برایان مورفی
رهبر ایران از دید طرفدارانش همه چیز است: رهبر معنوی، محافظ انقلاب اسلامی و داور اخلاقی. داور سیاسی در میان این خصیصه ها وجود ندارد.
به هر حال این یک نقش سنگین برای آیت الله خامنه ای است که تازه با آن آشنا شده است و با نزدیک شدن به انتخابات و زمان تعیین جانشینی برای احمدی نژاد، این نقش سنگین تر هم خواهد شد.
خامنه ای در یکی از پر ملامت ترین سخنرانی های خود، با گفتن کلمات “بد، اشتباه، نامناسب”، احمدی نژاد را به دلیل حمله به رقیب اش که اوایل این ماه در مجلس رخ داد، سرزنش کرد. احمدی نژاد یک ویدئو نشان داد که در آن به فساد مالی یکی از اعضای خانواده رئیس مجلس اشاره شده بود.
خامنه ای از رئیس مجلس هم به دلیل بی احترامی به احمدی نژاد در صحن مجلس، گله کرد.
خامنه ای با اشاره به گسترش تحریم ها و فشار ها برسر برنامه های اتمی، می گوید: “وقتی که دشمن مشترک وجود دارد و توطئه ها از همه طرف به سمت ما نشانه رفته است، آیا راهی تقویت برادری و مقاومت در برابر دشمن باقی است؟”
بازی های سیاسی در ایران موضوع تازه ای نیست جدال بر سر رسیدن به ریاست مجلس و دولت حتی ازرقابت های سیاسی در آمریکا هم شدید تر است. اما به نظر نمی رسد که این بازی های سیاسی تهدید جدی قدرت در ایران باشد: روحانیون بر سر قدرت ایران و سپاه که از آنان محافظت می کند.
اما این منازعات سیاسی در آستانه انتخابات 14 ژوئن به اوج خود رسیده است زیرا می تواند بازی های سیاسی ایران را بر هم بزند.
خامنه ای تلاش می کند همه نشانه هایی که حاکی از ضعف سیاسی ایران در برابر غرب باشد را از میان بردارد.
او همچنین می خواهد هر نوع ابراز نارضایتی از وضعیت دشوار اقتصادی ناشی از تحریم ها، نادیده گرفته شود.
در عین حال، خامنه ای با مداخله شخصی اش و شکست در خواباندن منازعه ای که احمدی نژاد در کانون آن قرار داشت، با خطر خدشه دار شدن چهره اش مواجه شده است.
مجلس روز شنبه از اوامر رهبر اطاعت کرد. بیش از 260 نماینده مجلس وفاداری شان را به خامنه ای اثبات کردند. احمدی نژاد واکنش سریعی نشان نداد.
ابوالقاسم بینات، یک مقام سابق تجارت ایران که گرداننده سایت ایران دیپلماسی است، می گوید: “انتخابات ریاست جمهوری باعث افزایش تنش ها در این بازی شده است. خامنه ای قطعا دلش نمی خواهد که کنترل وضعیت از دست اش خارج شود.”
اما احمدی نژاد هیچ نشانه ای از اینکه قصد دارد به آرامی بازنشستگی اش را آغاز کند، نشان نداده است. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که او تبدیل به چهره ای بشود که ایران تا بحال به ندرت به خودش دیده است: یک مرد سیاسی که برگ برنده ای در دست دارد که می تواند طرفدارانش را جمع کند و زندگی را برای رقبایش، مثل لاریجانی، دشوار کند.
و یکی از این رقبا در دفتر سابق احمدی نژاد در شهرداری تهران نشسته است. خامنه ای در دوسال اخیر تلاش های احمدی نژاد برای به چالش کشیدن قدرت اش را مهار کرده است. روحانیون نیز در جواب مجبور هستند راه هر طرفدار مهم احمدی نژاد که وارد میدان انتخابات می شود را مسدود کنند و در عوض هر کس که که در این رابطه رو به سردی گراییده احمدی نژاد و خامنه ای، طرف رهبر را گرفته است، جایگزین او کنند.
در عین حال احمدی نژاد از این چند ماه باقی مانده استفاده خواهد کرد تا به مخالفانش مشت بزند.
سوزان مالونی، تحلیلگر موسسه بروکینگز از واشنگتن می گوید: “ما شاهد یک تزلزل جدید در سیاست داخلی ایران هستیم.”
هیچ سندی روشن تر از خود خامنه ای وجود ندارد که طرفداران تندرو اش معتقدند که او فقط باید جوابگوی خدا باشد. اما او نمی تواند طوفان های سیاسی ایران را با اوامری که گاها صادر می کند و روز بروز هم شدید الحن تر می شود، خاموش کند.
نگرانی اصلی خامنه ای این نیست که آیا نیروهای مخالف که بعد از انتخابات سال 2009 بشدت سرکوب شدند، بار دیگر کنار هم جمع شودند. رهبران مخالفان در حصر خانگی هستند و فعالان می دانند که درصورت بازگشت به خیابان با سرکوب شدید تری مواجه خواهند شد.
برعکس، خامنه ای احساس کرده است که اختلافات سیاسی تهدید اصلی است.
ابتدا احمدی نژاد تابو شکنی کرد و اولین دشمن سیاسی خود را پیدا کرد. او با به چالش کشیدن قدرت خامنه ای در سال 2011 در مورد وزیر اطلاعات، این دشمنی را ایجاد کرد. از آن به بعد خامنه ای به تدریج وارد مسائل روزمره ای شد که قبلا بعنوان رهبر از آن دور مانده بود.
رسول نفیسی، تحلیلگر مسائل ایران در دانشگاه استریر ویرجینیا، معتقد است که به نظر می رسد که بخشی از تاکتیک های احمدی نژاد این باشد که خود را قدرت جایگزین خامنه ای کند.
وی در ادامه می گوید: “به نظر می رسد که احمدی نژاد این روش را در مقابل خامنه ای برگزیده است که یا از قدرت کنارش بگذارد، یا با حملات دائم احمدی نژاد به موضعگیری هایش، کنار بیاید. در هر دو صورت احمدی نژاد پیروز این میدان است.”
رابطه این دو زمانی ریشه دار شد که ماموران امنیتی معترضان به انتخاب مجدد احمدی نژاد را سرکوب کردند. احمدی نژاد هر روز تلاش کرد تا یک قدم روحانیونی که بر سر قدرت بودند و همه تصمیم های مهم سیاسی را می گرفتند، به عقب براند.
تنش سیاسی که در آوریل سال 2011 پیش آمد باعث شد که احمدی نژاد به مدت ده روز در نشانه اعتراض به انتصاب مجدد وزیر اطلاعاتش توسط خامنه ای در جلسات هیئت دولت حاضر نشود. این آغاز درگیری این دو بود.
ده ها نفر از مشاوران سیاسی احمدی نژاد دستگیر یا به حاشیه رانده شده اند و شانش او برای اینکه یکی از نزدیکانش برنده انتخابات ماه ژوئن بشود کم شده است. در عین حال آینده سیاسی رقبای احمدی نژاد از جمله لاریجانی، رئیس مجلس، بیشتر شده است.
در اوایل این ماه، احمدی نژاد با نشان دادن یک ویدئو که در آن گفتگو در مورد رشوه گیری بود که برادر لاریجانی هم در آن شرکت داشت، باعث خشم نمایندگان مجلس شد. یک هفته بعد، طرفداران احمدی نژاد علیه لاریجانی در شهر قم شعار دادند و به سمت او لنگه کفش پرتاب کردند.
روز جمعه، یکی از نزدیکان خامنه ای، آیت الله احمد خاتمی، در مراسم نماز جمعه که از تلویزیون سراسری پخش می شد از مقامات خواست که در برابر این حادثه موضعگیری شدید بکنند.
او به نمازگذاران دانشگاه تهران با اشاره مستقیم به احمدی نژاد و لاریجانی، گفت: “دست از این نفرت پراکنی ها بردارید. مردم از این دعواهای شما خسته شده اند.”
به نظر می رسد که احمدی نژاد خودش را برای یک تبلیغات قبل از انتخابات آماده می کند. هفته گذشته او از تجمع مردم استفاده کرد تا برای مشاور اش ، اسفندیار رحیم مشایی، تبلیغ کند و این چالش واضحی بود که احمدی نژاد با کسانی که باید صلاحیت مشایی را تایید یا رد کنند، واردش شد.
مالونی، تحلیلگر سیاسی از موسسه بروکینگز، می گوید که احمدی نژاد یک شخصیت سیاسی است که در برخی از پایگاه های اجتماعی محبوب مانده است، او رازهای بسیاری را می داند و مشتاق است که درباره آن حرف بزند. همین امر از او یک مرد خطرناک در جمهوری اسلامی ساخته است.
هافینگتون پست، 17 فوریه
