وقتی انتقاد نماینده ولی فقیه در سپاه از رسانه‌های وابسته به این نیرو، ضمیمه هشدار سرلشکر فیروزآبادی به رسانه‌های مرتبط با نیروهای مسلح شد، یک علامت سئوال بزرگ شکل گرفت: آیا پای دستوری از بالا برای حمایت از دولت و یا عدم انتقاد از آن درمیان است و یا این صرفا نمایشی است برای فاصله‌گذاری میان رسانه‌های تندروی مخالف دولت با نیروهای نظامی؟ حالا سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توضیح داده که مخاطب این تذکرات، نه رسانه‌های وابسته به سپاه که رسانه‌های وابسته به بسیج هستند و آنها هم با سپاه، ارتباط سازمانی ندارند.
اشکالاتی در خلال تغییر و تحولات
دو تذکر در کمتر از یک ماه اتفاق بی‌سابقه‌ای است؛ آن هم تذکر به رسانه‌های سپاه که از حاشیه امنیت کم‌نظیری برخوردارند. البته سردار رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدعی است که تذکر دوم در واقع توضیحی درباره تذکر اول و در پاسخ به سئوال خبرنگاران بوده است.
سردار شریف به وبسایت تدبیر گفته است: “اینکه در سه هفته گذشته دوبار تذکر داده شده است الزاما به این معنا نیست که این رسانه‌ها این امر را رعایت نکرده‌اند. اتفاقا بعد از تذکری که سرلشگر فیروزآبادی به رسانه‌ها دادند آنها هم همکاری کردند و به صورت جدی این موضوع رعایت شده است. اما چون به صورت جدی موضوع تذکر سرلشگر فیروزآبادی در رسانه ها بازتاب داشته و مورد سئوال خبرنگاران قرار گرفته است، مجددا در مورد آن صحبت‌هایی شده است.”
اما نکته مهم سخنان او در این جا بود که حساب رسانه‌های بسیج و سپاه را از هم جدا کرد و توضیح داد: “رسانه‌هایی که مورد نظر سرلشگر فیروزآبادی بوده، بیشتر رسانه‌های وابسته به سازمان بسیج است که ارتباط مستقیم و سازمان یافته‌ای با سپاه پاسداران ندارند.”
سخنگوی سپاه ضمن تاکید بر لزوم دستورپذیری در نیروهای نظامی اطمینان داد که مطابق هشدار فیروزآبادی، با رسانه‌ای که به این تذکرات عمل نکند، برخورد خواهد شد. او البته درباره جزییات این برخورد توضیحی نداد و تنها گفت: “تجربه نشان داده است که وقتی تذکرات از سوی شخصی در سطح سرلشگر فیروزآبادی مطرح می شود قطعا رعایت می‌شود.”
او همچنین در توضیحاتی صریح‌تر از مسبوق به سابقه بودن تخلفات رسانه‌های منتسب به بسیج خبر داد: “ بسیج هم رسانه‌هایی را در کشور برای کمک به فضای فرهنگی و مقابله با جنگ نرم دشمن راه‌اندازی کرده و در این حوزه توفیقاتی داشته است. اما گاهی در خلال تغییرات و تحولاتی که صورت می‌گیرد اشکالاتی هم پیش می‌آید که منجر به این تذکرات می شود. گاهی از وزارت ارشاد، گاهی از شورای عالی امنیت ملی، گاهی هم رییس ستاد کل نیروهای مسلح این تذکر را بیان می کنند. این تذکرها پیش‌تر هم داده شده ولی شاید به دلیل اینکه به شکل علنی بوده است مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است.”
به گفته سردار شریف، این خبرگزاری‌ها و سایت‌ها معمولا با “سازمان بسیج” در ارتباط و تعامل و همکاری هستند و بسیج این رسانه‌ها را پشتیبانی و به آنها کمک و قاعدتا خط و ربط این رسانه‌ها را هم کنترل می‌کند.
سردار سید حسن فیروزآبادی، رییس ستاد کل نیروهای مسلح در روز ۲۹ اردیبهشت ماه، ضمن تعریف و تمجید از حسن روحانی و دولتش، به رسانه‌هایی که اخبار تفرقه‌برانگیز منتشر می‌کنند، هشدار داد.
او ضمن تاکید بر اینکه “باید به این رئیس‌جمهور افتخار و شکرگذار وجود ایشان باشیم” گفت: “متاسفانه یک مقدار بازی‌های رسانه‌ای موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود، یک مقدار در گوشی حرف‌زدن‌های غلط و یک مقدار جوسازی‌های سیاسی و یک مقدار هم نابسامانی احزاب و گروه‌های سیاسی در کشور باعث نابسامانی رسانه‌ها و تحلیل‌ها در کشور می‌شود.”
بالاترین مقام نیروهای مسلح در جمهوری اسلامی در هشداری صریح عنوان کرد که “بعضی اخبار بی‌ارزش و تفرقه‌انگیز هستند، بعضی‌ها هم شایعه، تهمت و بی‌مبنا هستند. من خطی و سیاسی عرض نمی‌کنم، حتی رسانه‌هایی که به نوعی به نیروهای مسلح مرتبطند خطا می‌کنند؛ برابر مشی و منویات رهبری حرکت نمی‌کنند. باید روش‌شان را اصلاح کنند والا ما با آنها برخورد می‌کنیم.”
کمتر از یک ماه بعد و در نشست خبری نماینده ولی فقیه در سپاه، این موضوع بار دیگر مورد یادآوری قرار گرفت و “حجت‌الاسلام” علی سعیدی توضیح داد: “برخی اخبار توسط خبرگزاری‌ها و رسانه‌های وابسته به سپاه بیان می‌شود که دقت لازم را ندارند که باید دقت لازم را داشته باشند.”
او گفت: “به هر حال برخی رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها منتسب به سپاه هستند و انتظار می‌رود که خبرگزاری فارس و دیگر خبرگزاری‌ها در بیان خبر جامعیت داشته باشند، زیرا گاهی برخی اخبار بدون دقت و ملاحظه روی آنتن می‌رود”
نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در سپاه، از غفلت این رسانه‌ها در انتشار اخبار “بدون دقت” با عنوان “هزینه‌های بیخودی” یاد کرده بود که “زیبنده نیروهای مسلح” نیست.
رسانه‌های سپاه، مخالف یا منتقد؟
هنوز مشخص نیست که باید تذکرات اخیر را به معنای صدور فرمان مماشات و حمایت سپاه و بسیج از دولت دانست و یا اینکه ترفندی است برای القای عدم انتساب این رسانه‌ها به سپاه تا بتوانند با آسودگی بیشتری به مخالفت با دولت بپردازند.
در این بین مساله مبهم، تعداد و نوع وابستگی رسانه‌های پرتعداد منتسب به سپاه و بسیج است؛ رسانه‌هایی که به قول سخنگوی سپاه برای کمک به فضای فرهنگی و مقابله با جنگ نرم دشمن تاسیس شده اما تا سطح خبرگزاری‌هایی مثل فارس و مجتمع‌های رسانه‌ای و حتی تدارک راه‌اندازی شبکه تلویزیونی و تلویزیون اینترنتی هم گسترش یافته است.
در پاییز و زمستان گذشته، نشریات و سایت‌های متعلق به سپاه پاسداران چندین بار نسبت به انتشار روزنامه‌های جدید ابراز نگرانی و به رییس دولت جدید توصیه کردند که در این زمینه “مراقب” دولت خود باشد.
از جمله وبسایت بصیرت، ارگان اینترنتی اداره سیاسی سپاه با اشاره به اینکه “خبر بازگشت احتمالی برخی مطبوعات‌چی‌های تنش‌آفرین زمان دوم خرداد و حوادث پس از فتنه ۸۸ و درخواست متعدد مجوز نشریه از سوی جریانات خاص سیاسی در چند هفته اخیر به مناسبت برخی سفرها و اقدامات دولت قابل مشاهده‌اند” تاکید کرده بود که انتشار مجدد چند روزنامه سابقا توقیف شده یا “با کمک و نظرداشت دولتی‌ها در حال رخ دادن است یا مطبوعات و روزنامه‌های زنجیره ای فرصت را در این دولت مهیا و مغتنم شمرده” اند.
همچنین هفته نامه صبح صادق که تحت نظر نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران منتشر می‌شود از “خطر بازگشت دوباره نشریات زنجیره ای” ابراز نگرانی کرده بود.
صبح صادق در آخرین شماره منتشر شده خود به تاریخ نوزدهم خرداد، به یک مطلب هفته‌نامه صدا پاسخ داده و شمول خود را در زمره رسانه‌هایی که از سردار فیروزآبادی تذکر گرفته‌اند، رد کرده است.
هفته‌نامه حامی دولت همزمان با بررسی عملکرد خبرگزاری فارس و تسنیم، سایت مشرق، هفته‌نامه صبح‌صادق و روزنامه جوان، در مطلبی عنوان کرده بود: “ آشی که چند رسانه همسو طی یک سال گذشته با هجمه به دولت پختند، شور بود. آنقدر شور که سردار سرلشکر دکتر سیدحسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح… ناچار از اخطار دادن به این رسانه‌ها شود.”
صبح صادق در دفاع از خود به ۱۲ مورد از مطالب و تیترهای حمایتی خود نسبت به دولت اشاره کرد و پاسخ داد که “انتقاد سازنده و روشنگر که ضمن رعایت جمیع ابعاد موردنظر سرلشکر فیروزآبادی، آگاهی‌بخشی مناسب می‌کند و تلنگرهایی برای افراد منصف و مصلح به شمار می‌آید، در صبح‌صادق وجود دارد که چون بر اساس منطق و مبتنی بر استدلال و لحاظ کردن معیارها است قابل دفاع به نظر می‌رسد.”
وبسایت بصیرت، ارگان اینترنتی اداره سیاسی سپاه هم در پاسخی مشابه عنوان کرد که “با هشدار و تذکر سرلشکر فیروزآبادی، وضعیت رسانه‌های نیروهای مسلح که باید برای رعایت آنچه که یادآوری شد، دقیق‌تر و کوشاتر باشند، روشن شده است؛ اما این دست از رسانه‌ها باید بگویند خودشان در کدام چارچوب کار می‌کنند و شاخصه‌هایشان برای کار رسانه‌ای چیست؟ آیا همان‌گونه که در این صفحات و درباره این موضوع فرصت‌طلبانه برخورد کردند و خواننده را فریب دادند، با مسائل برخورد می‌کنند یا…؟!“
