سیدحسین موسویان
خاورمیانه در آشفتگی است و نیاز فزاینده‌ای وجود دارد که دو قدرت منطقه‌ای، یعنی ایران و عربستان اختلافات خود را حل کنند و برای رسیدگی به مشکلات اضطراری امنیتی منطقه تلاش کنند. شکی نیست که دشمنی عرب-پارسی و شکاف فرقه‌ای عمیق است و نیازمند گفتگوی جدی میان دو کشور است. بی‌اعتمادی تاریخی بین ریاض و تهران به دهه‌های قبل بازمی‌گردد که در زمان حمایت عربستان از حمله صدام به ایران به اوج خود رسید.
در دهه گذشته به خاطر تغییر نقشه سیاسی منطقه و جایگزینی دولت‌های نزدیک به ایران در عراق و افغانستان روابط دو کشور وخیم‌تر شد. در بهار عربی فرصتی پیش آمد که خاورمیانه تغییر شکل دهد و این دو کشور برای کسب نفوذ بیشتر تلاش بسیاری کردند. امروز ایران و عربستان در سوریه، یمن، لبنان و عراق منافع متضادی دارند.
آخرین پیشروی‌های داعش در سوریه و عراق شکاف بنیادین غیرقابل تحملی بین فرقه‌های اسلام ایجاد کرده است و تغییر روابط ایران و عربستان دیگر یک نیاز نیست بلکه ضرورتی برای پایان دادن و معکوس کردن فرقه‌گرایی، افراط‌گرایی و تروریسم گسترده در منطقه است.
با انتخاب حسن روحانی به ریاست‌جمهوری، سیاست ایران به سمت اعتدال بازگشت و دولت وعده داد که رابطه خود با همسایگان و جهان را بهبود بخشد. یکی از اهداف سیاست خارجی دولت جدید بهبود روابط با کشورهای همکاری خلیج‌فارس به خصوص عربستان سعودی است.
قابل درک است که با توجه به منافع ملی دو کشور، روابط تهران و ریاض می‌تواند در بحبوحه فرقه‌گرایی و افراط‌گری در منطقه بهبود یابد. بهبود روابط در شرایط بحرانی قبلا نیز سابقه داشته است. زمانی که در اواسط دهه ۱۹۹۰ سفیر ایران در آلمان بودم از طرف رئیس جمهور وقت، رفسنجانی به عربستان سعودی رفتم تا روابط دوجانبه را بهبود بخشم. پس از مذاکرات طولانی موفق به امضای توافق امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شدیم. این ابتکار مورد استقبال هر دو کشور قرار گرفت و روابط تهران و ریاض تا ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد عادی بود.
ایران و عربستان به عنوان دو قدرت کلیدی در منطقه، مسئول هستند که برای رسیدگی به تنش‌ها و منافع مشترک گفتگو کنند و به توافق جامع برسند. بهبود روابط ایران و عربستان از لحاظ امنیتی، ثبات، اقتصاد و مدیریت بحران در سوریه، عراق و افغانستان به نفع هر دو کشور و کل منطقه است.
تهران و ریاض به عنوان دو قدرت مذهبی اسلام می‌توانند یگ گفتگوی دینی را برای کاهش شکاف فرقه‌ای که مسلمانان را به دو بخش تقسیم کرده به پیش برند. ایران، عربستان و آمریکا، در یک اتفاق نادر، از انتخاب حیدر عبادی به عنوان نخست‌وزیر عراق حمایت کرده‌اند. این می‌تواند شروع خوبی برای دو کشور باشد که همکاری برای ثبات عراق را پیش ببرند.
یک شورای اقتصادی نیز می‌تواند برای تقویت روابط بین دو کشور تاسیس شود. ایران با منابع انسانی غنی و بخش صنعت خودکفای خود می‌تواند نقشی حیاتی در پیشرفت اقتصادی و کارآفرینی در عربستان ایفاء کند. از سوی دیگر، دسترسی عربستان به تکنولوژی‌های پیشرفته در ساخت و توسعه صنایع هم می‌تواند منافع دوجانبه داشته باشد. ارتباط در هم‌تنیده فرهنگی و مذهبی بین مردم ایران و عربستان باید با دیپلماسی مردم با مردم احیاء شود. این می‌تواند به سادگی با ساده کردن روند صدور ویزا و افزایش گردشگری بین دو کشور انجام پذیرد.
اما عادی‌سازی روابط بین این دو، بدون نقش سازنده آمریکا می‌تواند دشوار باشد. ارتباط اخیر ایران و آمریکا در مذاکرات هسته‌ای می‌تواند به عنوان گشاینده باب گفتگوی منطقه‌ای نیز عمل کند.
منبع: گالف نیوز - 16 اوت 2014
