وحید ثابتیان
همزمان با گزارش هایی که از احتمال افزایش دامنه تحریم ها برعلیه ایران ازسوی کشورهای غربی مخابره می شود، منابع آمریکایی از اختلاف نظر در دولت بوش برای برخورد با دولت تهران خبرمی دهند. این اختلافات درخصوص ادامه راه دیپلماسی یا استفاده از نیروی نظامی برای مواجهه با بن بست به وجود آمده دربرنامه هسته ای ایران است که به صورت عمده میان وزارت امورخارجه و دفترمعاون رییس جمهوری آمریکا درجریان است.
طی ماه های گذشته دولت ایران قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل مبنی برمتوقف کردن برنامه غنی سازی اورانیوم را یکی پس ازدیگری مورد بی توجهی قرارداد و مجموعه گفت وگوها بین طرف های ایرانی واروپایی نیزبه شکست انجامید، تا پرونده هسته ای ایران را درمعرض تحریم های شدیدتر شورای امنیت سازمان ملل قرار دهد.
روزنامه نیویورک تایمز درگزارشی با اشاره به اختلاف نظر کاندولیزا رایس وزیر امورخارجه آمریکا و دیک چنی معاون رییس جمهوری این کشور، فشار دیپلماتیک- اقتصادی و حمله نظامی را به عنوان گزینه های مورد علاقه هر یک از طرف های یاد شده برای مواجهه با ایران برشمرده است.
رایس طی ماه های گذشته، از مدافعان دنبال کردن راه حل دیپلماتیک برای برون رفت از مساله هسته ای ایران بوده، درحالی که نومحافظه کاران مستقر دردفتر معاون رییس جمهوری بارها از لزوم استفاده از یک راه حل نظامی سخن گفته اند. این گزارش از آشکار شدن مباحثاتی درکاخ سفید سخن به میان آورده که پیرامون سودمندی روش استفاده از دیپلماسی برای کنترل برنامه هسته ای ایران هم اکنون در جریان است. تندوروهای دستگاه بوش، معتقدند که ایران نباید به سلاح اتمی دست یابد. این در حالی است که ایران چنین فرضیه ای را رد کرده و همواره براینکه برنامه هسته ای اش صلح آمیزاست، تاکید نموده است.
نیویورک تایمز با اشاره به اعمال سیاست گفت وگو توسط کاندولیزارایس نوشته از زمانی که وزیرامورخارجه آمریکا تصمیم گرفت همراه با نیروهای اروپایی، چین وروسیه برای توقف برنامه غنی سازی به تهران فشار بیاورد، ایران بیش از یک هزار دستگاه سانتریفوژ نصب کرده است: “آژانس بین المللی انرژی اتمی پیش بینی کرده است که اگر ایران بتواند برمشکلات فنی ای که دارد فائق بیاید، تا پایان سال جاری می تواند تا 8000 دستگاه سانتریفوژ را نیزنصب کند.”
این هشدارها ریشه اصلی مباحثاتی است که هم اکنون درواشنگتن درمیان لایه های مختلف دستگاه بوش جریان دارد و نومحافظه کاران را بر آن داشته تا در واشنگتن از بوش بخواهند به دولت تهران درخصوص اینکه اجازه نخواهد داد که فراتر از این مرحله برود هشدار بدهد و استفاده از حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران را به عنوان یک گزینه مطرح سازد. رییس جمهوری آمریکا طی سالهای گذشته همواره تاکید کرده است که در برخورد با برنامه هسته ای ایران، همه گزینه ها ازجمله حمله نظامی روی میز است.
به نوشته نیویرک تایمز، دوستان وهمکاران رایس که اخیرا با وی صحبت کرده اند می گویند که او به صورت فزآینده ای به سمت موضع کشورهای اروپایی برای دنبال کردن مسیر دیپلماتیک حرکت کرده است وآن را به عنوان تنها گزینه واقعی برای بوش می داند حتی اگر در خصوص وادار کردن ایران به تعلیق غنی سازی ناکام بوده باشد. رایس گزینه حمله نظامی را فاجعه می داند.
نیویورک تایمزاشاره کرده که مطلب خود را براساس گفته های مقامات وزارت خارجه، کاخ سفید و وزارت دفاع این کشور تهیه کرده است. افرادی که در دوسوی این مباحثات قراردارند. مقامات یاد شده گفته اند که مایلند بدون ذکرنام به توضیح دلایلی که برای مواضع خود اقامه می کنند، بپردازند.
اخیرا در کاخ سفید جلسه ای پشت درهای بسته تشکیل شده است که درآن جی دی کراچ، معاون مشاور امنیت ملی هنگام ترک دفتر به مقامات عالی رتبه گفته که دولت بوش نیازمند ارزیابی این موضوع است که چگونه بن بست به وجود آمده در برنامه هسته ای ایران می تواند طی هجده ماه آینده به پایان برسد.
درپاسخ، نیکلاس برنز، معاون وزیرامورخارجه که استراتژیست مسائل ایران است به افراد شرکت کننده درجلسه گفته است که مذاکرات با تهران همچنان می تواند با دولت تهران حتی بعد ازاینکه دولت بوش دفتر خود را در ژانویه 2009 ترک می کند، ادامه یابد. چنین اظهاراتی باعث می شود تندورهایی که درجلسه حضور داشته اند، به شدت ناراحت شوند. آنها سخنان برنز را چنین تفسیر کرده اند که هیچ خط قرمزی درسیاست خارجی آمریکا وجود ندارد که ایران نباید از آن عبورکند.
این درحالی است که محافظه کاران داخل دستگاه بوش به صورت خصوصی درحال فشار آوردن برای اعمال خط فشارشدید تری برعلیه ایران هستند. در میان همه این افراد می توان به اظهارات جان بولتون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل اشاره کرده که پیش ازاین گفته است که تغییر رژیم ایران ویا استفاده اززور تنها گزینه های موجود برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح های اتمی است.
دیوید وورمزر، یکی ازعالی ترین دستیاران چنی، تنها چند هفته پیش به گروهی از محققین محافظه کاروشرکت های مشاوره در واشنگتن گفت که چنی اعتقاد دارد راهبرد دیپلماسی رایس درحال شکست است وتا بهار آینده بوش ممکن است در خصوص حمله نظامی به ایران تصمیم گیری کند.
دفترچنی از اینکه درخصوص اظهارات یادشده اظهار نظر کند خودداری کرده وگفته است که چنی کاملا از استراتژی رییس جمهوری حمایت می کند. در اول ماه ژوئن، نورمن پودهورتز نیوکان مقاله ای نوشت که عنوانش “ مساله بمباران ایران” بود.این نویسنده نئوکان درمقاله خود آورده است: “به صورت خلاصه، حقیقت بی رحم وساده این است که اگر بخواهیم ایران را از دستیابی به سلاح های اتمی بازداریم، هیچ راهی جز استفاده واقعی از نیروی نظامی نیست. همچنانکه هیچ راه دیگری برای متوقف کردن هیلتر درسال 1938 به جز استفاده از نیروی نظامی نبود.”
.