اسفندیار صفاری
فشار بر روزنامه نگاران اصلاح طلب در آستانه انتخابات افزون شده است. یک روز بعد از آنکه دفترسیاسی سپاه در نشریه اش مدعی رسیدن اطلاعات تازه ای از “سربازان جنگ نرم” شد، وزیر ارشاد ادعا کرد “بحث احضار خبرنگاران را نشنیده” اما توصیه کرد “بهتر است خود روزنامه نگارانی که به هلند سفر کرده اند به مردم توضیح دهند که چه اقداماتی انجام داده اند و با چه افرادی ملاقات کرده اند.”
“سربازان جنگ نرم” تازه ترین اسمی است که هفته نامه صبح صادق، ارگان مطبوعاتی دفتر سیاسی سپاه بر روزنامه نگاران ایرانی نهاده است. این نشریه که دو ماه پیش از قول وزیر اطلاعات، از “احتمال افتادن خبرنگاران روزنامه ها و خبرگزاری های اصولگرا در دام سرویس های جاسوسی بیگانه” خبر داده بود، این بار مدعی شده است روزنامه نگاران ایرانی در حین گذراندن دوره آموزشی در هلند با الیزابت چنی دیدار کرده اند تا مقدمات براندازی نرم جمهوری اسلامی را فراهم کنند.
در حالی که انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران به طور رسمی مسئولیت سفر آموزشی 21 روزنامه نگار عضو این انجمن به هلند را پذیرفته و اعلام کرده این روزنامه نگاران از میان 100 روزنامه نگار عضو این انجمن به قید قرعه و به شکل علنی به این سفر آموزشی اعزام شده اند، صبح صادق می نویسد: “در اوایل آبان ماه، از سوی انجمن صنفی روزنامه نگاران، 21 نفر از روزنامه نگاران و خبرنگاران شاغل در روزنامه ها ونشریات موسوم به اصلاح طلب، گزینش و انتخاب شدند تا در آمستردام هلند، کارگاههای آموزشی را زیر نظر اساتید رسانه ای اروپا طی نمایند”.
ارگان دفتر سیاسی سپاه، بهروز گرانپایه سرپرست گروه اعزامی راچنین معرفی کرده است: “در سال 81 به جرم جاسوسی و نظرسازی در موسسه آینده بازداشت شده بود”. این ارگان نظامیون در ادامه نوشته: “اعزام روزنامه نگار ایرانی به هلند در حالی انجام شد که در اردیبهشت ماه سال جاری نیز تعدادی از روزنامه نگاران و مدیران روزنامه های اصلاح طلب، برای دیدار با الیزابت چنی به هلند سفرکرده بودند”.
ارگان دفتر سیاسی سپاه، همچنین فرح کریمی عضو ایرانی الاصل پارلمان هلند را میزبان این روزنامه نگاران معرفی کرده و نوشته است: “درآن سفر نیز برنامه های چند موسسه اروپایی و هلندی برای راه اندازی یک شبکه تلویزیونی فارسی زبان، شبکه رادیویی زمانه، چند نشریه خبری و تحلیلی، روزنامه های آنلاین و پشتیبانی از ایجاد وبلاگ های شخصی در ایران توسط فرح کریمی و الیزابت چنی تشریح شده بود”.
صبح صادق در عین حال فرح کریمی را “از اعضای حزب سبز هلند که رابطه نزدیکی با صهیونیست ها دارد” معرفی کرده و با “مرموز” نشان دادن سفر رسمی و علنی کریمی به تهران مدعی شده که او در ایران “ با سران تعدادی از گروههای سیاسی دیدارهای مخفیانه ای داشته است”.
ارگان دفتر سیاسی سپاه در ادامه انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران را نیز بی نصیب از اتهامات خود نمی گذارد و ضمن غیرقانونی خواندن آن می نویسد: “در این میان، اعضای هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران که درسالیان گذشته کارنامه تاریکی از خود بر جای گذاشته اند، باید پاسخگوی این اعزام ها و ارتباط گیری های مشکوک و سئوال برانگیز باشند”.
ارگان دفتر سیاسی سپاه با گنجاندن اخبار دیگری مبنی بر راه اندازی “دفتر حمایت از دموکراسی و آزادی های مدنی” از سوی وزارتخارجه امریکا در دوبی مدعی شده که “در حال حاضر 6 نفر از نیروهای نخبه وزارت خارجه آمریکا در دبی مستقر شده اند تا ضمن برقراری ارتباط با 200 هزار ایرانی مستقر در دبی، کارگاههای آموزشی برای ایجاد انقلابهای رنگین و مخملین، شبیه آنچه در اکراین و گرجستان به وقوع پیوست، راه اندازی نمایند”. صبح صادق هدف از افتتاح این دفتر را “ساماندهی روزنامه نگاران داخلی و اپوزیسیون خارجی جهت راه اندازی نهضت نافرمانی مدنی در ایران” عنوان کرده است.
ارگان مطبوعاتی دفتر سیاسی سپاه در پایان با تاکید بر لزوم بررسی جوانب این سفر، پرسیده است: “وظیفه وزارتخانه هایی چون ارشاد و اطلاعات در این موارد چیست؟ آیا نظارتی بر عملکرد چنین انجمن هایی وجود دارد یا خیر؟”
خبرنگاران اجازه بگیرند
21 روزنامه نگاری که از سوی انجمن صنفی روزنامه نگاران برای طی دوره آموزشی راهی هلند شده بودند، برای رضایت خاطر گردانندگان صبح صادق، هنگام بازگشت به ایران نزدیک به 5 ساعت در فرودگاه مهرآباد توقیف و بازجویی شدند. مامورین هرچه داشتند، اعم از پاسپورت، دوربین، ضبط، کامپیوترهای شخصی، دفتر تلفن و سایر وسایل آنها را ضبط کردند. سپس از آنها تعهد گرفتند تا در بازجویی های مجدد حضور پیدا کنند. امری که مورد اعتراض انجمن صنفی روزنامه نگاران قرار گرفت. این انجمن صنفی دو روز پیش نیز در اعتراضی دیگر از احضار تلفنی این روزنامه نگاران به وزارت اطلاعات خبر داد. بدر السادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران در همین ارتباط اعلام کرد احضار روزنامه نگاران باید به وسیله احضاریه کتبی دادگاهی صالحه صورت بگیرد. علاوه بر این انجمن می خواهد تا در زمان بازجویی از این روزنامه نگاران یک نماینده از طرف انجمن در محل حاضر باشد. وی باردیگر تاکید کرد که انجمن صنفی روزنامه نگاران مسئولیت رسمی اعزام سفر آموزشی این روزنامه نگاران را بر عهده می گیرد، و حاضر است در هر مرجع قانونی پاسخ گو باشد.
با این وجود و برغم همه سرو صدایی که احضار این روزنامه نگارن برانگیخت، وزیر ارشاد روز گذشته در جمع خبرنگاران و در پاسخ به خبرنگاری که از او درباره “علت احضار جمعی از روزنامه نگاران توسط وزارت اطلاعات که از سوی انجمن صنفی روزنامه نگاران به هلند سفر کرده بودند”، توضیح خواست، گفت: “من احضاررا نشنیدهام”. و وقتی آن خبرنگار خطاب به صفار هرندی گفت: “من یکی از روزنامه نگارانی هستم که به هلند سفر کردهایم و پس از بازگشت از سوی وزارت اطلاعات احضار شدهام”، صفار هرندی گفت: “خوب است خود آن روزنامه نگاران به مردم توضیح دهند کجاها رفتند؟ چه کارهایی کردند؟ با چه کسانی ملاقات کردند؟ اگر همین را توضیح دهند وزارت اطلاعات کاری نخواهد داشت”.
وقتی خبرنگار خطاب به صفار هرندی گفت که “قبل از سفر، وزارت اطلاعات در جریان این سفر بود، و خبرنگاران و روزنامه‌نگاران نیز از طرف انجمن صنفی به هلند سفر کردهاند چرا باید چنین برخوردی با آنها شود؟” وزیر ارشاد گفت که با این حال “از معاونت مطبوعاتی چیزی سئوال نشده است.”
آن خبرنگار در جمع دیگر خبرنگاران برای وزیر ارشاد توضیح داد که “خبرنگار روزنامه ایران کتباً این درخواست را از وزارت اطلاعات کرده بود و آنها پاسخ مکتوب دادند که سفر مشکلی ندارد”، اما وزیر ارشاد در پاسخ گفت: “آن خبرنگار برای خودش اجازه گرفته بوده و از جانب ما اجازهای نبوده است”.
صفار هرندی در پاسخ به این سئوال آیا وزارت ارشاد مخالف این سفر بوده گفت: “هویت آنجاهایی که از دوستان مطبوعاتی برای بازدید دعوت می‌کنند باید شناخته شده باشد، اگر دستگاههای حکومتی و سازمانهایی که مرتبط با کشورما هستند به صورت قانونی ارتباط بگیرند و در چارچوب پروتکلهای سفرها باشد یک امر طبیعی و مشخص است”. در پاسخ خبرنگاران تاکید کردند که “این سفر در چارچوب تعاملات انجمن های صنفی روزنامه نگاران بوده است”، اما صفار هرندی گفت: “اگر صنفهامیخواهند ارتباط داشته باشند قاعدتاً نباید سراز سازمانهای دولتی آن کشور در بیاورند”.
وزیر ارشاد سپس خبرنگاران را به ارتباط گرفتن با دستگاه هایی متهم کرد که قصد “تاثیر گذاری” دارند و گفت: “ارتباط گرفتن با دستگاههایی که کارشان این است که تاثیر بگذارند روی اموال کشورهای دیگر و طرحی برای متحول کردن کشورها را در دستور کار دارند، کار حرفهای روزنامه نگاری نیست”. وزیر ارشاد سپس حرف آخرش را زد: “این فعالیت بعضی سرویسها است که به تعبیری عین آن را نمیگویم”.
در اینجا خبرنگار به وزیر ارشاد گفت: “شما هم همان اتهامات روزنامه سیاست روز را مطرح میکنید؟” و وزیر پاسخ داد: “من فکر میکنم اگر همین سفرنامه خود را دوستان بگویند خیلی از مسایل روشن می شود”. آقای وزیر حرف خبرنگار را نشنید که گفت: “وزارت اطلاعات همه مطالب سفر را از ما گرفته و ما چیزی برای نوشتن نداریم”.
بخش پایانی سخنان وزیر ارشاد اما مو به مو تکرار همان حرف هایی بود که صبح صادق و سیاست روز نوشته بودند: “کسانی در خارج از مرزها طراحی دارند و برآوردشان این است که برای جابجایی اوضاع و احوال داخلی ایران روی چند دسته باید کار کنند، یک دسته هم روزنامه نگاران هستند، این هم چیز تازه شناخته شدهای نیست، سالهاست اعلام کردند”. وی آنگاه با بیان اینکه مدلهای آنها در برخی کشورها جواب داده است، گفت: “فکر کردهاند در ایران هم میتوانند این مدلها را پیاده کنند، اما به نظر بهترین گروهی که میتواند پاسخ آنها رابدهند خود روزنامه نگاران هستند که به آنها بفهمانند در کشوری که انقلاب شده و مردم پای انتخاب حکومت ایستادهاند نه انقلاب نارنجی، زرد و سبز کارگری میافتاد، نه طراحی هایی از این نوع میتواند تاثیر گذار باشد”.
همین حمایت معکوس وزیر ارشاد از خبرنگاران باعث شد که دیروز خبرنگاری از او بپرسد: “توقیف چند نشریه را در دستور کار دارید” و صفار هرندی گفت: “روزنامه شما طنز است یا جدی؟ اگر طنز بودید پاسخ می دادم”.
رضا علوی کیست؟
در پروژه اخیر که برای روزنامه نگاران در حال تدارک است، تاکنون سه نام بیش از همه به چشم می خورد: روزنامه سیاست روز، هفته نامه صبح صادق و صفار هرندی. روزنامه سیاست روز همان روزنامه ای است که در حالی که روزنامه نگاران اعزام شده به دوره آموزشی در هلند در آستانه عزیمت به وطن بودند، در گزارشی مجعول ادعا کرد نمایندگان هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران در اردوی هلند با حضور در مراکز غیر اخلاقی خود را سرگرم می‌کنند این روزنامه که مدیر مسوولی آن بر عهده علی یوسف پور، سرپرست سابق وزارت رفاه و تامین اجتماعی و معاون فعلی یکی از وزیران و از موسسان انجمن روزنامه نگاران مسلمان است، در گزارش خود با اشاره به اینکه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران با حمایت فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران جهان (IFJ) کارگاه آموزشی روزنامه‌نگاری مدرن به مدت دو هفته در هلند برگزار می‌کند، ادعا کرده بود که: “مطابق برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، اعضا برای اینکه بتوانند به راحتی و بدون ترس از کنترل احتمالی به فاحشه‌خانه‌ها بروند، از اتوبوس تور پیاده شدند، از قبل هم برای بازگشت آنها بلیت قطار خریداری شده بود تا هر کسی هر موقع که دلش خواست بتواند به محل اقامت در شهر هیلورسون بازگردد”. خبرگزاری ایرانیوز درواکنش به این گزارش نوشت: “موضع گیری برخی چهره های نامتعادل که خود را منتسب به دولت می دانند - نسبت به این نهاد صنفی - به طور کلی از دایره اخلاق و ادب و شرع خارج شده است”.
نویسنده مقاله اخیر هفته نامه صبح صادق، ارگان مطبوعاتی دفتر سیاسی سپاه و محل کار سابق محمد حسین صفار هرندی نیز از سر اتفاق شخصی است به نام رضا علوی که از دست اندرکاران روزنامه سیاست روز نیز هست و بارها یادداشت ها و سر مقاله های او در روزنامه سیاست روز به چاپ رسیده است.
رضا علوی همان کسی است که دو ماه پیش وقتی زمزمه استیضاح یا برکناری صفارهرندی از وزارت ارشاد شنیده می شد، در هفته نامه صبح صادق از قول وزیر اطلاعات خبر داد که: “احتمال افتادن خبرنگاران روزنامه ها و خبرگزاری های اصولگرا در دام سرویس های جاسوسی بیگانه” وجود دارد. و همچنین اینکه: “اخبارو گزارشات جدیدی از گستره فعالیت سفارتخانه های خارجی درتهران به دست آمده که بر مبنای آن، برقراری ارتباط و جذب روزنامه نگارانی که در رسانه های اصولگرا مشغول به کارهستند در دستور کار قرار گرفته است”.
رضا علوی در آن مقاله که عنوان “دام جدید” را بر پیشانی داشت، نوشته بود: “در دیداری که وزیر اطلاعات اخیرا با جمعی ازاصحاب مطبوعات داشته است از سرمایه گذاری های جدید سفارتخانه های خارجی بر روی طیفی از خبرنگاران و روزنامه نگاران خبرداده و گفته است: در تحلیل جدید سرویس های امنیتی بیگانه، سرمایه گذاری بر روی خبرنگاران اصلاح طلبی که اولا در کنترل نیروهای امنیتی داخلی قرار دارند و ثانیا ارتباط نزدیکی با مراکز حساس نظام ندارند و ثالثا با وجود برخی منابع موجود در میان تجدیدنظرطلبان که اخبار دست اول تری را می رسانند، دیگر نیاز چندانی به مهره های سوخته و دست چندم احساس نمی شود، فایده چندانی ندارد”.
این نویسنده مشترک هفته نامه صبح صادق و روزنامه سیاست روز، در آن مقاله درباره چگونگی به دام انداختن “خبرنگاران اصولگرا” نوشته بود: “دعوت از اصحاب قلم و مطبوعات به بهانه برگزاری جشن ملی، آشنایی با نخبگان، تبادل فرهنگی، آموزش زبان، اعطای بورس های مطالعاتی و… که در محل این سفارتخانه ها برگزار می شود از جمله شگردهایی است که در ماه های اخیر به کار بسته شده است”.
رضا علوی، همان کسی است که وقتی در صبح صادق از شرق انتقاد کرد، هفته بعدش آن روزنامه توقیف شد. روزنامه نگاران اگر چه با نام رضا علوی آشنا هستند، اما او را نمی شناسند؛ فقط می دانند او در جایی کار می کند که روزگاری محمد حسین صفار هرندی کار می کرد، همان گونه که امروز برادر او مرتضی صفار هرندی در آن جا به کار مشغول است.
زندان بزرگ روزنامه نگاران
از شواهد پیداست که “پروژه” دیگری در انتظار روزنامه نگاران ایران است. روزنامه نگارانی که به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز رکورد دار دستگیری و زندان هستند. این سازمان در تازه ترین بیانیه خود در این ارتباط اعلام کرد: “جمهوری اسلامی از سال ۱۳۷۹ بزرگترین زندان روزنامه نگاران و وب نگاران در خاورمیانه است”. در این بیانیه می خوانیم:
“از تیر ماه ۱۳۸۴ با به قدرت رسیدن رئیس جمهور احمدی نژاد و هیات دولت اش که اکثریت آن را فرماندهان سابق سپاه پاسداران و یا ماموران وزارت اطلاعات تشکیل داده اند، سرکوب روزنامه نگاران به اشکال نامریی و ظریف اما همچنان سرسختانه ادامه دارد. کمتر شدن تعداد روزنامه نگاران زندانی به معنای کاهش سرکوب و اعمال فشار بر مطبوعات و روزنامه نگاران از سوی مسئولان حکومتی نیست. احضار و دستگیری ادامه دارد همچنان ادامه دارد، روزنامه نگاران دستگیر شده پس از چند روز و یا چند هفته بدون مشخص شدن زمان برای محاکمه و بدون حکم قطعی از زندان «آزاد» می شوند. اما هر لحظه می توانند دوباره احضار و یا به زندان بازگرداننده شوند. پرونده های در دست بررسی و یا محکومیت های به زندان، همچون شمشیر داموکلس بر بالای سر روزنامه نگار نگاه داشته و مانع ادامه زندگی حرفه ای آنها می شود. دولت احمدی نژاد و دستگاه قضایی سراسر ایران را به زندان بزرگی برای روزنامه نگاران تبدیل کرده اند.”
بیانیه می افزاید: “اکثریت روزنامه نگاران مستقلی که با رسانه های دولتی همکاری نمی کنند، از سوی مسئولان حکومت نشانه گرفته شده اند و به بهانه های مختلف از فعالیت و مشغول به کار شدن آنها جلوگیری می شود. همزمان این بخش از روزنامه نگاران از سوی دستگاه قضایی تحت تعقیب قرار می گیرند و برای «آزادی» تا هنگام محاکمه بدون تعیین زمان مجبور به پرداخت وثیقه های سنگین می شوند، در دادگاه ها گاه تا ۶۰۰ میلیون تومان نیز برای روزنامه نگار وثیقه تعیین شده است. روزنامه نگاران به اصطلاح «آزاد» شده نیز از هر سو تحت فشار قرار می گیرند و اجازه کار نمی یابند. از سویی در هراسند که انتشار مطلبی ناخوش آیند برای حکومت، دوباره برای آنها احضار و دادگاه و زندان را در پی داشته باشد و از سوی دیگر مدیران رسانه ها برای بکار گیری این روزنامه نگاران تحت فشار و تهدید قرار می گیرند. مواردی پیش آمده که با دستگیری روزنامه نگار، روزنامه ای که در آن کار می کرده است نیز تعطیل شده است.”