تیشه شهرداری بر ریشه تاتر

نویسنده
پیام رهنما

» گزارش/ ایستگاه تاتر شهر


آبان ماه ۱۳۸۸جلسه هنرمندان معترض نسبت به ساخت و ساز مترو در محوطه تئاترشهر با محسن هاشمی، مدیرعامل مترو تشکیل شد. در این جلسه مدیران مرکز هنرهای نمایشی و هنرمندان از هاشمی خواستند تا ایستگاه مد نظر را تعطیل کند و یا چاره ای دیگر برای افتتاح آن در محلی دیگر بیابد.هاشمی در همان جلسه توضیح داد: اگر خواست هنرمندان باشد، ما حتماایستگاه را با خاک پر می‌کنیم و در ۸ماه آینده فقط از آن به عنوان کارگاه استفاده می‌کنیم. و در نهایت قرار بر این شد که درهای خروجی قبلی با خاک پر شوند و درهای جدیدی در ۵۰متر آن طرف‌تر و در بوستان دانشجو ایجاد شود و نام این ایستگاه نیز به اسم “ایستگاه تئاترشهر” تغییر کند.

با این حال هنوز برخی اعتراض‌ها ادامه داشت، یکی از معترضان اصلی زنده یاد حمید سمندریان بود که همه هنرمندان تئاتر را برای جلوگیری از احداث مترو در محوطه تئاتر شهر به واکنش و اعتراض فرا خواند.

او در جمع خبرنگاران گفت: تئاترشهر یک میراث فرهنگی است و اگر کسی بخواهد خدشه‌ای به آن وارد کند، باید به ملت ایران پاسخگو باشد.من در این زمینه به صورت خصوصی اقدام خواهم کرد و تلفنی هم فرو ریختن این آوار را بر سر تئاتر شهر به اطلاع دوستانم خواهم رساند.”

اما نتیجه این مذاکرات هرگز عملی نشد.

با گذشت ۴ سال از جلسه میان هنرمندان و وعده های هاشمی درباره جابه جایی ایستگاه مترو، مجموعه فرهنگی تاریخی تئاتر شهر، این روزها در اوج و شدت بی تفاوتی ها و کج رفتاری های مسئولین ارشاد و شهرداری تهران باقی مانده است.کابوس تخریب و ویرانی این بنای فرهنگی در سال های گذشته روز به روز شدت بیشتری به خود می گیردو به نظر می رسد با روی کار آمدن دولت جدید در ایران نه تنها ساخت و سازها در محوطه تئاترشهر پایانی بر خود نمی بیند بلکه پیگیری های اهالی تئاتر بر وضعیت ایجاد شده همچون سال های گذشته بی ثمر است.

تیشه کارگران شهردای تهران بر ریشه این فضای چهل ساله گران بهاء، تمام نشدنی است و اختلافات مسئولین ارشاد،مدیران شهرداری و اهالی تئاتر تهران بر سر احداث مسجد،مترو و زیر گذر های مختلف در حریم اصلی چهارراه ولی عصر هر روز شدت بیشتری به خود می گیرد.

آسیب های ساخت و ساز در محیط مجموعه به ثبت رسیده تئاتر شهر ویرانی های غیرقابل جبرانی را بر پیکر آن وارد کرده است.

دیوار سالن خورشید در فضای داخلی مجموعه به دلیل حفاری های غیراستاندارد متروی تهران در بخش شمالی ساختمان ویران شده است.این سالن که یکی از پایگاه های اصلی اجرای “نمایش های تجربی” تئاتر محسوب می شد پنج سالی است که تعطیل شده و اخیرا تبدیل به کافی شاپی غیراستاندارد و خلوت برای مشتریانی شده که یک بار شاهد فرو ریزی آن بر سر و روی خود بوده اند.

علیرغم اعتصاب و اعتراض اهالی تئاتر نسبت به افتتاح درب خروجی مترو تهران و جلسات فوق العاده اعضای خانه تئاتر و مدیران ارشد شهرداری دهانه شرکت راه آهن در بخش شمال شرقی چهارراه گشوده شد تاپس از دو ماه بخش شرقی سالن چهارسو نیز آسیب ببیند.

ساختمان شیشه‌ای و نامتجانس ایستگاه متروی چهارراه ولی عصر لطمه‌ای را به محوطه تاریخی تئاتر شهر وارد کرده که این محوطه دیگر توان تکان‌های پذیرش سازه جدیدی را ندارد.

زمین لرزه های تردد ترن های ناوگان مسافربری شهری و سر و صدای مسافران آن در حین جابه جایی ها و همزمانی این اتفاقات با اجرای آثار نمایشی در سالن های سایه و چهارسو نتیجه افتتاح این خروجی در سال ۱۳۸۹ است.

در پیش روی چشمان بهت‌زده تئاتری های و مخاطبانشان هر شب حنجره بازیگران نمایش های خیابانی قربانی بلندگوهای مسجدی است که در ضلع جنوبی تئاترشهر افتتاح شده است.مسجدی با اندازه تقریبی و شکل منحنی و دایره ای نزدیک به نقشه تئاترشهر که نه تنها پخش برنامه های اجرایی و عقیدتی آن مصادف با اجرای آثار در سالن ها و محوطه باز تئاتر است بلکه باعث نابودی سقف و دیوارهای پارکینگ و انبار دکور تئاترشهر شده است.

بنای ۴۰ ساله تئاتر شهر مدت هاست که در فهرست میراث فرهنگی ملی به ثبت رسیده است ولی تا امروز در انتظار تصویب قانون “حریم و محوطه” تا هر روز پذیرای درگیری های پلیس نسبت به بازداشت افرادی که فعالیت های ناهنجار مشکوک خود را به ان جا می برند،نباشد.

مدیریت شهری شهرداری که زمانی فقط درخواست احداث یک ایستگاه مترو در حریم پر رفت و آمد این بنا را داشت این بار به فکر افتتاح گذرگاهی برای سیل مسافرانش در چهارراه لبریز از جمعیت ولی‌عصر افتاد.گذرگاهی که چهارضلع اصلی دارد و اصلی ترین درب آن کنار ایستگاه مترو و دقیقا در محوطه باز تئاترشهر قد علم کرد تا منظر زیبای پایتخت تئاتر ایران زیر آوار عملکرد دولت و شهرداری دفن شود.

این در حالی بود که دربهمن ماه ۱۳۹۱مسعودعلویان صدر، معاون حفظ و احیای آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری،درباره نگرانی‌های دوست‌داران میراث هنری از تهدیدها و تخریب‌های احتمالی برای سازه تئاتر شهر، اطمینان خاطر می‌دهد و درگفتگوی خود با خبرگزاری فارس درباره تایید فعالیت های شهرداری و لزوم احداث زیرگذرها می گوید:” این زیرگذر هیچ خدشه‌ای به لحاظ سازه و معماری به تئاتر شهر وارد نمی‌کند.”

این در حالی است که احداث این جایگاه مصادف با تردد بی شمار مسافران چهارراه ولی عصر در محوطه تئاتر شهر شده و در دو ماه اخیر آسیب های جدی بر کاشیکاری های بدنه اصلی ساختمان تئاترشهر وارد آمده است.

علویان صدر در گفتگوی دیگر خود درباره روند کف سازی های حیاط تئاترشهر می گوید:پس از اطلاع از فعالیت کارگران در محدوده تئاتر شهر بازرسان خود را به محل، اعزام می‌کند و با مشاهده برداشتن برخی کف‌سازی‌ها دستور توقف در پیشرفت پروژه از سوی میراث فرهنگی صادر می‌شود، نقشه‌ها و مدارک مورد نیاز از شهرداری دریافت می‌شود. شورای فنی استان تهران تشکیل جلسه می‌دهد و موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد.

با روی کار آمدن دولت جدید در ایران غلامحسین مرادی،معاون هنری وزیر ارشاد هم خبر از پایان فعالیت های کارگران شهرداری در محوطه تئاترشهر را اعلام کرد ولی شهرداری تهران همچنان بر تعویض سنگ فرش های محوطه تئاترشهر اصرار کرد.تنها دو روز پس مصاحبه معاونت هنری ارشاد نه تنها عملیات تخریب سنگفرش ها پایانی بر خود ندید بلکه،سلیمانی؛ شهردار منطقه ۶ پایتخت با دخالت در روند مصاحبه های میدران ارشاد و میراث فرهنگی ماجرا را این گونه توصیف می کند:به دلیل مهندسی های جدید کف محوطه و اتصال استاندارد چهار سوی چهارراه ولیعصربه‌ وسیله احداث زیرگذر، طرح عملیاتی و ترمیم کف سازی این قسمت،تا تیرماه سال جاری انجام می‌شود و تردد سواره و پیاده با احداث این زیرگذر از یکدیگر جدا خواهد شد و عابران در زیر زمین تردد خواهند کرد.این در حالیست که با احداث زیرگذر، نیازی به پل عابر نیست و از سیما و منظر شهری تئاترشهر نیز صیانت می‌شود.

وی با بیان اینکه زیرگذر چهارراه ولیعصر(عج) به دو خط سه و چهار مترو متصل می‌شود، می‌افزاید: علاوه بر این، این زیرگذر در سه ایستگاه بی‌آرتی واقع در حریم چهارراه، دارای ورودی و خروجی خواهد بود و به این ترتیب، زیرگذر چهارراه ولیعصر(عج) دارای ۱۱ ورودی و خروجی خواهد بود.

سلیمانی از نصب ۱۴ دستگاه پله برقی در مجموع مبادی ورودی و خروجی این زیرگذر خبر می‌دهد و اطمینان می‌دهد که این پروژه، تا پایان تیرماه به بهره‌برداری می‌رسد.

واقعیت این است که همه آسیب های این مجموعه بی نظیر تا به امروز نادیده گرفته شده است.اتابک نادری مدیریت جدید تئاتر شهر در گفتگوی ۲۰ آبان ماه سال جاری هشداری جدی را به مسئولین می دهد.او در گفتگو با خبرگزاری “برنا”می گوید: “تئاتر شهر امروز به لحظه انفجار مشکلات آن رسیده است و باید اقدامی ضرب الاجل انجام دهیم. وضعیت ایمنی مجموعه تئاتر در شرایط بسیار بدی قرار دارد.”

بنای تاریخی تئاتر شهر که در این سال‌ها به سختی نفس می کشد پیش از انقلاب اسلامی ابتدا زیر نظر رادیو و تلویزیون اداره می شد، سپس تحت نظارت اداره فرهنگ قرار گرفت و پس از انقلاب نیز وزارت فرهنگ و ارشاد سرپرستی آن را برعهده گرفت.

تئاتر شهر در سال ۱۳۴۶ با ابتکار فرح پهلوی و مهماری امیر علی سردار افخمی در چهارراه ولی عصر بنا شد.این مجموعه دیدنی هم اکنون دارای ۵ سالن تئاتر با نام های اصلی،چهارسو،سایه،قشقایی و کارگاه نمایش است.بیشترین ظرفیت این سالن ها ۵۰۰ نفر در سالن اصلی و کوچکترین آن ۶۰ نفر در کارگاه نمایش است.