یک هفته پس از به رسمیت شناختن مخالفان دولت سوریه توسط کشورهای غربی و ناتو و همچنین افزایش درگیری‌ها میان دولت و مخالفان، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی گفته است که ایران اجازه سقوط بشار اسد را نمی‌دهد. هم‌زمان وزارت امورخارجه نیز اعلام کرده که طرحی شش ماده‌ای برای حل بحران سوریه ارائه داده است.
علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی، در مصاحبه‌ای گفته است که جمهوری اسلامی “اجازه موفقیت طرح‌ها و سناریوهای غربی برای سرنگونی حکومت سوریه را نمی‌دهد”. وی از چین و روسیه به عنوان متحدان ایران در این زمینه نام برده و گفته است که این کشور “به دولت‌های غربی اجازه نمی‌دهند برای سرنگونی قهری بشار اسد، در سوریه مداخله کنند”.
صالحی ضمن انتقاد از کشورهای غربی، برای کمک به مخالفان سوریه گفته: “اقدامات و برنامه ریزی کشورهای غربی و برخی کشورهای منطقه ضد سوریه چیزی جز نقض آشکار توافقنامه‌ها و ارزش‌های آسمانی و زمینی نیست”.
سخنان صالحی در حالی بیان شده که بنا به گزارش نهادهای بین‌المللی از آغاز درگیری‌ها در سوریه، تاکنون قریب به 38 هزار نفر در این کشور جان خود را ازدست داده‌اند. مخالفان بشاراسد، دولت وی را متهم می‌کنند که با سلاح‌های سنگین، هواپیما و تانک مناطق مسکونی را بمباران کرده است. مساله‌ای که از سوی نهادهای حقوق‌بشری هم مورد تایید قرار گرفته است.
در تحولی دیگر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، با ارائه طرحی شش ماده‌ای، خواستار توقف خشونت‌ها در سوریه شده است. براساس این طرح، از دولت و گروه‌های مخالف خواسته شده که “فورا به تحرکات نظامی خود به خصوص در مناطق مسکونی پایان دهند” و “برای برقراری آرامش” نیروهای سازمان ملل، بر این مساله نظارت کنند.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی همچنین خواستار بازگشت آوارگان، ارسال فوری کمک‌های بشردوستانه و برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه سوریه شده است.
جمهوری اسلامی که هدف از طرح خود را “بازگشت آرامش به سوریه دانسته، از دولت و نیروهای مخالف خواسته که با یکدیگر گفت‌وگو و زمینه تشکیل “دولت انتقالی” را فراهم کنند.
این بیانیه در حالی صادر شده که ماه گذشته تهران میزبان نشستی با عنوان “گفت‌وگوی ملی سوریه” بود که بنا به ادعای مقام‌های جمهوری اسلامی “با حضور نمایندگانی از طیف‌های مختلف مخالفان در سوریه که پایگاه واقعی مردمی دارند و همچنین نمایندگانی از دولت این کشور” برگزار شده بود. این نشست با تاکید بر اصلاحات در سوریه و برگزاری انتخابات به پایان رسیده بود.
در هفته‌های گذشته برخی از کشورهای غربی، مخالفان بشار اسد را به رسمیت شناخته‌اند. دولت فرانسه، سفارت سوریه در پاریس را به مخالفان تحویل داده و باراک اوباما رییس‌جمهور آمریکا نیز در این زمینه گفته بود: “در این گروه به اندازه کافی نمایندگی از اقشار مختلف مردم سوریه وجود دارد که بتوان آن را به رسمیت شناخت. ما ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالف سوریه را به عنوان نماینده رسمی مردم سوریه می‌شناسیم”. علاوه بر آمریکا و فرانسه، پیش از این ترکیه، انگلستان و اتحادیه اروپا نیز مخالفان بشار اسد را به رسمیت شناخته بودند.
موضع‌گیری‌های جمهوری اسلامی درباره سوریه، با مخالفت‌های زیادی در داخل و خارج کشور روبه‌رو شده است. تاکنون برخی مخالفان بشار اسد ایران را متهم به دخالت در سوریه و کمک به دولت بشار اسد برای سرکوب مخالفان کرده اند اگرچه مقامات جمهوری‌اسلامی دخالت در اتفاق‌های سوریه را رد می‌کنند؛ از آن جمله آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی٬ بهمن ماه گذشته در نماز جمعه گفته بود: “ما آنجائی که دخالت کنیم، صریح می‌گوییم”. وی در عین حال اعتراضات مردمی در سوریه را - که مهم ترین متحد جمهوری اسلامی در خاورمیانه است - “انحرافی” خوانده بود.
پیش از این سردار جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، درباره حضور نظامی ایران در سوریه گفته بود: “همه می دانند که سپاه واحدی به نام نهضت های اسلامی داشته و دارد که با هدف کمک به مستضعفین و صدور انقلاب اسلامی تشکیل شده است و در این راستا حرکت می کند. از زمانی که نیروی قدس تشکیل شده است، هدف این نیرو حمایت از ملت های مظلوم و به ویژه مسلمانان بوده است. تعدادی از نیروهای قدس نیز در سوریه حضور دارند اما این به منزله حضور نظامی ما در این کشور نیست… ایران در مقایسه با بعضی کشورهای عربی و غیرعربی، در سوریه حضور نظامی ندارد. ما به سوریه، به عنوان حلقه مقاومت که مقام معظم رهبری هم به آن اشاره داشتند، کمک های فکری و مشاوره ای می دهیم و به آن افتخار می کنیم. سپاه هر گونه مساعدت فکری و حتی حمایت اقتصادی انجام می دهد، اما حضور نظامی ندارد”.
خردادماه گذشته سردار اسماعیل فانی٬ جانشین قاسم سلیمانی در سپاه قدس٬ با تایید دخالت‌های جمهوری‌اسلامی در سوریه٬ به ایسنا گفته بود: “وقتی که در سوریه نبودیم کشتارهای مردم آن توسط معارضین زیاد بود اما با حضور جمهوری اسلامی به طور فیزیکی و غیر فیزیکی جلوی کشتارهای بزرگ در سوریه گرفته شد”.
سال گذشته نیز گزارش های تایید نشده از سفر یکی از نزدیکان قاسم سلیمانی به نام “حاج محمد فرد” و از فرماندهان ارشد سپاه قدس به سوریه حکایت داشت. براساس این گزارش ها حاج محمدفرد با هماهنگی آصف شوکت، شوهر خواهر بشار اسد و ماهر الاسد برادر وی برای بررسی چگونگی مقابله با مخالفان و جلوگیری از سرنگونی رژیم اسد به سوریه اعزام شده بود. گفته می شود حاج محمد فرد در دهه هشتاد فعالیت های نظامی گسترده ای در جنگ داخلی لبنان داشته است.
مرداد ماه گذشته اخباری منتشر شده بود که از حمله نیروهای مخالف دولت بشار اسد به دفتر رهبر جمهوری‌اسلامی در دمشق حکایت داشت. براساس این اخبار هفت تن از اعضای این دفتر کشته شده بودند. برخی رسانه‌های اسراییلی نیز خبر از مرگ قاسم سلیمانی - فرمانده سپاه قدس - درحادثه انفجار دبیرخانه شورای امنیت ملی سوریه داده بودند. این اخبار اما از سوی مقامات جمهوری‌اسلامی تکذیب شد.
نحوه پشتیبانی جمهوری‌اسلامی از سوریه و همچنین رویکرد رسانه‌های رسمی به اتفاقات رخ داده در این کشور انتقادات مختلفی را در میان اصولگرایان نیز برانگیخته است. از آن جمله وب‌سایت عصر ایران با انتشار یادداشتی٬ از آ‌نچه که “تحمیل جبری نادانی بر مخاطب” نام برده٬ انتقاد کرده و رویکرد رسانه‌های رسمی جمهوری‌اسلامی و برخی از رسانه‌های نزدیک به اصولگرایان را مصداق “کاسه‌های داغ‌تر از آش” دانسته و نوشته بود: “برخی از رسانه‌های وطنی تصور می‌کنند هنوز در عهد چاپار هستند و مردم به جز آن‌ها گزینه دیگری ندارند یا اگر به دروغ بنویسند که دمشق آرام است، گروه‌های مخالف با خواندن این خبر، ترک مخاصمه می‌کنند و داستان به خوبی و خوشی به پایان می‌رسد”.
