و مطالب و مواردی را مطرح می‌کردند. از جمله کی از کامنت‌های انتقادی که در این پست مورد توجه قرار گرفت از این قرار بود: “کاش اولین پستتون تو سال جدید خبر رفع حصر و ازادی زندانیان سیاسی بود” اما نوبت به کامنت‌هایی با موضوع سربازان ایرانی گروگان گرفته شده هم رسید. تعداد زیادی از جواد ظریف خواهش می‌کردند وارد عمل شود و عده هم معتقد و منتقد بودند که او تمام توانش را برای مذاکره با غرب گذاشته و به این موضوع بی‌توجه است. در خلال این کامنت‌ها که به پست‌های بعدی هم کشیده شد، از اصطلاح پنج منهای یک(در اشاره به مذاکرات ایران و پنج به اضافه یک و از سوی دیگر کم شدن یکی از سربازان ربوده شده) هم استفاده می‌شد و وزیر امور خارجه را به جدی گرفتن پنج منهای یک فرا می‌خواندند.
جواد ظریف در پست بعدی صفحه فیس بوک خود متن نامه به دبیر کل سازمان ملل را به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر کرد که از حجم انتقادات کم کرد. او در این نامه خواستار “اقدام قاطعانه جهانی” شده و در یکی از کامنت‌هایی که بیش از ۳۰۰ لایک گرفت، خطاب به ظریف نوشته شده بود: “ما درک می کنیم که تاخیر شما در علنی کردن این ماجرا ،قطعاً طبق سیاست هایی به نفع مردم بوده
و درک می کنیم پاسخ مستقیم و رسانه‌ای دادن به گروهک ناچیز تروریستی برای کشور بزرگی مثل ایران نوعی بزرگ کردن و اعتبار دادن به گروهک محسوب می‌شود و احتمال می‌دهیم تعلل شما و همکارانتان در واکنش علنی و شدید دادن؛ کاملاًبرنامه ریزی شده بوده گرچه متاسفانه آن سیاست تا اینجا به طور کامل جواب نداده”
اما وقتی نوبت به عکس (Cover photo) جدید صفحه و جایگزین کردن عکسی که شعر “دور از تو اندیشه بدان / پاینده مانی و جاودان” رسید، باز هم انتقادات ادامه داشت؛ مخصوصا وقتی یک خبرنگار ایرانی فعال در خارج از کشور، کامنتی نوشت که بیش از چهار هزار و ۲۰۰ لایک گرفت. او نوشته بود: “ خانواده جمشید دانایی فر می گویند که هیچ یک از مسولان تماسی با آنها نگرفته اند. شما در پاسخ به نقدها در مورد تاخیرتان برای انجام یک اقدام عملی گفته اید که اگر سکوت بوده و نامه تان با دبیر کل سازمان ملل علنی منتشر نشد دلیلی بر این نیست که هیچ اقدامی انجام نگرفت. در تمام دنیا اولین و ساده ترین اقدام در چنین موارد بزرگ و مهمی رفتن مسولان دولتی سراغ خانواده ای است که عزیزان شان حادثه دیده و در این مورد به آنها گفته شده که جمشید دانایی فر کشته شده است، چرا در این مورد مسولان دولتی وقتی خبر را شنیدند هیچ اقدامی برای تنها نگذاشتن خانواده ای که می گوید پشت درهای بسته مانده اند، انجام ندادند؟ چون در نامه تان به دبیر کل سازمان ملل از «رنج و انتظار خانواده های این قهرمانان ملی» نوشته اید می خواهم بپرسم چقدر در جریان «رنج» این خانواده هستید و چرا خانواده می گویند مسولان حتی برای دلجویی هم سراغ شان نرفته اند در این مورد و خبر از طریق صدا و سیما به گوش شان رسید؟ آیا در جریان هستید که آنها حتی خبر گروگان گرفته شدن فرزندان شان را هم از طریق رسانه ها شنیده اند؟”
جواد ظریف کم‌تر از دو روز بعد، تصمیم گرفت تا در پستی مجزا به این انتقادات پاسخ بدهد. او در ابتدا تاکید کرد که “مانند بسیاری از شما، وضعیت گروگان‌های ایرانی مهمترین نگرانی من و همکارانم بوده و در تمامی لحظات نوروز بار سنگین انتظار خانواده‌های این قهرمانان را احساس کرده‌ام. خانواده و همکاران و بالاتر از همه خداوند بینای شنوا شاهد این اضطراب درونی و افسردگی بیرونی بوده‌اند که حتی لبخندهای گاه و بیگاه هم نتوانسته پوششی بر آن باشد.”
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران توضیح داده است که از تبلیغات و شعارهایی که دل خوشی ایجاد می‌کند ولی نه تنها کمکی به آزادی “این عزیزان” نمی‌کند بلکه چه بسا موضوع را پیچیده‌‌تر خواهد کرد، پرهیز شده است.
او در پایان نوشته است که “ زمانی که به لطف خدا و با دعای مردم در بازگرداندن این عزیزان موفق شویم، من به سهم خود همه اتهامات، نقدها و حتی توهین‌ها را به جان می‌خرم. به دوستانی که به بنده به بهانه‌های مختلف از نحوه لبخند زدن تا وضعیت ظاهری خرده می‌گیرند هم صمیمانه عرض می‌کنم که برای خدمت به این آب و خاک و این مردم خوب بسیاری جان خود را فدا کرده‌اند، آبرو و… همچون منی در برابر آن جانفشانی ها متاعی کم ارزش است. البته می دانم که بسیاری از این نقدهای تند و حتی توهین ها به دلیل احساست پاکی است که جریحه دار شده”
در کامنت‌های مخالفان و منتقدان، اشارات بسیاری به رویه کشورهایی مثل آمریکا و اسرائیل وجود داشت که در شرایط مشابه چه کرده‌اند و احتمالا چه خواهند کرد. ظریف آن ها را هم مخاطب قرار داده است: “ البته برخی اوقات احساسات باعث می‌شود که واقعیات تاریخی نادیده گرفته شوند. بدون هیچ گونه مستندی ادعا می شود که مثلا فلان قدرت در شرایط مشابه چنین و چنان می‌کرد و فراموش می‌شود که ده‌ها شهروند کشورهای بزرگ غربی توسط گروه های مشابه افراطی در افغانستان و سوریه و پاکستان به قتل رسیده‌اند و بسیاری نیز گروگان بوده و هستند. سایر دولت‌ها هم همچون ما ناگزیرند با صبر و تحمل و بدون سروصدا و تبلیغات برای آزادی شهروندانشان تلاش کنند، چون بهترین راهکار همین است.”
وزیر امور خارجه، دیروز، شنبه ۹ فروردین، ترجیح داد یکی از کاورفوتوهای قدیمی خود را که حاوی ترانه “یاس” در مورد “فاطمه زهرا” و اجرا شده توسط شادمهر عقیلی(خواننده سابقا مجاز) بود، دوباره مورد استفاده قرار بدهد اما این بار هم باز مورد انتقاد گرفت که چه “دل خوشی” دارد که مدام عکس عوض می‌کند. گویا بحث بین موافقان و مخالفان رویه وزارت امور خارجه ایران در موضوع سربازان گروگان گرفته شده، به این زودی‌ها پایان نمی‌پذیرد و صفحه فیس‌بوکی ظریف، همچنان شاهد حضور پرشمار کاربرانی خواهد بود که با فیلترشکن در این فضای ممنوعه حضور پیدا کرده و از شانس دیده شدن و شنیده شدن توسط مقامات استفاده می‌کنند.
