طبق کدام قانون باید از دولت اجازه سفر گرفت؟

نویسنده

انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران، دیروز در پاسخ به سخنان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص احضار تعدادی از خبرنگارانی که از سوی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران به هلند سفر کرده بودند به وزارت اطلاعات، بیانیه ای را منتشر کرد.

صفارهرندی گفته بود: “من احضار خبرنگاران را نشنیده‌ام، به نظرم خوب است خود آن خبرنگاران به مردم توضیح دهند کجا رفته‌اند، چه کارهایی کرده‌اند و با چه کسانی ملاقات کرده‌اند، اگر همان را توضیح دهند کاری به وزارت اطلاعات نخواهد داشت.” انجمن صنفی در پاسخ به این سخن وزیر ارشاد آورده است: “با شیوه برخوردی که با این روزنامه‌نگاران در فرودگاه شد کوچک‌ترین فرصتی برای آنان برای ارائه گزارش سفرشان به مردم باقی نماند. خوشبختانه یکی از وظایف رایج در کار روزنامه‌نگاری ارائه گزارش سفر به مردم است … و قطعا اگر فرصت داده شده بود این کار را انجام می‌دادند اما برخلاف انتظار و سخن وزیر متولی امور مطبوعات آنها قبل از انجام این کار و در بدو ورودشان به تهران سروکارشان با برخی نهادهای فرودگاهی افتاد و تاکنون نیز گرفتار پاسخگویی به همین نهادها مانده و فرصت گزارش سفر به مردم را نیافته‌اند! واقعا از وزیری که خود روزنامه‌نگار بوده‌اند و حالا هم باید بیشترین حساسیت و توجه را نسبت به حقوق حرفه‌ای و قانونی روزنامه‌نگاران داشته باشند بیشتر از این انتظار می‌رفت که خود را نسبت به احضار و برخورد با روزنامه‌نگاران به هر دلیل بی‌اطلاع اعلام کنند. “

بیانیه انجمن، همچنین نسبت به سخن دیگری از وزیر ارشاد مبنی بر این که “در مورد این سفر از معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد چیزی سوال نشده و برای این سفر اجازه گرفته نشده است” واکنش نشان داده و تاکید کرده: “آقای وزیر معلوم دارند که طبق چه قانونی شهروندان ایرانی و از جمله روزنامه‌نگاران باید برای سفر به خارج اجازه بگیرند؟ متاسفانه نوع نگرشی که پس از روی کار آمدن دولت نهم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به مطبوعات و روزنامه‌نگاران حاکم شده است مبتنی بر یک‌چنین دیدگاهی است که روزنامه‌نگاران برای سفر به خارج باید با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد هماهنگ کرده و از آنها اجازه بگیرند. “

بیانیه، به بخش دیگری از سخنان وزیر ارشاد نیز واکنش نشان داده که حکایت داشته: “هویت جاهایی که دعوت می‌کنند و دوستان مطبوعاتی ما برای بازدید می‌روند، باید شناخته شده باشد. اگر دستگاه‌های حکومتی و سازمان‌هایی که مرتبط با کشور ما هستند به صورت قانونی ارتباطی در چارچوب پروتکل‌هایی که بین طرفین برقرار است مراوده‌ای صورت بگیرد این یک امر طبیعی و مشخص است. اگر صنوف می‌‌خواهند با یکدیگر ارتباط داشته باشند قاعدتا نباید سر از سازمان‌های دولتی آن طرف دربیاورند… ارتباط گرفتن با دستگاه‌هایی که کارشان تاثیر بر احوال کشورهای دیگر و طراحی برای تحول کشورها در دستور کارشان است کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری نیست. اگر دوستانی که به هلند سفر کرده‌اند سفرنامه‌شان را بگویند، خیلی از چیزها روشن می‌شود.”

به گفته انجمن صنفی: “ وزیر متولی امور فرهنگ و هنر در مطبوعات با دیدی امنیتی به فعالیت‌های زیرمجموعه‌اش می‌نگرد و اصل را هم بر این گذاشته است که دیگران در پی تاثیرگذاری و تغییر احوال مایند و باید از این اقدام جلوگیری کرد. حاکمیت این نگاه دیگر جای هیچ‌گونه تعاملی توسط نهادهای مدنی و از جمله انجمن صنفی روزنامه‌نگاران با نهادهای مشابه در دیگر کشورها نمی‌گذارند چرا که تفسیر اینکه چه نهادی دولتی است یا غیردولتی، به اراده حاکم بستگی دارد و خلاصه کلام اینکه نهادهای مدنی هم باید همچون زیرمجموعه دولت عمل کرده و با اجازه، ارتباط برقرار کنند که طبعا این با فلسفه کار نهادهای مدنی و بخش خصوصی تناقض دارد، ضمن اینکه انطباقی با موازین حقوقی و قانونی هم ندارد. در عین حال وزیر محترم می‌توانند از همکار خود در دولت گزارش کامل آنچه را در این سفر انجام شده دریابند و دریابند که این‌گونه نگاه به سفر روزنامه‌نگاران چقدر اشتباه و هزینه‌زاست و به نظر ما از طریق تعامل مثبت و سازنده با انجمن و روزنامه‌نگاران به راحتی می‌توان چنین برخوردها و هزینه‌هایی را بر نظام بار نکرد. “


نهاد صنفی روزنامه نگاران ایران، در خاتمه در پاسخ به این سخنان صفار هرندی که “منتظریم وزارت کار قضاوت خویش را در مورد صلاحیت انجمن صنفی در برپایی انتخابات و اساسنامه انجام دهد” خاطر نشان کرده است: “انجمن مشروعیت و هویت خود را مدیون اعضاست و در نهایت این آنها هستند که باید در مورد سرنوشت انجمن تصمیم گیرند و منتخبان آنها در هیات‌مدیره تمام تلاش و تعامل خود را برای حل و فصل مسائل حقوقی با وزارت کار به کار بسته‌اند اما از آقای وزیر انتظار می‌رفت که پاسخ دیگری می‌دادند. جهت اطلاع ایشان بیان می‌شود که پس از روی کار آمدن دولت نهم انجمن نهایت تلاش خود را در تعامل مثبت و سازنده با وزارتخانه مرتبط از جمله معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به کار بست و با اینکه در آن زمان مشکلی به لحاظ انتخابات و اساسنامه هم نداشت نه تنها مورد پذیرش مسوولان مربوطه قرار نگرفت بلکه اقدام‌ها به گونه‌ای در جهت حذف و نادیده گرفتن انجمن جریان یافت. بازپس‌گیری هدیه رئیس‌جمهور خاتمی که قرار بود به صورت کامپیوتر دستی به روزنامه‌نگاران داده شود از انجمن و تبدیل آن به وجه نقدی و توزیع بدون ضابطه آن در میان گروهی خاص از روزنامه‌نگاران، پس‌گیری برگزاری مسابقه جشنواره مطبوعات پس از سال‌ها از انجمن و دولتی کردن آن و در عین حال حمایت آشکار مسوولان ارشاد از نهاد صنفی ـ سیاسی موازی با انجمن نشانه‌های آشکاری بر این مدعاست و امیدواریم این‌گونه نباشد که وزیر ارشاد منتظر اعلام انحلال انجمن از سوی وزارت کار و تشکیل انجمنی دیگر توسط دوستان همفکر باشند. “

خاطر نشان می شود که اخیرا، روزنامه نگارانی که از سوی انجمن صنفی روزنامه نگاران برای طی دوره آموزشی راهی هلند شده بودند، هنگام بازگشت به ایران نزدیک به 5 ساعت در فرودگاه مهرآباد توقیف و بازجویی شدند. متعاقبا، مامورین پاسپورت، دوربین، ضبط، کامپیوترهای شخصی، دفتر تلفن و سایر وسایل آنها را ضبط کردند و از آنها تعهد گرفتند تا در بازجویی های مجدد حضور پیدا کنند. امری که مورد اعتراض انجمن صنفی روزنامه نگاران قرار گرفت. این انجمن صنفی سپس در اعتراضی دیگر از احضار تلفنی این روزنامه نگاران به وزارت اطلاعات خبر داد و با اعلام این که احضار روزنامه نگاران باید به وسیله احضاریه کتبی دادگاهی صالحه صورت بگیرد، تاکید کرد که مسئولیت رسمی اعزام سفر آموزشی این روزنامه نگاران را بر عهده می گیرد.

در پی بازجویی دستجمعی از روزنامه نگاران اعزامی به هلند، حسین صفار هرندی وزیر ارشاد در جریان یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: “کسانی در خارج از مرزها طراحی دارند و برآوردشان این است که برای جابجایی اوضاع و احوال داخلی ایران روی چند دسته باید کار کنند، یک دسته هم روزنامه نگاران هستند، این هم چیز تازه شناخته شده‌‏ای نیست، سالهاست اعلام کردند”. وی آنگاه با بیان اینکه مدل‌‏های آنها در برخی کشورها جواب داده است، گفت: “فکر کرده‌‏اند در ایران هم می‌‏توانند این مدلها را پیاده کنند، اما به نظر بهترین گروهی که می‌‏تواند پاسخ آنها رابدهند خود روزنامه نگاران هستند که به آنها بفهمانند در کشوری که انقلاب شده و مردم پای انتخاب حکومت ایستاده‌‏اند نه انقلاب نارنجی، زرد و سبز کارگری می‌‏افتاد، نه طراحی هایی از این نوع می‌‏تواند تاثیر گذار باشد”.