اسکات ویلسون
پیامدهای گیج کنندۀ انتخابات ریاست جمهوری ایران، طرح های دولت اوباما برای تماس با جمهوری اسلامی را با پیچیدگی همراه کرده است. در عین حال، بر چالش های پیش روی رئیس جمهور در رویکرد تازه اش به خاورمیانه که بر ارزش ها و منافع مشترک استوار است، افزوده است.
دولت اوباما در جریان انتخابات ایران و روزهای اعتراض آمیز پس از آن ، تا سرحد امکان به سکوت روی آورده است. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور فعلی، در برابر میرحسین موسوی رقیب روشنفکر خود با حاشیه اطمینان چشمگیری که از دید حامیان موسوی غیر قابل باور است، اعلام پیروزی کرده است.
درحالیکه دولت ایران به سرکوب تظاهرات علنی و بازداشت ده ها تن از رهبران مخالف رو آورده است، جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا دیروز اعلام کرد نسبت به نتایج انتخابات ایران «تردید» دارد، با این حال تا زمان بازنگری های بیشتر در طی روزهای آینده، به ابراز نظر دربارۀ آن نمی پردازد.
رویکرد دولت اوباما، تمهیدی است که در نقطه مقابل واکنش دولت بوش به چالش های دموکراتیک در خارج از آمریکا قرار دارد. برای مثال، دولت وقت آمریکا تصمیم گرفت چند روز پس از رویدادهای سال 2002 درجهت سرنگونی هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا، دولت غیرانتخابی جدید را به رسمیت بشناسد، اما تنها پس از چند روز رئیس جمور پوپولیست کشور به دفتر کارش بازگشت. روابط آمریکا با چاوز که بر یکی از بزرگترین منافع نفتی دنیا در خارج از خاورمیانه حکومت می کند، و نیز سایر رهبران چپگرای آمریکای لاتین، ظرف سال های اخیر با آشفتگی همراه بوده است.
در نقطه مقابل، دولت اوباما واکنش نرمی را در قبال ماهیت خاص دموکراسی ایران و نیز تأثیر پیروزی هر یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران بر منافع دیپلماتیک آمریکا در منطقه نشان داده است.
قدرت تصمیم گیری سیاسی ایران در قلمروی اختیارات آیت الله علی خامنه ای، روحانی شیعه، قرار دارد که عنوان رهبر عالی کشور را یدک می کشد. معضلات شاخص بین المللی نظیر برنامه هسته ای ایران که به ادعای رهبران کشور تنها در راستای مصارف صلح جویانه است، در حوزۀ اختیارات وی قرار دارد.
تردیدها و ابهامات موجود در پیروزی احمدی نژاد بر موسوی، چهره ای که از حقوق بیشتر برای زنان، لحن میانه روتر در ارتباط ایران با غرب و ادامه برنامه هسته ای ایران تمایل داشت، می تواند تلاش های اوباما در تماس با دولت را با مشکلات سیاسی زیادی روبرو کند.
بایدن دیروز گفت «گفتگوها با ایران پاداشی به رفتارهای خوب نیستند.» وی گفت این گفتگوها صرفنظر از آنکه روزهای آینده چه چیزی در تهران خواهد گذشت، باید پیگیری شوند.
برخی جمهوری خواهان و نیز دولت اسرائیل می گوید گفتگو با رهبری که هولوکاست را انکار کرده، دولت اسرائیل را به زوال تهدید کرده و برنامه هسته ای ایران را غیرقابل مذاکره خوانده است، باید کنار گذاشته شود. با درنظر گرفتن فضای تقلب آمیزی که در اطراف پیروزی احمدی نژاد وجود دارد، صدای مراکز تندرو خطاب به اوباما بالاتر رفته است.
میت رامنی فرماندار سابق ماساچوست و چهره جمهوری خواه دیروز در گفتگو با شبکه ای- بی- سی گفت: «اتفاقی که افتاده این است که انتخابات ایران تقلبی است، نتایج نادرست است، و شما شاهد سرکوب وحشتناک مردم معترض هستید.»
رامنی که نامزدی خود برای انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 آمریکا را رد نمی کند، اعلام کرد: «رئیس جمهور باید عین این سخنان را به زبان بیاورد و نشان دهد این یک تصمیم مدیریتی اسف بار از سوی رژیم حاکم بر ایران بوده است. کاملاً مشخص است سیاست اوباما برای سفر به دور دنیا و معذرت خواهی از طرف آمریکا، کارآمد نیست.»
چند روز پس از سخنرانی اوباما خطاب به جهان اسلام در قاهره، رأی دهندگان لبنانی یک ائتلاف طرفدار آمریکا به نام «اتحاد 14 مارس» را برای تشکیل دولت بعدی برگزیدند. این نتایج، حزب اسلامگرای حزب الله را سرخورده کرد.
حزب الله، به عنوان یک حزب شیعه، کمک های مالی انبوهی را از ایران دریافت می کند و نتایج بدست آمده در لبنان، اولین نشانه از رأی دادن به نفع آمریکا در منطقه خاورمیانه ظرف چندین سال اخیر تعبیر شده است.
لا اقل در شرایط فعلی، تندروهای ایران با دوره دیگری از احمدی نژاد سر و کار دارند. احتمالاً گام های بعدی دولت اوباما، بسته به عکس العملی های انتخاباتی ایران شکل خواهد گرفت. آنطور که بایدن اعلام کرد، دولت در حال حاضر به نظارت بر اوضاع مشغول است.
یک مقام ارشد دولت آمریکا که نخواست نامش فاش شود، زیرا کاخ سفید همچنان در انتظار نتایج قطعی انتخابات ایران است، گفت: “این مسأله همیشه مشکل بوده است. واقعیت این است که کاملا مشهود است که بحثی درباره ایران میان ایرانی ها در جریان است؛ نه در باره ما.”
منبع: واشنگتن پست- 15 ژوئن 2009
www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/14/AR2009061402684.html
