کیان آشنا
در شرایطی که به گفته ناظران مطبوعاتی دولت با برنامه ریزی وزارت ارشاد و کیهان، سیاست ”موتورهای روشن، چراغ های خاموش” را در انتخابات مدیران مسئول مطبوعات کشور برای دوازدهمین دوره ی هیات نظارت بر مطبوعات دنبال می کند، بیشترین رقابت ها برای احراز این پست، بین کاندیداهای اصول گرا، در جریان است.
دور دوم دوازدهمین دوره ی انتخابات مدیران مسئول مطبوعات کشور برای ورود به “هیات نظارت بر مطبوعات” قرار است عصر روز پنجشنبه دوم آبان در تالار وحدت تهران جهت گزینش نامزد منتخب مطبوعات در این نهاد هفت عضوی برگزار شود. دور اول این انتخابات پنجشنبه دو هفته پیش برگزار شد، اما به دلیل عدم استقبال مدیران مطبوعات و نرسیدن به حد نصاب لازم، امکان رای گیری فراهم نیامد. در این نشست که حضور دست کم 1041 مدیر مسئول به آن رسمیت می داد، تعداد افراد حاضر در جلسه حتی از تعداد نامزدهای ثبت نام کرده کمتر بود.به همین دلیل دور دوم با هر تعداد از اعضا رسمیت می یابد.
در این نوبت حدود 60 مدیر مسئول خود را نامزد احراز این پست کرده اند که اعضای منتخب هیات نظارت صلاحیت 54 نفر از آنان، حتی کسانی که مجوز انتشار نشریه دریافت اما تاکنون نتوانسته اند آن را بر روی دکه های روزنامه فروشی عرضه کنند، تائید کرده است. گفته می شود تعدادی از داوطلبان از جمله مهرداد بذرپاش از نزدیکان دولت احمدی نژاد که توانسته است خارج از نوبت صاحب چند پروانه انتشار نشریه شود، به دلیل اعتراض دیگر مدیران مسئول به این بی قانونی آشکار، با وجود حمایت وزیر ارشاد از لیست انتخاباتی کنار گذارده شده است.
بر اساس ماده 10 قانون مطبوعات اصلاح شده در مجلس پنجم “هیات نظارت بر مطبوعات” 7 عضو دارد که باید از میان افراد “مسلمان و صاحب صلاحیت علمی و اخلاقی لازم و مومن به نظام انقلاب اسلامی” انتخاب شوند. تعداد اعضای این نهاد موثر در وضعیت کمی و کیفی فعالیت مطبوعاتی در ایران، ابتدا 5 عضو بود؛ اما بعدها توسط نمایندگان راستگرا، دو عضو انتصابی به اعضای پنج گانه گذشته افزوده شد تا ترکیب هیات نظارت از شرایط برتری عددی اصلاح طلبان به نفع محافظه کاران تغییر یابد.
دو عضو جدید انتصابی شامل “یکی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی” و “یکی از اساتید حوزه علمیه” است که توسط اعضای “شورای عالی حوزه علمیه قلم” منصوب می شود. آنان در کنار “وزیر ارشاد یا نماینده تام الاختیار او” و نمایندگان قوای مجریه و قضائیه و همچنین “استاد” منصوب وزیر فرهنگ و آموزش عالی قرار می گیرند تا به همراه نماینده منتخب مدیران مسئول مطبوعات، دو وظیفه اصلی “صدور پروانه انتشار برای متقاضیان” و “نظارت بر عملکرد مطبوعات” را انجام دهند.
انتخابات جدید در شرایطی برگزار می شود که به دنبال توقیف فله ای مطبوعات و سپس بازداشت و دستگیری سردبیران، دبیران و روزنامه نگاران مستقل و یا وابسته به جناح اصلاح طلب، تا کنون حدود 200 نشریه به صورت غیرقانونی توقیف شده و مدیران و کارکنان آنان از کار برکنار شده اند. تعداد محدودی از این افراد به کار در مطبوعات ادامه می دهند و تعداد بیشتری نیز به مشاغل دیگر روی آورده یا زیر فشارهای مالی و قضایی مجبور به ترک کشور شده اند.
حال دوازدهمین دوره ی انتخابات مدیران مسئول مطبوعات کشور در شرایطی برگزار می شود که این گروه از مدیران که در ایران حضور ندارند یا به علت احکام لغو پروانه قضات دادگاه یا اقدام اعضای هیات نظارت یازدهم، درعمل از امکان حضور در انتخابات، چه به عنوان “انتخاب کننده” چه “انتخاب شونده”، محرومند.
جمعی از مدیران مطبوعاتی هم با این استدلال که انتخابات نمایندگان مدیران مسئول “انتخابات” نیست بلکه ”انتصابات” است که با شیوه ی “نظارت استصوابی” هدایت می شود، اصولا دلیلی برای شرکت در این انتخابات نمی بینند، به همین دلیل است که از جمع کثیر مدیران مطبوعات تنها معدودی در این انتخابات شرکت کرده اند. برخی از این مدیران مطبوعاتی با اشاره به رویدادهای گذشته از جمله حادثه ی “پرتاب قندان” و “گاز گرفته شدن” عضو مطبوعاتی هیات توسط عضو روحانی منتصب قوه ی قضائیه، همچنین ”گزینش و رد صلاحیت نمایندگان واقعی مطبوعات”، مشارکت در این انتخابات را بی حاصل می دانند.
با این وجود، این دوره از انتخابات علیرغم سیاست های وزارت ارشاد و عدم حور بخش قابل توجهی از مدیران مطبوعاتی نسبی از جانب “انتخاب شوندگان” وابسته به گروه های مختلف راست با استقبال بالایی مواجه شده است. ثبت نام 54 مدیر مطبوعاتی به عنوان نامزد انتخاباتی که رکوردی در این زمینه به شمار می آید، نشانه ی چنین رویکردی است. بر این اساس پیش بینی می شود رقابت اصلی میان چند فرد مشخص و عمدتا در میان نامزدهای متعدد جناح محافظه کار و دو سه نامزد منتسب به جناح اصلاح طلب صورت گیرد.
یکی از مدیران مسئول در این مورد به روز می گوید: “دولت احمدی نژاد با توجه به از دست دادن نامزد اصلی خود، مهرداد بذرپاش، و امکان پیروزی نامزد اصلاح طلبان با نگرانی روند امور را پیگیری می کند و در صدد اثرگذاری در مرحله ی انتخابات است.“
به گفته این مدیر مسئول “اتخاذ سیاست موتورهای روشن، چراغ های خاموش که با هدف اطلاع رسانی حداقلی و برگزاری انتخابات در شرایط بی اطلاعی مدیران مسئول مستقل و دگراندیش دنبال شده است، تا کنون بخشی از اثربخشی مورد نظر را داشته است.“
او در توضیح چرایی این مسئله می گوید: “بسیاری از 2080 مدیرمسئولی که در حال حاضر حائز شرایط رای دادن هستند، به این دلیل که هیچگونه آگهی ای در روزنامه های سراسری درج نشده، از زمان و چگونگی انتخابات بی خبر مانده اند. تعداد مدیران دارای حق رای هم به این دلیل که هر فرد حتی با داشتن مدیریت مسئولی چند نشریه اجازه دارد تنها یک بار رای خود را به صندوق بیندازد، از این تعداد فراتر است. درضمن عدم پذیرش وکالت از جانب دیگر مدیران مسئول از میزان آرای واقعی خواهد کاست.“
وی در ادامه می افزاید: “مسئولان وزارت ارشاد به دستور احمدی نژاد تحرک زیادی به خرج داده اند تا از طریق «رای های اتوبوسی» بر نتایج انتخابات اثرگذاری داشته باشند. بر این اساس صفار هرندی و مدیران ارشاد استان در حال تامین مالی و اعزام رایگان برخی مدیران مطبوعاتی در شهرستان ها، از طریق هواپیما یا اتوبوس، به تهران هستند. مسئولان ارشاد بر این باورند که مدیران مزبور در انتخابات به نماینده ی اقتدارگرایان رای می دهند.“
با این وجود تعدد نامزدهای محافظه کار، از محمد رضا جمالی، مدیر مسئول مورد حمایت قالی باف و حسین انتظامی از نزدیکان علی لاریجانی گرفته تا مهدی خزعلی که از منتقدان جدی دولت احمدی نژاد است و با سران گروه هایی از اصلاح طلبان نشست و برخاست دارد، موجب دغدغه مسئولان ارشاد را فراهم آورده است.
به گفته این مدیر مطبوعاتی مسئولین ارشاد “از یک سو نگرانند که بیژن مقدم[مدیر پیشین خبرگزاری فارس و مدیر کنونی روزنامه جام جم] که فردی ناشناخته در میان جامعه ی مطبوعاتی ایران است، نتواند به راحتی از میان دیگر نامزدهای محافظه کار سر بلند کند و از سوی دیگر در صورت ائتلاف نامزدهای اصلاح طلب که در عمل دو نفر بیشتر نیستند، روز پنجشنبه آرای لازم برای نامزد اقتدارگرایان فراهم نشود.“
در حال حاضر مصطفی کواکبیان و الیاس حضرتی عنوان نامزد طیف های مختلف اصلاح طلب را بر دوش می کشند.