در چند هفته اخیر ایجاد محدودیت های فرهنگی بیشتر به یکی از خواست های اصلی برخی از مقامات سیاسی و مذهبی تبدیل شده است. در همین چارچوب علم الهدی، امام جمعه مشهد از اداره ارشاد این شهر خواست تا با” تشکیل یک سیستم نظارت و بازرسی قوی در سطح شهر از همه تحرکات منفی و مثبت در تمامی مجموعه های فرهنگی و هنری مطلع باشد” و در بعضی موارد “برخورد قاطعانه” داشته باشد.
حجت الاسلام رحیمیان نماینده رهبری در بنیاد شهید هم از “الگوسازی غربی در برخی از برنامه های فرهنگی هنری و ورزشی” به شدت انتقاد و در خواست کرد “برنامه ای اساسی برای برخورد” با آن تدوین شود.
آیت الله مکارم شیرازی بار دیگر به”رد پای دشمنان در کتاب های درسی و تربیت معلم و چینش برنامه ها” اشاره کردو گفت: “این عوامل باید با وسواس دنبال شود و نباید به افرادی که مرموزانه عمل می کنند حسن ظن داشت”.
انتقاد از فعالیت های فرهنگی و هنری که تازگی ها به مدل مو، لباس، پوسترهای تبلیغی و تبلیغات شهری هم رسیده، در روزهای اخیر به معماری ساختمان ها نیز کشیده شده است. آیت الله صافی گلپایگانی یکی از مراجع قم نسبت به “علائم غرب زدگی در معماری ساختمان ها” نیز اعتراض کرده است.
برخورد قاطعانه ارشاد
امام جمعه مشهد در دیدار با رییس و معاونان جدید اداره ارشاد مشهد به آنان گفته است: “ارشاد مشهد باید با تشکیل یک سیستم نظارت و بازرسی قوی در سطح شهر از همه تحرکات منفی و مثبت در تمامی مجموعه های فرهنگی و هنری مطلع باشد و در صورت مشاهده تخلف با موارد غیرقانونی و غیراخلاقی قاطعانه برخورد کند”.
حجت الاسلام علم الهدی که روزنامه قدس سخنان او را منتشر کرده، از مدیران فرهنگی جدید خراسان رضوی خواسته است خود را با فضای مشهدالرضا وفق دهند و “تلاش کنند هر چه بیشتر در ترویج فرهنگ مشهد که همان ترویج فرهنگ رضوی است گام بردارند”. او همچنین “ضمن حمایت از طرح نظارت و اعمال قوانین ارشاد بر دکه های مطبوعاتی” از مقامات اداره ارشاد خواسته است “نظارت کاملی بر فعالیتهای هنری و فرهنگی و آنچه در قالب هنر در جشنها و سالنهای سطح شهر می گذرد” داشته باشند.
در جریان این دیدار رئیس جدید اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد نیز از “حجم تبلیغات گسترده غرب برای از بین بردن فرهنگ اسلامی و ملی کشور و رشد قارچ گونه مراکز عرضه محصولات فرهنگی غیرمجاز” سخن گفته و اعلام کرده است: “طرح ایجاد پلیس فرهنگی در دستور کار قرار دارد” و “در آینده نزدیک با محوریت ارشاد و با همکاری دیگر سازمانهای فرهنگی و انتظامی، طرح نظارت و ساماندهی مراکز فرهنگی و هنری سطح شهر در ابعاد گسترده به مرحله اجرا درخواهد آمد”.
حمید یوسفی همچنین شناسایی، معرفی و اشاعه هنر اسلامی را با کمک و همیاری دانشمندان فن و اصحاب فرهنگ و هنر از طرحهای در دست اقدام خوانده است: قرار است با “تشکیل آماده گاه های فرهنگی مساجد با هدف مقابله با هجمه های فرهنگی غرب و ایجاد زمینه ورود بسیجیان و جوانان و نوجوانان مسجدی در عرصه فرهنگ و هنر” به مقابله با تهاجم فرهنگی بپردازد. رییس جدید اداره کل ارشاد خرسان رضوی همچنین از “ناهماهنگی و یا عدم حمایت برخی مدیران فرهنگی مشهد برای مقابله و برخورد صریح و قاطع با متخلفان از قانون” گلایه کرده و “خواستار ایجاد تعامل هر چه بیشتر دستگاه های فرهنگی در راستای پیشبرد اهداف نظام مقدس اسلامی” شده است.
این دومین بار است که مقامات محلی از تشکیل “پلیس فرهنگی” خبر داده اند. چندی پیش آیت الله محی الدین شیرازی، امام جمعه شیراز نیز خواستار تشکیل چنین نیرویی در استان فارس شده بود. امام جمعه شیراز در دیدار با مقامات انتظامی استان فارس گفته بود: “همانطور که پلیس راهنمایی رانندگی و پلیس امنیتی داریم، پلیس فرهنگی را هم تاسیس کنید”. روزنامه های رسالت و جمهوری اسلامی نیز با انتشار یادداشت هایی چند هفته پیش نوشتند: “همان طور که پلیس راهنمائی به تخلفات رانندگی رسیدگی می کند، پلیس فرهنگی هم برای تخلفات فرهنگی مثل بدحجابی لازم است”.
کتاب و سانسور
تشدید سانسور کتاب در ماه های اخیر با واکنش کانون نویسندگان ایران و برخی از نویسندگان دیگر مواجه شده و برخی از آنها اعلام کرده اند در این شرایط دیگر کتابی منتشر نخواهند کرد. انتقاد از کتاب ها اما هنوز ادامه دارد و از آن جایی که خاطر گروهی از منتقدان دیگر از بابت وزارت ارشاد راحت شده، نوبت به تغییر کتاب های درسی رسیده است. آیت الله مکارم شیرازی، یکی از مراجعی که در ماه های اخیر بارها خواستار تغییر محتوای کتاب های درسی شده در این زمینه گفته است: “برای ایجاد تغییر باید از آموزش و پرورش آغاز کرد”.
خبرگزاری ایسنا نیز در روزهای اخیر از قول این مرجع تقلید نوشت: “هم ما و هم دشمنان و سیاست گزاران آنها می دانیم کسی که می خواهد پیروز شود باید روی جوانان تمرکز داشته باشد. در آندلس مسلمانان با این حربه شکست خوردند ولی ما باید در برابرآنها بایستیم و از تکرار این تجربه تلخ جلوگیری کنیم”.
مکارم شیرازی، در دیدار با مسوولان سیاست گزاری سند ملی آموزش و پرورش، همچنین گفت: “آمریکا یی ها به کشورهای اسلامی تحت سلطه سفارش کرده اند در کتاب های درسی، آیات شهادت و خلاف یهود نباشد، و دین بی رمقی به جوانان و نوجوانان ارائه شود ولی ما باید توسط اسناد، برنامه درسی و کتاب درسی، از دشمن پیش دستی کرده و این نظام، جامعه و دین را به طور غیر مستقیم پاسداری کنیم”. او بار دیگر ادعای چند ماه پیش خود را در مورد “وجود رد پای دشمنان در کتاب های درسی و تربیت معلم و چینش برنامه ها” تکرار و تاکید کرد: “این عوامل باید با وسواس دنبال شوند و نباید به افرادی که مرموزانه عمل می کنند حسن ظن داشته باشیم”. این روحانی بلند پایه با اشاره به اینکه “پیش از این اجتماع این همه رسانه نداشت”، گفت رسانه ها در حال گرفتن جای خانواده ها هستند. او برای مقابله با این وضع پیشنهاد کرد: “باید خانواده هایی که نقش سنتی دارند و بسیار هم هستند را بسیج کنیم که از نقش خود غافل نشوند”.
آیت الله صافی گلپایگانی نیز در در روزهای اخیر به انتقاد از غرب زدگی فرهنگی در کشور پرداخت و برای نخستین بار معماری ساختمان ها را نیز به فهرست تهاجم فرهنگی غرب در ایران افزود. او ضمن “انتقاد از معماری‌های امروز در ساخت خانه‌ها”، گفت: “علائم غرب‌زدگی در برخی معماری‌ها و سبک‌های جدید دیده می‌شود”. صافی گلپایگانی بزرگترین عیب معماری جدید ساختمان ها را مختلط بودن زن و مرد دانست: “در معماری جدید زن و مرد مختلط هستند در حالی که نباید ساختمان‌ها طوری ساخته شوند که هیچ حائلی بین زن و مرد نباشد”.
نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید یکی دیگر از مقاماتی است که در هفته های اخیر خواهان برخورد با “برخی از برنامه های فرهنگی، هنری و ورزشی” شده است. روزنامه جمهوری اسلامی که سخنان رحیمیان را منتشر کرد، از انتقاد شدید او “نسبت به بعضی برنامه های هنری و ورزشی که مسائل ضداخلاقی و اباحیگری در آن ترویج می شود” خبر داد و نوشت: “هربرنامه ای تحت هر عنوانی که نوجوانان و جوانان را از مسیر دینی و ارزشهای الهی دور کند مانند گوساله سامری است که بایستی از میان برداشته شود”.
نماینده رهبری در بنیاد شهید در جمع معاونان و روسای مناطق این بنیاد اظهار داشت: “در بعضی از اماکن ورزشی مسائل ضداخلاقی حاکم است”. به همین علت او ازمسئولان فرهنگی و ورزشی کشور خواست تا یک “برنامه اساسی و درست در این زمینه طرح ریزی نمایند”. رحیمیان تاکید کرد که “الگوگیری از فرهنگ غرب در امور فرهنگی ـ هنری و ورزشی و افراط در این زمینه بطوری که امور معنوی وحیاتی جوانان را تحت الشعاع قرار دهد عملی ناپسند و در ضدیت با اهداف اسلامی است”.
نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید با اشاره به اینکه “هر چیزی که انسان را از یاد خدا و مسیر الهی بازدارد باعث سقوط او خواهد شد” از دست اندرکاران فرهنگ کشور خواست از “اجرا و پخش برنامه هائی که جامعه را از یاد خدا غافل می کند و آن را به انحراف می کشاند جلوگیری کنند”. او با مقایسه برخی از مراکز فرهنگی و ورزشی با گوساله سامری و مسجد ضرار بر “شیوه برخورد با سامری و اصحاب مسجد ضرار “از یک سو و چگونگی “انهدام و نابود ساختن گوساله سامری ومسجد ضرار” تاکید کرد. به گفته رحیمیان “نه فقط مصرف بیت المال و امکانات نظام اسلامی در مراکز و مراسم و برنامه هایی که نقش گوساله سامری و مسجد ضرار را ایفا می کنند حرام است، بلکه باید با تیزبینی مسجد ضرارها و گوساله سامریهای مدرن و امروزی را شناسایی و با همان روش قرآنی ریشه آنها کنده شود”. او هم چنین تاکید کرد که “میادین ورزشی باید به گونه ای ساماندهی و برنامه ریزی شود که به صورت پلی در جهت رشد معنویت و تعالی اخلاق نوجوانان وجوانان باشد و آنها را به سوی خدا سوق دهد”.
پیرایش فرهنگی
همزمان با این سخنان، محمد رضا میرتاج الدینی عضو کمیته ارشاد و تبلیغات و همچنین عضو کمیسیون فرهنگی مجلس از وجود طرحی برای “ساماندهی نهادهای فرهنگی، تبلیغی، دینی در کشور” در این کمیسیون خبر داد. به گفته میر تاج الدینی این طرح در هفته های آینده به صورت رسمی به کمیسیون فرهنگی خواهد آمد. این طرح که به گفته تاج الدینی قرار است تا چند روز آینده خبرش به رسانه ها اعلام می شود، در مرحله کلیات است و تا “چند روز دیگر محتوای آن نیز آماده می‌شود”.
طرح ماهواره”، “طرح ساماندهی مداحان”، و “طرح ساماندهی مد و لباس” که به تصویب مجلس نیز رسیده برخی دیگر از طرح هایی هستند که به گفته میر تاج الدینی به منظور ساماندهی امور فرهنگی کشور توسط کمیسیون فرهنگی مجلس طراحی شده اند.
در حالی که مسئولان ارشاد و امامان جمعه مشهد و شیراز از تشکیل پلیس فرهنگی خبر می دهند، میر تاج الدینی تاکید دارد که برای نظارت بر لباس مردم نیز باید کمیته ای کشوری تشکیل شود. به گفته او “این کمیته باید به پوشش و لباس جامعه توجه داشته باشد و مدهای با هویت ایرانی را تقویت و حمایت کند که نمادهای لباس ایران اسلامی مورد غفلت قرار نگیرد و لباس‌های غربی نا متناسب با جامعه اسلامی ما گسترش پیدا نکند”.
انتشاراخبار مربوط به تشکیل “کمیته لباس” و “پلیس فرهنگی” در روزهای اخیر اظهارات دیگری را نیز به دنبال داشته است. از جمله سخنان جواد آرین‌منش که در گفت و گو با خبرگزاری فارس خواستار “پیرایش چهره فرهنگی کشور”شد و گفت: “فضای تساهل و تسامحی که در دولت‌های گذشته حاکم بوده، زمینه نفوذ فرهنگ بیگانه را در کشور حاکم کرده است”.