حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران اخیرا دوبار از مهمترین قمار سیاسی خود که مذاکرات با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای این کشور باشد، دفاع کرده است. آقای روحانی یکشنبه گذشته، در سخنرانی در مورد اقتصاد پر مساله کشور گفت، ایران هرگز نمی‌تواند با انزوا از باقی جهان از رشد پردوام بهرمند شود. سه هفته قبل، او خاطر نشان کرد که با تندروهای ایران برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای مقابله خواهد کرد.
اما تنها آقای روحانی نیست که مجبور است برای نجات مذاکرات هسته‌ای با مخالفان خود مقابله کند. پرزیدنت اوباما نیز در کنگره مشکل مشابهی دارد. سناتور رابرت منندز و سناتور مارک کرک قرار است قانونی را در کنگره به رای بگذارند که با اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران می‌تواند امکان هرگونه توافق را از بین ببرند.
قرار است مذاکره‌کنندگان ایران و قدرت‌های جهانی هفته آینده گفتگوهایشان را در ژنو ادامه دهند. آن ها با این‌که به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دست یافته‌اند اما هنوز شکاف‌هایی جدی میان طرفین وجود دارد. یکی از موضوعات مورد مناقشه، میزان توان غنی‌سازی اورانیوم ایران پس از توافق است.
آقای روحانی جدیت خود را با به چالش کشیدن تندروهای مخالف توافق و درخواست حمایت از جانب روشنفکران، اساتید دانشگاه، بازرگانان و دیگران نشان داده است. او همچنین برای جلب حمایت سیاسی اشاره کرده که می‌تواند مراکز قدرت را دور بزند و برای این کار همه‌پرسی برگزار کند. آقای روحانی با اشاره به برنامه هسته‌ای گفت: “آرمان‌های ما به سانتریفیوژ بسته نیست.”
مسیر آقای روحانی برای مصالحه هموار نیست. محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران و مذاکره‌کننده ارشد این کشور، پس از این‌که تندروهای مجلس او را مجبور به ارائه پاسخ در مورد مذکرات هسته‌ای کردند، باری دیگر رای غیررسمی مجلس را در روز سه‌شنبه بدست آورد. اما آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران که حرف آخر را در مورد هرگونه توافق خواهد زد، روز چهارشنبه تردیدهای جدیدی را نسبت عدم اعتماد به “دشمن” در مورد توافق اعلام کرد.
بدبینی او بی‌پایه نیست. پرزیدنت اوباما این قدرت را دارد که بطور موقت تحریم‌های ایران را کاهش دهد و همچنین تا اندازه‌ای این کار را کرده است و اجازه داده تا ایران ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از درآمدهای مسدود شده خود را دریافت کند. با این حال، برداشته شدن دائم تحریم‌ها بستگی به کنگره دارد که بسیاری از اعضای آن به تهران اعتماد ندارند. رهبران جمهوریخواه گفته‌اند، تحریم‌های شدیدتر علیه ایران از مهمترین برنامه‌ها در آینده است. اگر مذاکرات به شکست بیانجامد یا ایران به تعهداتش عمل نکند، تحریم‌ها اعمال خواهد شد. اما در این مرحله از مذاکرات این موضوع می‌تواند مذاکرات را تضعیف کند و ایران را به سمت سرعت بخشیدن به برنامه هسته‌ای خود بکشاند.
سناتور باب کارکر از تنسی که رئیس جمهوریخواه جدید کمیته روابط خارجی سنا است می‌گوید، هنوز مطمئن نیست به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران رای خواهد داد یا نه. اما تلاش می‌کند کنگره حتما در مورد توافق نهایی نظر بدهد. چگونگی اداره این موضوع آزمونی جدی برای رهبری او محسوب می‌شود.
وعده او برای اعمال نظر کنگره، به منظور دستیابی به نتیجه خوب، غیرمنطقی نیست. آقای کارکر به نیویورک تایمز گفته است، اگر توافق خوب باشد و کنگره آنرا تایید کند، این به رهبر ایران تضمین می‌دهد که آمریکا متعهد است و شانس سربلند شدن توافق در آزمون زمان را بالا می‌برد. موضوع این است که آیا این رای می‌توانند مورد سوء استفاده افرادی قرار گیرد که می‌خواهند توافق را بر هم بزنند یا خیر.
توافقی که قابل تایید باشد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود کند تنها زمانی می‌تواند موفق شود که هم امنیت منطقه تقویت شود و هم به نفع ایران باشد. هنوز برای همه طرفین ریسک‌هایی وجود دارد. اما ریسک بزرگتر این است که این فرصت از دست برود و ایران بتواند برنامه هسته‌ای خود را پیش ببرد. این موجب تحریم‌های بیشتر، تنش‌های جدید و شاید اقدام نظامی و حملات سایبری شود.
منبع: نیویورک تایمز - 10 ژانویه 2015
