با وجود وعده‌های مسوولان مبنی بر رایگان شدن داروهای بیماران خاص تا اول مهرماه و همچنین حل مشکلات کمبود دارو، گزارش‌ها حاکی از آن است که اغلب بیماران خاص کماکان برای دریافت دارو مجبور به پرداخت پول هستند. فاطمه هاشمی، رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص هم در گفت‌وگو با “ روز” ضمن تایید این گزارش‌ها می‌گوید: “متاسفانه تا امروز(اول مهرماه) این وعده‌ها عملی نشده است.” او ادامه می‌دهد: “البته قیمت بعضی از داروها مثل داروهای بیماران سرطانی کاهش پیدا کرده و بیماران ام اسی هم همان ۱۰ درصد هزینه ها را می‌پردازند.”
فاطمه هاشمی در جواب این پرسش که دلیل عملی نشدن وعده‌ها چیست و چقدر طول می‌کشد تا داروها به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار بگیرد، می‌گوید: “طبق پی‌گیری‌های انجام شده تا چند روز آینده کاملا این مشکل حل و داروهای بیماران خاص رایگان خواهد شد.”
او اضافه می‌کند: “هنوز علت دقیق این تاخیر را نمی دانم. شاید تا به داروخانه ها دستور برسد و اقداماتی هم انجام بشود کمی زمان برده است. ما هم منتظر هستیم ببینیم تا آخر هفته این وعده عملی می‌شود یا خیر. اگر نشد باز هم با وزیر بهداشت مکاتبه و این موضوع را پیگیری می کنیم.”
چندی پیش سیدتقی نوربخش، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی از رایگان شدن تمامی هزینه‌های بیماران خاص(دارو و تجهیزات پزشکی مربوط به بیماری‌های خاص) از جمله کلیوی، هموفیلی، دیالیزی و… خبر داده و گفته بود: “تمام این هزینه توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد.”
این در حالی است که احمد قویدل، عضو مجمع عمومی کانون هموفیلی ایران روز دوشنبه اول مهرماه می‌گوید: “متاسفانه اقدامات وعده داده شده وزرای بهداشت و تعاون که توسط رئیس سازمان غذا و دارو اطلاع رسانی شد، اجرایی نشده و از بیماران هموفیلی بابت تحویل داروهای آنها پول دریافت می‌شود.” مساله‌ای که البته تنها به بیماران هموفیلی محدود نمی‌شود و اغلب بیماران خاص با مشکل کمبود و پولی بودن داروهایشان رو به رو هستند.
“خیلی‌ها در قبال مردم احساس مسئولیت نمی‌کنند”
حوزه دارو در چند سال اخیر با نابسامانی‌های فروانی رو به رو بوده است. کمبود داروهای حیاتی، افزایش داروهای تقلبی در بازار، چند برابر شدن قیمت دارو و تعرفه‌های پزشکی… تنها بخشی از اخبار نگران‌کننده این حوزه در چند وقت اخیر است. از فاطمه هاشمی، رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص در خصوص وضعیت توزیع داروها در چند ماهی که دولت یازدهم بر سر کار آمده است می‌پرسم، او پاسخ می‌دهد: “مشکل کمبود دارو به طور کامل رفع نشده اما شرایط بهتر از گذشته است. همانطور که می دانید یک سری از داروها چند ماه در گمرک ماند تا دستور ترخیصش صادر شد و اکنون در حال توزیع است. ما در خصوص چند قلم از داروهای بیماران خاص هنوز با کمبود مواجه هستیم.”
او اما نسبت به عملکرد و برنامه‌های دولت جدید خوش‌بین است: “خوشبختانه دولت جدید برنامه‌ریزی‌های خوبی کرده و اعتبارات مناسبی برای حل این مشکل اختصاص داده است.” هاشمی اضافه می‌کند: “فکر می‌کنم با توجه به اقدامات صورت گرفته تا آخر هفته تغییرات مثبتی را شاهد باشیم. اگر هم این وعده‌ها محقق نشود همانطور که گفتم برای پیگیری اقدام خواهیم کرد.”
او در خصوص روند توزیع داروهای بیماران خاص هم می‌گوید: “یک سری از داروها درگمرک بوده که ترخیص شده است، این میزان دارو فعلا و تا اواسط مهرماه پاسخگوی نیاز بیماران خواهد بود. همچنین محموله‌هایی درراه هست که به ما قول داده‌اند به زودی به کشور خواهد رسید.”
با توجه به وعده هاشمی نسبت به حل شدن بخش بزرگی از مشکلات دارو ظرف چند روز آینده، از او سئوال می‌کنم اگر رفع کردن این بحران به این سادگی ممکن بود و می‌شود طی یک فرایند یکی دو ماهه اوضاع را بهبود بخشید، چرا در دولت قبلی با یک بحران تمام عیار در تهیه دارو مواجه بودیم؟ رییس بنیاد امور بیماری‌های خاص به “روز” پاسخ می‌دهد: “واقعا از این هم ساده‌تر هست، چرا که نوع داروها، میزان مصرف و قیمتشان مشخص است. من احساس می‌کنم عمدی در اواخر دولت گذشته در کار بوده که این اتفاق خوب نیفتاده است.”
او ادامه می‌دهد: “احساس مسئولیت کافی در چند ماه آخر دولت دهم در حوزه بهداشت و درمان دیده نشد. برخی‌ها این روحیه را دارند که حالا که ما سرکار نخواهیم بود آنچه در آینده رقم می‌خورد به ما مربوط نیست. خیلی از اتفاقاتی که در چند سال اخیر در کشورمان رقم خورد نشان‌دهند‌ه همین بود که خیلی‌ها در قبال مردم احساس مسئولیت نمی‌کنند.”
ظاهر رستمی، مدیرعامل سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر هم چندی پیش با اشاره به بحرانی شدن بازار دارو در دولت قبل، شخص وزیر وقت بهداشت، گمرک و بانک مرکزی را عامل بروز کمبودهای دارویی در مسیر واردات و تامین داروهای فوریتی بیماران، معرفی کرده بود. رستمی با اشاره به سنگ اندازی طریقت منفرد، وزیر وقت بهداشت در مسیر تامین ارز مرجع برای واردات دارو، گفته بود: “دکتر طریقت نمی خواست بپذیرد نرخ ارز مرجع برای دارو تامین شود و خودش باعث شد تا بانک مرکزی ارز مرجع به دارو ندهد.”
این مقام مسوول که در زمان دولت دهم چنین انتقاداتی را مطرح نکرده بود، در یک نشست خبری با استناد به سخنان اخیر حسن روحانی مبنی بر اینکه تحریم‌های داخل کشور به التهابات دارویی دامن زده بود، گفت: “من این صحبتهای دکتر روحانی را تایید می کنم و معتقدم که مشکلات بازار دارویی کشور ناشی از تحریم‌هایی بود که خودمان برای خودمان به وجود آورده بودیم.”
تحریم‌های وطنی
دوسال پایانی دولت دهم، سال‌های سختی برای بیماران ایرانی بود. گرانی و کمبود دارو، جان تعدادی از بیماران را گرفت و حال برخی از آنان را وخیم‌تر کرد. مشکلات دارو و درمان اگرچه در وهله اول نگاه‌ها را متوجه اعمال تحریم‌ها و مشکلات ارزی می‌کند اما کارشناسان بارها تاکید کرده‌اند که آنچه جان بیماران را به خطر انداخت سوء مدیریت در دولت و به صورت جزیی‌تر وزارت بهداشت است. حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت دولت جدید هم چندی پیش گفت: “دستگاه‌ها به وظایف فرابخشی خود برای سلامت مردم عمل نکرده‌اند، بیمه‌ها نیز همین طور.”
فاطمه هاشمی، رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص اما خبر از روزهای بهتر می‌دهد: “بیش از ۹۰ درصد مطمئن هستم بخش مهمی از مشکلات تا شنبه حل خواهد شد. به هرحال همانطور که می‌دانید حل مشکلات دارویی یک کار اجرایی وهمه‌گیر در سراسر کشور است، و قطعا در چند روز اول با مشکلاتی همراه خواهد بود، اما من بسیار امیدوارم که در هفته آینده شاهد اتفاقات خوبی باشیم.”
