سرود همیشه آفتابکاران جنگل

نویسنده
علی اصغر فریدی

» صدا

امروزه در دنیای هنر و ادبیات اگر نتوان گفت روزانه، اما با قاطعیت می‌توان گفت هر هفته سروده‌ای، داستانی، آهنگی و… به جامعه عرضه می‌شود. اما آن‌چه که مهم است ماندگاری یا میرا بودن این آثار هنری است.

بسیاری از اشعار یا آهنگ‌هایی که روانه بازار می‌شوند، پس از مدتی جذابیت اولیه خود را از دست داده و به پستوی فراموشی سپرده می‌شوند. برخی از آن‌ها نیز اگرچه در ابتدا با اقبال عمومی روبرو شده و به سرعت در جامعه همه‌گیر می‌شوند، اما پس از مدتی جذابیت و گیرایی خود را از دست می‌دهند و از اذهان جامعه رخت بر می‌بندند. در این میان اما، کارهای هنری و ادبی کمی برای مدت‌های طولانی می‌مانند و به حیات خود در میان مردم ادامه می‌دهند.

ترانه «سر اومد زمستان» یکی از آن کارهای هنری است که در دنیای موسیقی ایران ماندگار شد و هنوز از سوی خوانندگان نسل بعد از آن ترانه، بازخوانی می‌شود.

سرود «آفتابکاران جنگل»، در واقع یک اثر ارمنی است به نام «ساری سیرون یار» که در ارمنستان بارها به شکل‌های گوناگون اجرا شده و هنوز هم اجرا می‌شود. این اثر اولین بار توسط سازمان چریک‌های فدایی خلق، پس از رویداد سیاهکل که در ۱۹ بهمن سال ۱۳۴۹روی داد، با شعر فارسی «سر اومد زمستان» اجرا شد که به دلیل بیت اول شعرش به «سر اومد زمستون» نیز معروف شده، در سال‌های بعد چندین بار با تنظیم‌های مختلف به اجرا درآمد.

«آفتابکاران جنگل» پس از انقلاب ۵۷ در مجموعه‌ای بنام «شراره‌های آفتاب» توسط سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران منتشر و از معروفیت فراوانی برخوردار شد. متن این ترانه توسط «سعید سلطانپور» سروده شده است.

آلبوم «شراره‌های آفتاب» که به صورت نوار کاست در بهمن ۱۳۵۷ در ایران و رادیوی انقلاب منتشر شد شامل ۷ سرود و ترانه، به نام‌های: «سراومد زمستون، رود»، «خون ارغوان‌ها»، «گل مینا»، «باد و توفان»، «پرنیان شفق»، «ایران من»، بود.

«آفتابکاران جنگل»، که پس از گذشت سه دهه از ساخت و اجرایش، به عنوان سرود اصلی تبلیغات انتخاباتی «میر حسین موسوی» در انتخابات ریاست جمهوری به صحنه هنر و سیاست ایران بازگشت، بار دیگر موضوع بحث در رسانه‌های فارسی زبان قرار گرفت.

«مهدی سامع» از اعضای قدیمی سازمان چریک‌های فدایی خلق، پس از استفاده ستاد انتخاباتی «میرحسین موسوی» از سرود آفتابکاران جنگل گفته بود، استقبال مجدد و گسترده از سرود «آفتابکاران جنگل»، نام سیاهکل را در جریان رویدادهای سال ۱۳۸۸ در ابعادی گسترده در میان جوانان و فعالان سیاسی- اجتماعی زنده کرد و برای بسیاری این سوال مطرح شد که چه رمز و رازی در این سرود که در ستایش حماسه سیاهکل ساخته شده، وجود دارد که تا کنون کهنه نشده است؟

«پژمان اکبرزاده» پیانیست و پژوهشگر موسیقی اما با اشاره به شعر فارسی که چریک‌های فدایی خلق روی این اثر گذاشتند گفته است: «این قطعه که به عنوان سرود آفتاب کاران در ایران معروف شد، نه موسیقی آن مربوط به ایران یا چریک‌های فدایی خلق است و نه این‌که اساسا فرم مارش‌گونه دارد. این‌که به آن گفته‌اند سرود، احتمالاً به خاطر محتوای سیاسی شعر و احساسات انقلابی است.»

آقای «اکبر زاده» در مصاحبه‌ای با «بی‌بی‌سی» در رابطه بانسخه‌ای از آفتابکاران که مورد استفاده حامیان میرحسین موسوی قرار گرفت، گفته بود: «نگرش سیاسی سازندگان این نسخه جدید هیچ پیوندی با چریک‌های فدایی خلق ندارد و در این نسخه تازه، سعی شده از بابت موسیقی همراهی کننده‌ صدا، فضای نوتر و جوان‌پسندتری ارائه شود و حتا از صدای سازهای کوبه‌ای، شبیه به غرش استفاده شده که شاید حالت‌های حماسی و آزادی خواهانه را القا کند.»

«پژمان اکبرزاده» راز محبوبیت سرود «آفتابکاران جنگل» را از دو زاویه‌ موسیقایی و اجتماعی این‌گونه بیان کرده است: «از جنبه موسیقی، ساختار این کار، از بابت جمله‌های ساده، کوتاه و روان موزیکال‌اش به ساختار یک سری از ترانه‌های محبوب محلی ایران شباهت دارد. همچنین آهنگ، از کشور همسایه‌ی ما، ارمنستان می‌آید که با آن ریشه‌های مشترک زیادی داریم و ایرانیان با موسیقی این کشور به راحتی رابطه برقرار می‌کنند.»

او همچنین در کنار این موضوع، شعر پارسی این ترانه را نیز در محبوبیت آن دخیل می‌داند و گفته بود: «به لحاظ احساسی، خیلی از ایرانیان را دگرگون می‌کند. این شعر، ماندگار شد چون اختناق در ایران ماندگار شد. چون این شعر از آرزوی مردم در ایران صحبت می‌کند که می‌خواهند کشوری آزاد و یک زندگی صلح آمیز داشته باشند.»