دو روز پس از توصیه معاون اول رئیس دولت به صرفه جویی و کاهش مصرف آب، که با انتقادهایی مبنی بر بی اثر بودن این توصیه ها همراه بود، و پس از آنکه اعلام شد آب سدهای اطراف پایتخت در پایین ترین سطح در ده ها سال اخیر قرار گرفته و حتی گزارش ها از خشک شدن کامل سد لتیان حکایت دارد، با سخنان یک مقام مسئول روشن شد تهران در “خط قرمز بحران” قرار گرفته است؛وضعیتی که موجب شده تا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، دست به دامان راز و نیاز و دعا شود و آیت الله موسوی اردبیلی نیز فتوای آب صادر کند.
این حرف زدن ها در حالی است که کارشناسان معتقدند حجم اصلی هدر رفت آب در تهران به دلیل وجود زمین های زراعی است و حتی در صورت صرفه جویی خارق العاده از سوی مردم نیز، اگر وضعیت کشت در اطراف تهران اصلاح نشود، بحران بی آبی مرتفع نخواهد شد.
همین موضوع در سخنان محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران نیز که خبر قرار گرفتن تهران در شرایط قرمز بحران را اعلام کرد وجود داشت: “تهران و بسیاری از نقاط کشور در خط قرمز کم آبی قرار گرفته‌اند. در حال حاضر تنها گزینه روی میز صرفه جویی و برخورد حاکمیتی در همه بخش‌های مصرفی اعم از خانگی، صنعتی و کشاورزی است. تاکنون در زمینه برخورد با مشترکان پرمصرف تساهل شده است و برخورد قطعی را برای دقیقه ۹۰ گذاشته‌ایم. ضمن اینکه در حال حاضر نیز فرصت‌ها را از دست داده‌ایم”.
او افزوده است: “الگوی کشت در کشاورزی باید تغییر کند۹۰ درصد منابع آبی کشور در این بخش مصرف می‌شود و برای اصلاح الگوی مصرف باید در این زمینه اقدام کنیم. در حال حاضر که برنامه ششم توسعه در حال تدوین است باید با محوریت محدودیت منابع آب این کار صورت بگیرد اما متاسفانه اینگونه نیست و تدوین برنامه با رویکرد توسعه‌ای انجام می‌شود. در ایران بسیاری از محصولات کشاورزی کشت می‌شود که مصرف آب بالایی دارد ولی هیچ لزومی به تولید آن در داخل کشور نیست و می‌توان این محصولات را وارد کرد”.
این موضوع در سخنان دیروز وزیر جهاد کشاورزی هم به گونه ای مطرح شد.محمود حجتی در یک کنگره دولتی با حضور کشاورزان گفت: “باید محصولات آب‌بر مثل هندوانه را به اندازه نیاز و تقاضا کشت کنیم. گاهی اوقات در کشت این محصولات به اندازه‌ای زیاده‌روی می‌کنیم که بخشی از آن هدر می‌رود. کشت چنین محصولاتی اقتصادی نبوده و به مصلحت مملکت نیست. اگر در محصول تولیدی قیمت آب را محاسبه کنیم هزینه تولید بسیار بالا می‌رود در حالی که ما هزینه آب را صفر محاسبه می‌کنیم. در یک آمار مصرف خیار تولیدی سالانه کشور نشان می‌دهد که ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف شده در حالی که اگر کشت محصول خیار را به گلخانه‌ها منتقل کنیم مصرف آب آن به حدود ۶۰ میلیون متر مکعب می‌رسد و با آب صرفه‌جویی شده از این ناحیه می‌توان بیلان منفی آب دشت‌ها را به حد متعادل رساند. کاهش مصرف آب از طریق کشت تولید محصولات در گلخانه‌ها نیازمند تأمین تسهیلات برای ساخت گلخانه‌ها است. امسال با کشت هندوانه چه بلایی به سر ما آمده وقتی هندوانه کیلویی ۵۰۰ تومان توسط وانتی‌ها به فروش می‌رسد واقعاً چه مبلغی به تولیدکننده می‌رسد و من در این مورد افسوس می‌خورم که هم بخش زیادی آب هدر می‌رود و هم تولیدکننده سود نمی‌برد”.
توصیه های او نیز همچون توصیه های اسحاق جهانگیری، تنها در حد نصیحت باقی ماند، چرا که به فاصله دو روز پس از سخنان وی که خواستار صرفه جویی در مصرف آب بود، وضعیت بحرانی اعلام شد.
همین امر با انتقادهایی از جهانگیری در سطح رسانه ها همراه بود به طوری که سایت فردا نوشت: “در شش ماه گذشته وزارت نیرو و شرکت های آب و فاضلاب منطقه ای بسیار از مردم خواسته اند که در مصرف آب صرفه جویی کنند. اما نتیجه خواهش و تمناها بی آبی امروز است، یعنی کسی اهمیتی به توصیه به صرفه جویی نداده است وحالا به دل بحران وارد شده ایم”.
اما در کنار توصیه های معاون اول و وزیر جهاد کشاورزی، راهکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، دعا کردن است.
بنا به نوشته سایت های خبری، معصومه ابتکار در واکنش به وارد شدن تهران به شرایط قرمز آب، در یک متن ارسالی برای نشریات نوشته است: “ایران نیز از عوارض خشکسالی و گرم شدن دما و کاهش بارندگی لطمه فراوان دیده که البته بخشی به دلیل سیاست های گذشته بوده و بخشی نیز به دنبال گرمایش زمین و تغییر اقلیم رخ داده است… بیایید با هم برای باران و طراوت و حیات دعا کنیم”. جواب دعا هم از قم رسید.ابتکار هم به زیارت رفت و هم به دیدار آیات عظام، و در دیدار باآیت الله موسوی اردبیلی، فتوایی گرفت که تصویر را تکمیل کرد. موسوی اردبیلی در این دیدارگفته است: “آلوده کردن و هدردادن آب را از نظر شرع مقدس حرام دانست. مردم ما باید نسبت به حفظ محیط زیست و منابع آبی توجه بیشتری داشته باشند”.
در این میان، وزارت نیرو اما به جای دعا، افزایش نرخ آب بهای مشترکین پرمصرف را در هیات دولت طرح کرده است.حمید چیت چیان گفته: “پیشنهاد افزایش نرخ آب مشترکان پُرمصرف فرصت طرح در جلسه امروز دولت را پیدا نکرد ولی هر زمان که به تصویب برسد، جزئیات آن اعلام خواهد شد. قرار است تا افزایش قیمتی در پله های بالای مصرف آب به صورت تعرفه پلکانی انجام شود تا مشترکان پُرمصرف به دلیل انگیزه اقتصادی مصرف خود را کاهش دهند. آب مشترکان پُرمصرف تهرانی ابتدا به صورت موقت قطع می شود و در صورت ادامه مصرف زیاد، تجهیزاتی نصب می کنیم که اجازه مصرف بیش از حد را نمی دهد که این مصوبات ویژه درصد کمی از جامعه است که مصرف بالایی دارند. نظام تعرفه پلکانی در تهران برای مصارف بالا بسیار بیشتر افزایش خواهد یافت تا اسراف کنندگان محدود شوند و جزئیات این نرخ ها در روزهای آینده اعلام می شود”.
