نمایندگان مجلس هشتم، دیروز در چهارمین روز بررسی طرح دوازده ماده ای “نظارت بر رفتار نمایندگان”، طی دو ساعت مواد چهارم، پنجم و ششم را در حالی به تصویب رساندند که بحث و بررسی آن ها جنجال بسیاری به همراه داشت. همزمان رئیس مجلس در یکی از رای گیری های دیروز رویه ای را در پیش گرفت که از سوی مرکز پژوهش های پارلمان “خطرناک” توصیف شد.
پرحاشیه ترین بحث ها در جلسه روز سه شنبه معطوف به بررسی ماده چهارم این طرح نظارتی بود؛ماده ای که بر اساس آن نمایندگان متخلف با طیف متعددی از مجازات ها که نهایتا بر اساس بند “ر” به لغو اعتبار نامه نمایندگی می انجامد مواجه می شوند. امری که دیروز سر و صدای بسیاری از نمایندگان را در آورد. برای نمونه علی اصغر یوسف نژاد، از فراکسیون خط امام در اعتراض به این بند آن را “بی رحمانه” خواند و به ایلنا گفت: “قطعا لزومی ندارد که این طرح تا این حد پیش برود چرا که این مورد جفای به مردم و نمایندگان آنها و خیلی بی‌رحمانه است.”
نمایندگان جمهوری اسلامی همزمان تبصره ای برای اجرای بند “ر” به ماده چهارم افزوده اند که بر اساس آن پای شورای نگهبان را نیز به منازعه بر سر “اعتبارنامه نمایندگان” باز می کند. بر این اساس اجرای مصوبات مجلس درباره بند “ر” این ماده مستلزم تأیید شورای نگهبان است. نماینده قروه این تبصره را واگذاری “اختیارات درون سازمانی مجلس” به این شورا دانسته و تاکید کرده است: “از آنجایی که نظارت شورای نگهبان استصوابی است و در جایی که صراحت قانون اساسی درخصوص اختیارات شورای نگهبان وجود دارد نباید به گونه‌ای عمل کنیم که اختیارات درون سازمانی مجلس به شورای نگهبان واگذار شود چرا که شورای نگهبان هم در صورت تصویب این تبصره به آن ایراد خواهد گرفت. ”
طرح رهبر جمهوری اسلامی
طرح “نظارت بر نمایندگان” خرداد امسال گذشته با سخنان آیت الله علی خامنه ای کلید خورد. در آن زمان وی در دیدار با نمایندگان مجلس هشتم گفته بود: “مجلس نسبت به دستگاه‌های اجرایی کشور شأن نظارتی دارد، یک شأن نظارتی هم برای خود مجلس و آحاد نمایندگان تعیین کنید.”
این طرح با استقبال نمایندگان مواجه نشد، با این حال آن هااردیبهشت امسال، سه هفته پیش از سالگرد طرح این ایده توسط رهبر جمهوری اسلامی، آن را در صحن علنی مجلس به تصویب رساندند تا در دیدار سالانه با آیت الله خامنه ای از سوی وی ملامت نشوند. از 290 نماینده مجلس تنها 154 تن به طرح مورد علاقه رهبر جمهوری اسلامی رای دادند. شاهدان گفته اند علی لاریجانی، رئیس مجلس هشتم نقش زیادی در ترغیب نمایندگان به تصویب این طرح داشته است.
رای گیری شگفت انگیز
لاریجانی روز گذشته یکی از شگفت انگیز ترین موارد رای گیری در تاریخ صد و پنج ساله مجلس از عصر مشروطه تاکنون را رقم زد.
این اتفاق پس از آن رخ داد که نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد حذف بند “ث” ماده 6 طرح نظارت بر مجلس را ارائه داد؛ بندی که عدم عضویت نمایندگان خاطی در “مجامع و شوراها” و کمیته های تحقیق را قطعی می کند.
او در این ارتباط تصریح کرد: “اگر این مورد در ماده 6 را تصویب کنید از فردا شکایات فراوانی برای اعضای کمیته‌های تحقیق و تفحص شروع خواهد شد.”
این پیشنهاد قاضی پور مخالفت هیچ نماینده ای را به همراه نداشت و از همین رو نماینده موافق این پیشنهاد نیز از سخنرانی صرف نظر کرد. این پیشنهاد توسط علی لاریجانی به رای گذاشته شد اما چون 18 رأی مخالف داشت تصویب نشد تا رئیس مجلس بگوید : “یک رأی بیشتر نیاز داشت که تصویب شود.”
به گزارش فارس چند نماینده با اعتراض به عدم تصویب این پیشنهاد به لاریجانی به خاطر اخلال در دستگاه ثبت رای نمایندگان اعتراض کردند. برای نمونه یکی از نمایندگان در جریان این موضوع دستگاه ثبت رأی خود را کاملا از روی میز بلند و تجهیزات آن را جدا کرد و گفت دستگاه ثبت رأی بنده نیز خراب است و بنده رأی مثبت به این پیشنهاد می دهم.
در اینجا لاریجانی بدون رای گیری مجدد قبول کرد که این پیشنهاد را “تصویب شده ” اعلام کند و به این ترتیب ماده مزبور بر این اساس پیشنهاد قاضی پور به تصویب رسید.
این امر سبب ساز اعتراض احمد توکلی شد؛ رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس از رئیس مجلس پرسید: “شما زمانی که اعلام رأی می‌کنید، به چه مجوزی رأی نمایندگان را تغییر می‌دهید؟”
وی با بیان اینکه رویه ای که لاریجانی در پیش گرفته “خطرناک” است به وی متذکر شد: “اگر دستگاه رأی‌گیری نمایندگان ایرادی داشت نباید رأی گیری می‌کردید و پس از رأی‌گیری نیز شما راه دیگری نداشتید جز اینکه به تابلو اعتماد کنید.”
لاریجانی اما از مواضع خود عقب نشینی نکرد و گفت: “آنقدر هم که شما می‌گویید خطرناک نیست”
لاریجانی: ما را تحقیر نکنید
طرح “نظارت بر نمایندگان” نمایندگان منتقد را تحت فشار قرار می دهد. گرچه بسیاری از نمایندگان فعلی مجلس اسلامی به جناح حاکم تعلق دارند با این حال اعتراضات گاه و بیگاه در مجلس باعث شده تاگردانندگان جمهوری اسلامی به یکدست شدن هرچه بیشتر مجلس روی آورند.
این در حالی است که به نوشته سایت رجانیوز، روز سه شنبه رئیس پارلمان از رسانه های منتقد خواست مجلس را به خاطر تصویب این طرح “تحقیر” نکنند بلکه “تشویق” کنند.
مهدی کروبی: ننگ نوکری را نپذیرید
این در حالی است که مهدی کروبی از رهبران سیاسی جنبش، پاییز سال گذشته با انتشار نامه ای خطاب به نمایندگان، چنین طرحی را باعث تبدیل نمایندگان به “نوکران قدرت” دانسته و از آنها خواسته بوداین “ننگ” را نپذیرند.
رئیس مجلس سوم و ششم این طرح را باعث بی اثر کردن “تمامی سوابق مشروطه در یک صد سال اخیر در ایران” دانسته بود که منجر به از بین رفتن “اجازه حرکت نمایندگان مجلس برای وظیفه نمایندگی آن ها” می شود.
این رهبر مخالفاندر آن نامه تصریح کرده بود: “چنین اقدامی نه تنها در تاریخ مجالس ایران که در تاریخ پارلمان جهان نیز بی سابقه است و البته شرم آور. آن گونه که در این طرح آمده، می توان برای تنبیه یک نماینده نطق او را به تعویق انداخت و عضویت او در مجامع و حتی هیات رئیسه مجلس و کمیسیون ها لغو کرد. به راستی چگونه می توان با اجرای چنین طرحی از عزت و استقلال یک نماینده نیز سخن گفت؟”
مخالفت آیت الله صافی گلپایگانی
دو ماه پیش از آن، آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی هم که از او به عنوان یکی از مراجع جناح راست سنتی نام می برند، در دیدار با علی لاریجانی با اشاره به عدم همخوانی طرح نظارت بر عملکرد نمایندگان با استقلال آنان، گفته بود: “نماینده باید آزاد و مستقل باشد تا بتواند با آزادی کامل به وظایف خود عمل نماید و این گونه طرح ها موجب نظارت اکثریت بر اقلیت می شود که این امر نیز با فلسفه استقلال نمایندگان مجلس در تضاد کامل است.”
آیت الله صافی گلپایگانی همچنین وجود “مجلس مستقل” را نشانه ای از “رشد حکومت و جامعه” دانسته و خواستار “قانونمداری افراد و جریانات سیاسی” شده بود.
گفتنی است بر اساس ماده یکم این طرح، به منظور “حفظ شان و منزلت نمایندگان” در ابتدای هر دوره مجلس و حداکثر سه ماه پس از انتخاب هیات رییسه دائمی، می بایست هیات نظارتی مرکب ازنواب رییس مجلس به انتخاب هیات رییسه، از اعضای ثابت کمیسیون اصل 90 به انتخاب مجلس، از اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی به انتخاب مجلس و چهار نفر نماینده به انتخاب مجلس تشکیل شود.
