بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز سوم مارس، با تمرکز بر خطرات برنامه هسته‌ای ایران و تهدیداتی که به گفته او علیه کشورش ایجاد می‌کند، در جلسه مشترک کنگره آمریکا سخنرانی خواهد کرد. این سخنرانی بسیار مناقشه‌برانگیز است: کاخ سفید آن‌را تلاشی آشکار برای تضعیف مذاکرات آمریکا با ایران می‌داند و منتقدان دیگر اعتقاد دارند این برنامه حیله‌ای سیاسی برای تقویت موضع نتانیاهو در انتخابات آتی اسرائیل است.
سوزان رایس، مشاور امنیت ملی آمریکا که اوایل هفته در برنامه چارلی رز سخن می‌گفت عنوان کرد، این حرکت نتانیاهو که از حمایت جمهوری خواهان برخوردار است، حزب‌گرایی را وارد سیاست خارجی می‌کند و برای روابط آمریکا و اسرائیل مخرب است.
اوباما و نتانیاهو هر دو مخالف دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستند. دولت هر دو رهبر و همچنین بسیاری از کشورهای جامعه بین‌المللی، به ادعاهای ایران مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای این کشور با دیده شک نگاه می‌کنند.
غرب به طور کلی می خواهد توانایی ایران برای غنی‌سازی اورانیوم با درجه تولید سلاح محدود شود. همچنین می‌خواهد اطمینان یابد، در صورت خروج ایران از توافق و حرکت به سمت ساخت سلاح هسته‌ای، این کشور حداقل به یک سال زمان - که اصطلاحا به آن زمان گریز می‌گویند – نیاز داشته باشد تا بدین ترتیب زمان کافی برای مقابله موثر در اختیار جامعه بین‌المللی قرار گیرد.
اما به رغم این اشتراک‌ها، نتانیاهو و اوباما در بسیاری از موارد با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. نخست‌وزیر اسرائیل می‌خواهد، توان تهران برای غنی‌سازی اورانیوم با درجه بالا تعطیل شود، در صورتیکه کاخ سفید مشکلی با حفظ توان محدود ایران، تحت نظام بازرسی‌های شدید، ندارد.
نتانیاهو، با حمایت جمهوری خواهان، موضع تندی علیه ایران گرفته و اصرار دارد عدم دستیابی به توافق، بهتر از توافقی است که به تهران اجازه حفظ زیرساخت‌های سلاح هسته‌ای را بدهد. او می‌خواهد متحدانش در کنگره آمریکا، مانع توافق شوند تا از طریق تحریم‌ها فشار بیشتری بر ایران اعمال شود.
نتانیاهو این هفته در گردهمایی حزب لیکود گفت: “دلایل بسیاری وجود دارد که در مورد این توافق نگران باشیم. قدرت‌های جهان تعهد خود به ممانعت از ایران در بدست آوردن سلاح هسته‌ای را اعلام کرده‌اند، اما حالا با این توافق به نظر می‌رسد تعهدشان را کنار گذاشته‌اند و این ایده را قبول کرده‌اند که ایران به تدریج توانایی تولید مواد مورد نیاز برای تولید بمب هسته‌ای را بدست آورد.”
نتانیاهو اشاره کرده که می‌خواهد ایران هیچ توانی برای غنی‌سازی اورانیوم نداشته باشد و باید تمام سانتریفیوژهای خود را از کار بیندازد.
نتانیاهو در نطق سازمان ملل خود در سال ۲۰۱۲، کارتونی از یک بمب را به حضار نشان داد و در حالیکه خطی قرمز بالای آن می‌کشید هشدار داد، ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی ایران زیاد است و فاصله چندانی تا بدست آوردن توان لازم برای تولید سلاح هسته‌ای ندارد.
تحت توافق اولیه هسته‌ای که در نوامبر ۲۰۱۳ امضاء شد، ایران ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را به درجه پایین‌تری تبدیل کرد. این کشور هنوز ۸۰۰۰ کیلوگرم اورانیوم با درجه پایین دارد که دوباره می‌تواند با استفاده از سانتریفیوژهای خود آن را برای استفاده در سلاح هسته‌ای به اورانیوم با درجه بالاتر تبدیل کند. اکنون موضوع مورد بحث در مذاکرات، زمان مورد نیاز برای انجام این کار است.
از آن‌جا که برنامه هسته‌ای مایه غرور ملی تمام طیف‌های سیاسی ایران است، تعطیلی کامل این برنامه قابل اجرا نیست. ایران معاهده عدم تکثیر سلاح هسته‌ای را امضاء کرده و تجهیزات هسته‌ای این کشور پیشاپیش تحت بازرسی‌های بین‌المللی قرار گرفته است. کشورهایی نظیر هند، پاکستان و اسرائیل که سلاح هسته‌ای در اختیار دارند، این معاهده را امضاء نکرده‌اند. از این رو ایران به درستی می‌تواند به استانداردهای دوگانه در مورد توانایی هسته‌ای در جهان اشاره کند.
دولت اوباما خواهان توافقی است که برنامه هسته‌ای ایران را اصطلاحا در یک جعبه آهنین قرار دهد و آن‌را تحت کنترل کامل بازرسان بین‌المللی درآورد.
خبرها از حاشیه مذاکرات حاکی از آمادگی آمریکا برای حفظ ۶۵۰۰ سانتریفیوژ توسط ایران است. آسوشیتد پرس گزارش داده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران حداقل به مدت ده سال محدود خواهد شد و بسته به همکاری این کشور، محدودیت‌ها می‌تواند به مرور کاسته شود.
دولت ایران به رهبری حسن روحانی خواهان دستیابی به توافق و برداشته شدن بار تحریم‌ها از دوش اقتصاد کشور است. پس از ده‌ها سال دشمنی، احیای روابط آمریکا با ایران می‌تواند پیروزی بزرگی برای سیاست خارجی اوباما باشد، خصوصا با توجه به اینکه روابط آمریکا و عربستان سعودی، که رقیب منطقه‌ای ایران محسوب می‌شود، در سال‌های اخیر سرد شده است.
قبول این موضوع برای نتانیاهو که ایران را تهدیدی علیه موجودیت اسرائیل می‌پندارد سخت است. با این حال، تمام اسرائیلی‌ها با نظر نتانیاهو موافق نیستند، از جمله شخصیت‌های مهمی در موساد و ایزاک هرتزوک، رقیب اصلی او در انتخابات. هرتزوک در گفتگو با واشنگتن پست گفت، ایران یک تهدید بزرگ است، اما با نظر نتانیاهو در مورد اینکه تهدیدی علیه موجودیت اسرائیل محسوب می‌شود موافق نیست.
علاوه بر جزئیات و سازوکار توافق پیش رو، شکاف عمیق‌تری بین دولت اوباما و نتانیاهو وجود دارد. کاخ سفید معتقد است، نگه داشتن ایران بر سر میز مذاکره، اهرمی در مقابل ساخت سلاح هسته‌ای توسط این کشور است. تصویب دور جدید تحریم‌ها کار را برای روحانی و دولت او سخت می‌کند و پس از آن نخواهد توانست موافقت تندروهای کشور را برای قبول توافق بدست آورد.
جان کری وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفت: “با زمان بیشتری که (به مذاکرات) دادیم و توقف پیشرفت برنامه هسته‌ای (ایران) نسبت به آغاز مذاکرات، اسرائیل امروز امن‌تر است، ولی آقای نخست‌وزیر با این نظر مخالف است.”
اگر دیپلماسی شکست بخورد، فشار برای عملیات نظامی علیه ایران بالا می‌گیرد. یک جنگ دیگر در خاورمیانه، که احتمالا خوشایند برخی راست‌گرایان است، می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از توانایی تئوریک ایران در غنی‌سازی اورانیوم با درجه ساخت سلاح باشد.
منبع: واشنگتن پست - 27 فوریه 2015
