تئاتر یعنی هنر زندگی
با حسین کیانی کارگردان”همه فرزندان آغا خانم” ویژگی آثار تئاتری اش گفتگو کرده ایم او بر این اعتقاد است که زبان در تئاتر حتی از مقوله ی زبان در شعر و ادبیات نیز مهمتر است. شرح این گفت و گو را در ادامه از پی بگیرید…
آقای کیانی در ابتدا بفرمائید چرا نام نمایش را چند روز مانده به اجرای عمومی اثر تغییر دادید؟
با توجه به تغییرات عمده‌ای که در متن نمایشنامه رخ داد، نام”کارگاه بکا”دیگر پاسخگوی این نمایش نبود، به همین دلیل عنوان نمایش به “همه فرزندان خانوم آغا” تغییر پیدا کرد.
این تغییرات درچه مواردی بود؟
بیش از هر چیز تغییرات اتفاق افتاده در نمایشنامه بود. یعنی دربرهه ای از زمان نیاز به تغییرات با توجه به شرایط اجتماعی احساس شد و بازنویسی نمایشنامه اتفاق افتاد.
آیا شما از آن دسته از نویسندگان و کارگردانانی هستید که اعتقاد به تغییرات در شب های اجرا هم دارید؟
قطعا.فراموش نکنیم که تئاتر یعنی هنر زندگی.یعنی زیستن به گونه ای دیگر وهمین زیستن است که همه را دچار تحول خواهد کرد. بازنویسی نمایشنامه “همه فرزندان خانوم آغا” با نام قبلی “کارگاه بکا” تا آخرین شب اجراهم ادامه دارد. در نگارش متن همیشه دقت و وسواس خاصی دارم و متن نسبت به طرح اولیه چند ماه قبل، تغییرات زیادی داشته است.
خانم آغا به چه معنی است؟
خانوم آغا یک نامی ترکی است که برای زنان سید به کار گرفته می‌شود.
معمولا تا چه اندازه به ایده های نوشتاری تان در اجرا پایبند هستید؟
از مرحله نگارش تا اجرای یک اثر راه بسیار است و پرپیچ وخم. اول اینکه درمرحله نگارش تعداد افکار و عقاید حاکم بر نمایشنامه به اندازه یک نفر است. همان متن درمرحله اجرا مورد بررسی چندین نفر در یک گروه قرار می گیرند و پیشنهادات متنوعی هم داده می شود. درآن صورت است که اگر ایده جدیدی برای تکمیل افکار حاکم بر متن داده شود به طور یقین لحاظ می شود. ایده های متن شاید به صورت شاعرانه وفی البداهه به ذهن برسد ولیکن این ایده هاباید آگاهانه وهنرمندانه درساختارمتن جای بگیرد.اما شاید گاهی اوقات ما ایده های جذابی را درباره کارمان بشنویم اما در عمل هیچ ورقی از نمایش را پیش نبرد.آن وقت است که باید درباره آن کمی تامل کرد. چون هرایده ای هرچقدرهم که جذاب باشد اگربسترمناسبی درقصه برایش فراهم نشود به هرزمی رود، ایده ی مناسب، قصه ی عالی هم می طلبد.
معمولا برای تولید و نگارش آثارتان در بخش نمایشنامه نویسی با چه روشی شروع می کنید؟
دربخش نمایشنامه نویسی وجود یک ایده ی اصلی و خوب بسیار مهم است. درپس همین ایده ی اصلی است که داستان شکل می گیرد ودرادامه محوریت همین ایده وداستان نکات وایده های فرعی دیگر به ذهن می آید. من آن ها را یادداشت می کنم و یا همان لحظه به کار تزریق می کنم. به همین ترتیب پیش می روم تا به کلیت دقیق تری نزدیک شوم.
درمورد شخصیت پردازی هائی که درنمایش انجام داده اید و از ایجاد کردن قابلیت برقراری ارتباط تماشاگربا شخصیت ها برایمان بگویید.
به نظرمن شخصیت کامل دریک نمایش علی الخصوص درنمایش واقع گرا (که سعی من براین بود که به سمت آن بروم )، شخصیتی است که همه ی عواطفش روی صحنه ظهورپیدا کند. جنون ودیوانگی، خشم وعشق، شادی ها وگریه ها ومجموع عواطفش. من به شخصه مخالفم با نمایش هائی که زندگی آدم ها را سراسرسیاه می بیند، بدبخت ترین آدم های دنیا هم لحظات زیبائی درزندگی خود دارند. من تمام تلاشم این بود که شخصیت هایم چند بعدی باشند ویک بُعد ثابت نداشته باشند
کمی هم درباره زبان مورد علاقه خود در نمایشنامه هایتان برایمان بگویید.
زبانی که درنمایشنامه های من وجود دارد برآمده از تاریخ وسنن ایرانی است. تنها کاری که من در حق خود ومخاطبان می کنم استفاده کاربردی از آن برای عدم فراموشی و از بین رفتن است. می شود این طور گفت که من معتقد به نوعی جبروضرورت کلامی هستم، جبرکلامی ازاین نظرکه تمام کلمات وحروف به نوعی چیده شوند وازچیدمانی برخوردارباشند که به بهترین وجه محتوای مد نظرنویسنده را القا کرده وارائه دهند. اعتقاد من این است که یکی ازمهمترین ابزار تئاترکلام است، پس باید به کلام ارج نهاد وبه شدت به کلام تئاترتوجه کرد. زبان پروری درتئاتر بیشترازسایرهنرها حتی شعراتفاق می افتد، چون کلامی نوشته شده وتوسط بازیگرگفته شده وتوسط تماشاگرشنیده می شود ولی درادبیات نوشتاری اعم از رمان وشعرفقط نوشته وخوانده می شود.
و سر آخر، توضیحات تان درمورد انتخاب بازیگران وگروه را می شنویم…
دوستانی که در نمایش “همه فرزندان آغاخانم” با من همکاری می کنند در بیشتر نمایش های قبلی همکاری کرده اند و اصطلاحا با دنیای ذهنی و خواسته های من آشنایی دارند.ضمن اینکه من بر توانایی های هریک از آنان ایمان و شناخت کافی دارم. بنابراین در طول تمرینات راحت تر از همیشه پیش می رویم و نتیجه می گیریم.