راه های تازه برای مهار ایران هسته ای

نویسنده

iranhasteii.jpg

ریچارد دالتون ‏

برای اتخاذ تمهیدات جدید در جریان مناقشه هسته ای ایران، همه نگاه ها به دولت آیندۀ اوباما دوخته ‏شده است. آن دولت می تواند پیشنهادات فعلی با ایران را با چاشنی تحریم های بیشتر همراه کند و یا ‏اینکه یک رویکرد جدید را طراحی و اجرا کند. آنها باید تصمیم بگیرند که آیا می خواهند صرفا محکم ‏و سرسخت باشند و یا محکم و کارآمد باشند. ‏

ادامه شرایط فعلی راه به جائی نخواهد برد. تصور اینکه تحریم های بزرگی برای واداشتن ایران به ‏تجدید نظر اساسی در کوتاه مدت در اختیار است، تنها یک توهم است. روسیه و چین مخالف اتخاذ ‏تحریم از سوی سازمان ملل هستند. حتی مهترین تحریم مورد نظر برای منع صادرات بنزین به ایران، ‏تنها دسترسی شهروندان ایرانی به سوخت در جایگاه های بنزین را دچار محدودیت می کند، ضمن ‏اینکه کارشکنی و قاچاق این محصول به ایران نیز به طور قطع انجام خواهد شد. ایران تغییری نمی ‏کند. ‏

معلوم نیست دولت آینده به رویاروئی و یا تماس دست بزند. اگر حزب الله لبنان دست به حمله ای بزند و ‏یا عوامل دیگر ایرانی دست به تحرکی بزنند، گفتگوی دولت آینده با ایران مشکل به نظر می رسد. ‏ضمناً افراد ماجراجوئی در ایران حضور دارند که حال و هوای خشن و خصومت آمیز را می پسندند. ‏با همه این اوصاف، آمریکا در صورت همکاری با شرکای خود و مشورت با دیگران، تنها بازیگری ‏است که می تواند شرایط فعلی را تغییر دهد.‏

تمام گزینه های موجود برای حل و فصل مسأله برنامه هسته ای ایران تا حدی به مدیریت ریسک و ‏ایجاد اطمینان بستگی خواهد داشت. هیچ خط مشی- اعم از توافق فراگیر یا حمله به تأسیسات شناخته ‏شده هسته ای ایران - نمی تواند تضمین کند که این کشور دست به ساخت یک سلاح هسته ای نخواهد ‏زد. ‏

شش قدرت بزرگ شامل آمریکا، انگستان، فرانسه، چین، روسیه و آلمان که سرگرم مذاکره با ایران ‏بوده اند، باید اهداف واقع بینانه ای در سر داشته باشند: حصول اطمینان از اینکه ایران مواد هسته ای ‏را برای کاربرد نظامی به کار نمی گیرد و به سیاست هائی که آنها را در حال حاضر به یک قدرت ‏مخرب در منطقه تبدیل کرده، پایان می دهد. ‏

انگستان و متحدان اروپائی آن باید تجربۀ مذاکره با ایران را مورد موشکافی قرار دهند. آنها باید به ‏جای عقب ایستادن و رو برگرداندن و یا تکرار رویکرد آشنای هویج و چماق، دست به کار احیای ‏سیاست اتحادیه اروپا و آمریکا شوند و پشتیبانی روسیه و چین، و اصولاً یک پشتیبانی گسترده تر، را ‏جلب کنند. ‏

آنها باید با هوش و ذکاوت از تحریم ها استفاده کنند. آنها به جای اتخاذ تمهیدات غیرمؤثر که کمکی به ‏پیشبرد مذاکرات نمی کند، باید با دورنمای معتبری از پشتیبانی اتحادیه اروپا، چین و روسیه از متوقف ‏ساختن رابطۀ ایران با قدرت های بزرگ در صورت ادامه لجاجت از سوی ایران، توسعه تسلیحات و ‏یا نقض کردن توافقات قبلی وارد صحنه شوند. چنین تمهیداتی باید شامل اتخاذ تحریم ها در محدوده ‏وسیع خصوصاً دربرگیرنده تسلیحات نظامی باشد. چنین رویکردی با فشار بر اقتصاد فعلی همراه ‏خواهد بود که در آن نرخ تورم به عدد افسانه ای 25 درصد رسیده و سبب تضعیف جدی اقتصاد عموماً ‏دولتی آنها می شود.‏

آژانس بین المللی انرژی هسته ای باید از پیش اعمال فشار کند. بررسی کامل فعالیت مشکوک ایران ‏در زمینه تسلیحات، لازمه یک راه حل از نوع مذاکره است. ایران در حال حاضر انگیزه ای برای ‏شفاف بودن ندارد زیرا اعتراف به اینکه مشغول کار بر روی تسلیحات بوده، تنها به تشدید تحریم ها ‏می انجامد. گروه شش باید برای ایران روشن کند اعتراف به این موضوع لزوماً به معنای درپیش بودن ‏مجازات نیست، و در راستای پیشرفت گفتگوهاست.‏

آمریکا باید تلاش به برقراری تماس با رهبر عالی ایران کند و اگر اوباما، نمایند ارشدی را در این ‏زمینه انتخاب کند، سودمند خواهد بود.‏

در اینجا یک نکته آخر هم وجود دارد که نه تنها به صلح در منطقه ایران مربوط می شود، بلکه منافع ‏اساسی انگلستان در محافظت از مشروعیت قوانین بین المللی را نیز دربر می گیرد که خود به امنیت ‏پایۀ ما مربوط می شود. حمله به ایران تنها درصورتی قابل توجیه است که در مقام دفاع از خود باشد و ‏یک حمله قریب الوقوع از سوی ایران در آستانه وقوع باشد. ایران به خوبی می داند نتیجه روبرو شدن ‏با یک تهدید مستقیم هسته ای یا غیر متعارف چیست. ‏

سر ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلستان در ایران (فاصله سال های 2000 تا 2006) و ناظر برنامه خاورمیانه در ‏مؤسسه سلطنتی روابط خارجی (چتام هاوس) است. این مؤسسه اخیراً کتابی را به نام «خارج شدن از بن بست هسته ‏ای” را درباره ایران منتشر کرده است. ‏

منبع: تلگراف- 18 دسامبر ‏