آذربایجان در حالیکه از صادرکنندگان مهم نفت محسوب می شود و در حال برگزاری مسابقات موسیقی اورو- ویژن است، بطور روزافزونی در روابط خود با ایران دچار تنش شده است.
ایران هفته پیش سفیر خود از آذربایجان را، به دنبال نمایش تصاویری از رهبران ایران با لباس های همجنسگرایانه توسط معترضین درباکو، فراخواند.
معترضین در باکو علیه اظهارات یکی از روحانیون ایرانی که مراسم چند ملیتی اجرای موسیقی را به عنوان «رژه همجنسگرایان» تقبیح کرده بود، اعتراض می کردند.
در همین حال پلیس باکو گفته است که ایرانیان سی دی هایی را در انتقاد از اورو-ویژن به عنوان برنامه ای ضد اسلامی توزیع کرده اند.
تحلیلگران می گویند اینگونه حرکات نشانه شکافی جدی در روابط منطقه ای است.
زردوست علیزاده، تحلیلگر سیاسی آذری زبان گفت: «این تنها ظاهر قضیه است. دلیل واقعی این وقایع نزدیکی آذربایجان با اسرائیل و غرب است که باعث نگرانی ایران شده است.»
آذربایجان روابط نزدیکی با اسرائیل دارد و از این کشور سلاح خریداری کرده است. از آن گذشته بر اساس گزارشات تائید نشده از قول مقامات آمریکایی، آذربایجان در صورت حمله اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران، با این کشور همکاری خواهد کرد.
رهبران ارشد در باکو در باره روابط نزدیک خود با اسرائیل و یا آمریکا به هیچ وجه تردید ندارند.
علی حسنوف، یکی از مقامات ارشد دولت علی اوف گفت: “ایران مایل است آذربایجان با دوستان آن دوست، و با دشمنان آن دشمن باشد. ما روابط خود با کشورهای دیگر را فقط بر اساس منافع آذربایجان تعیین می کنیم.”
موقعیت جغرافیایی و فیزیکی این جمهوری سابق شوروی نقش استراتژیک آن را افزایش می بخشد.
موقعیت این کشور در مجاورت دریای خزر در جنوب قفقاز علاوه بر نقش تاریخی آن در امپراطوری های تاریخی، اخیرا به محل کشف مخاذن جدید نفت تبدیل شده و باکو را به شهری بسیار مدرن بدل کرده است.
برخی تحلیلگران نگران آن هستند که روابط این کشور، که متحدین استراتژیک زیادی ندارد، با ایران چندان دوستانه نبوده است.
یکی از مشاورین سیاست خارجی که در سه دوره از ریاست جمهوری آذربایجان خدمت کرده است می گوید: «آذربایجان باید در روابط خود با ایران خیلی محتاط باشد. آذربایجان نباید به رهبران ایران بی احترامی کند. آذربایجان نباید به ایران بهانه بدهد تا به آذربایجان حمله کند یا اقدامات خصمانه ای علیه آن انجام دهد.»
روابط آذربایجان با غرب هم پیچیده است.
Bottom of Form
شرکت های اروپایی و آمریکایی به سرعت در منابع طبیعی این کشور سرمایه گذاری کرده اند ولی آذربایجان در پیاده سازی اصلاحات دموکراتیک کند بوده است. سازمان شفافیت بین المللی سال گذشته آذربایجان را در رده یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا طبقه بندی کرد و به آن رتبه 143 در میان 183 کشور داد.
علاوه بر این هزینه هایی که برای اجرای مراسم یورو-ویژن، که حق برگزاری آن سال گذشته به آذربایجان واگذار شد، قابل توجه بوده است. منابع مستقل این هزینه را تا حد 800 میلیون دلار برآورد می کنند در حالکیه بسیاری از زیر ساخت ها، مانند آبرسانی در مناطق روستایی از کمبود بودجه رنج می برند.
سهراب اسماعیل که برآورد هزینه های یورو-ویژن را انجام داده است گفت: “آذربایجان امروز پول زیادی از درآمد های نفتی در اختیار دارد ولی این پول ظرف 10 تا 15 سال به اتمام می رسد. دولت تمام پول خود را صرف باکو کرده است. دولت گفته است که به مسائل مناطق روستایی علاقمند است ولی ما چیزی نمی بینیم.”
یک محقق موسسه اطلس در باکو می گوید آذربایجان ممکن است خود را در میان همسایگان منزوی کند زیرا فساد و فقدان اصلاحات دموکراتیک مانع از پیوستن کشور به جامعه اروپایی و نهادهای بین المللی می شود.
او گفت خواست آذربایجان برای پیوستن به پیمان ناتو ناشی از آن است که این کشور نتوانسته است به خواسته های دموکراتیک مردم پاسخ گوید.
آقای ساهین اوقلو گفت: “آذربایجان دارای یک سیستم سلسله مراتب الیگارشی است و افرادی که در قدرت هستند خواهان اصلاحات نیستند زیرا شفافیت به ضرر منافع آنان است.”
آذری ها بزرگترین اقلیت قومی در ایران هستند که در بخش های شمالی ایران مستقر هستند.
پرویز اسدی که یک فعال سیاسی آذری است و به عنوان پناهنده سیاسی از سال 1986 از ایران خارج شده است می گوید ایران می خواهد از پیشرفت آذربایجان جلوگیری کند چون از تاثیر آن بر میلیون ها آذری در ایران هراس دارد.
او گفت: “ایران درک می کند که اگر آذربایجان کشور قدرتمندی شود، روزی می تواند از قدرت خود برای کمک به آذری های ایران د رگرفتن حق خود استفاده کند.”
تحلیلگران می گویند آذربایجان باید بین اصلاحات دموکراتیک و ارتباط نزدیک تر با غرب و یا رسیدن به توافق باایران و روسیه یکی را انتخاب کند.
منبع : واشنگتن تایمز – 25 مه
