خاتمی خواستار گفتگو با آمریکا

نویسنده

khatami603.jpg

‏ رابرت پیترسون ‏

تهران- محمد خاتمی، رییس جمهور سابق ایران، و شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، جزو افراد کلیدی ‏در ایران هستند که می گویند تنها گفتگوهای مستقیم و بدون پیش شرط با ایالات متحده می تواند تنش های ‏موجود را بهبود بخشد.‏

آقای خاتمی به عنوان یک روحانی اصلاح طلب، دو پیروزی چشمگیر در انتخابات ریاست جمهوری را ‏تجربه کرده است و خانم عبادی به عنوان یک وکیل مدافع حقوق بشر، به تازگی یک شورای ملی صلح را به ‏راه انداخته است. این دو معتقدند تندروهای ایران و ایالات متحده نباید بیش از این تفرقه و جدایی را دیکته ‏کنند. یک تحلیلگر ایرانی می گوید: الان وقتش است که بلوف زن های دو طرف را از میدان خارج و با هم ‏گفتگو کنیم.‏

خاتمی در گفتگو با کریستین ساینس مانیتور گفت: “راه حل برای هر دوطرف بازگشت به منطق، خودداری ‏از گفتمان تحریک کننده و تاکید ورزیدن بر مذاکرات است.“‏

خاتمی گفت: “ هیچ چاره ای جز زدودن سوء تفاهماتی که عمدتاً از دخالت های ایالات متحده (در خاور میانه) ‏و سیاست های غلط آنها در قبال ایران نشات می گیرد، نداریم. ما می توانیم در منطقه و دنیا، منافع مشترکی ‏پیدا کنیم. ما ضمناً می توانیم از هر اقدامی که برای هر دو طرف زیانبار است خودداری کنیم.” ‏

خاتمی هشدار داد: “ناتوانی در انجام این کار به معنی بدتر شدن اوضاع و به وجود آمدن یک بحران بزرگ ‏خواهد بود. دراین صورت این فقط ایران نیست که صدمه می بیند. منطقه بحران زده ما هم آسیب زیادی ‏خواهد دید، حتی این متوجه خود آمریکا هم خواهد شد.“‏

خاتمی و عبادی بازگو کننده حرف دل بسیاری از ایرانیان هستند، و از جمله بعضی از محافظه کاران در ‏دولت که گفتگو را برای کنار آمدن با ایالات متحده ترجیح می دهند. هر چند گروه های تندرو گاهی این راه ‏حل را دست کم می گیرند.‏

محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران، بارها اعلام کرده ایران آماده گفتگو در همه زمینه ها با ایالات ‏متحده مبتنی بر احترام متقابل و صرفنظر از هرگونه پیش شرطی است. او ماه سپتامبر گفت آمریکا می ‏توانست “دوست خوبی” برای ایران باشد.‏

کاندولیزا رایس، وزیر امورخارجه آمریکا، هم می گوید آماده گفتگو “در هر زمان و هر مکان” است اما تنها ‏شرط آن توقف غنی سازی اورانیوم است. این چیزی است که تهران می گوید هرگز انجام نخواهد داد. آنها ‏غنی سازی را در فاصله سال 2003 تا 2004 متوقف کردند اما فواید ناچیزی گیرشان آمد. ‏

چاک هگل، سناتور جمهوری خواه از نبراسکا، اوایل ماه گذشته گفته بود ایالات متحده “باید قویاً به دنبال ‏پیشنهاد گفتگوهای مستقیم، فراگیر و بدون پیش شرط با ایران باشد.” او گفت خطر وقوع جنگ با ملتی که ‏آمریکا چه به آنها حمله کند و چه نکند، یک قدرت منطقه ای در قرن 21 خواهد بود، خیلی زیاد است.‏

یک اندیشمند سیاسی در ایران که نخواست نامش فاش شود گفت “ما در وضعیتی هستیم که هر چه آمریکایی ‏ها انجام دهند، خشن یا مسالمت آمیز، باعث قدرتمند تر شدن افراد تندرو در اینجا می شود.” به این صورت که ‏اگر آنها کوتاه بیایند، تندروها می گویند سرپیچی ما جواب داده است. حال اگر آنها کار سفت و سخت تری مثل ‏تحریم های بیشتر را اعمال بکنند، “قدرت احمدی نژاد و سایر تندروها در اینجا یکپارچه تر می شود.“‏

او گفت: “اگر من آمریکا بودم، جلوی گزافه گویی های احمدی نژاد را می گرفتم و با قبول دعوت او، وارد ‏گفتگوهای همه جانبه می شدم.” او بعید می داند چنین اقدامی از سوی بوش یا معاونش، دیک چنی، صورت ‏بگیرد. چنی می گوید گسترش برنامه سلاح هسته ای برای ایران “غیر قابل پذیرش” است. ‏

خاتمی می گوید “بهانه جویی” آمریکایی ها به عنوان ترس از برنامه هسته ای ایران، می تواند با انجام ‏بازرسی و پذیرش حق ایران در “دستیابی به تکنولوژی هسته ای” حل وفصل شود. او می گوید: “ایران بمب ‏ندارد و بمب نمی خواهد.“‏

تحلیلگر ایرانی می گوید: “ایالات متحده در نوعی سرگشتگی به سر می برد که ما هم اسیر آن هستیم. آنها می ‏خواهند گفتگو کنند و در عین حال به رژیم مشروعیت ندهند. ایران هم مایل به گفتگو است اما نمی خواهد آنرا ‏مذاکره بخواند و منافع ایالات متحده را به رسمیت بشناسد.“‏

تحلیلگران می گویند سیستم اسلامی ایران در حالیکه محبوبیت جهانی ندارد، اما به نظر نمی رسد واژگون ‏شود. در همین حال، شیرین عبادی، فعال ضد جنگ و برنده جایزه صلح نوبل، هفته گذشته برای شورای ملی ‏فراگیر صلح فراخوان عمومی داد.‏

عبادی در گفتگو با ساینس مانیتور گفت: “جنگ هیچ مشکلی را حل نمی کند. گفتگوهای صلح باید آغاز شود. ‏ایران باید به قطعنامه های سازمان ملل، از جمله درخواست توقف غنی سازی اورانیوم،احترام بگذارد. اگر ‏آمریکا پیشنهاد مذاکره بدهد، ایران باید قبول کند.“‏

عبادی می گوید: “حمله به عراق برخلاف قوانین بین المللی بود و ایالات متحده نباید در مورد ایران اشتباه ‏قبلی را تکرار کند. هر دو دولت باید نحوه گفتمان خود را تغییر بدهند، اظهارات خصمانه را کنار بگذارند و ‏تنش ها را کم کنند.“‏

اما هر دو طرف دیگری را تحریک می کند. محمد ابطحی، مشاور سابق رییس جمهور ایران، معتقد است: ‏‏”یک جریان جدی در ایران حضور دارد که فکر می کند نباید هیچ رابطه ای بین ایران و ایالات متحده وجود ‏داشته باشد. آنها فکر می کنند ایران به یک دشمن احتیاج دارد و بهتر است آن دشمن، آمریکا باشد.“‏

چهارچوب “گفتگوهای همه جانبه” که دربرگیرنده همه مسایل فیمابین می شود در قالب یک فکس دو صفحه ‏ای در بهار 2003 از تهران به واشنگتن ارسال شد. این پیشنهاد از طرف دستگاه دیپلماسی ایالات متحده که ‏سرمست از سرنگونی صدام حسین بود، نادیده انگاشته شد.‏

صادق خرازی، سفیر سابق ایران در فرانسه که در تهیه پیش نویس این پیشنهاد کمک کرده بود، می گوید: ‏‏”هیچ کشوری وجود ندارد که به اندازه ایران با ایالات متحده داری منافع مشترک باشد. ما هنوز آرمان های ‏انقلابی (ضد آمریکایی) خود را داریم اما به دنبال رویارویی با آمریکا نیستیم.” او اضافه کرد: “ما نمی ‏خواهیم دلداده آمریکا باشیم، آنچه برای ما اهمیت دارد همزیستی با یکدیگر و متارکه خصومت برای آینده ‏است.“‏

آقای خرازی می گوید در سیاست “هیچ چیز غیر ممکن نیست” اما راهکار مربوط به ایالات متحده باید از ‏مجرای رهبر عالی ایران، آیت الله علی خامنه ای، گذر کند. “سیاست خارجی زیر نظر مستقیم اوست. رهبر ‏تنها کسی است که تصمیم می گیرد. آمریکا باید کارش را به دقت انجام دهد.” ‏

منبع: کریتین ساینس مانیتور – 2 دسامبر 2007 ‏