جیمز بلیتز
ایران ظرف دوازده ماه گذشته از مجموعه ای از مشکلات فنی در برنامه هسته ای خود رنج برده است. این رویدادها نشان از آن دارد که نهادهای اطلاعاتی غرب بر سر راه بلندپروازی ایران در تولید بمب هسته ای سنگ اندازی کرده و مانع می تراشند.
درحالی که ایران به زیرپا گذاشتن تحریم های بین المللی ادامه می دهد، تحلیلگران امنیتی غرب می گویند این کشور در حال کسب پیشرفت هایی در زمینه آزمایش یک بمب هسته ای ظرف چند سال آینده است.
اما مجموعه ای از شکست ها که به طور قابل توجهی بر توانایی غنی سازی اورانیوم ایران اثر گذاشته اند، سبب به راه افتادن بحث هایی شده مبنی بر اینکه آیا برنامه هسته ای ایران تحت الشعاع خرابکاری ها، تحریم ها و یا ناکارآمدی دانشمندان رژیم قرار گرفته است؟
ظرف یک سال گذشته در تعداد سانتریفوژهای غنی کننده اورانیوم در نیروگاه هسته ای رژیم در نطنز، کاهش قابل توجهی رخ داد.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای در مه 2009 اعلام کرد، 4,920 سانتریفوژ در حال فعالیت وجود دارد. آژانس دوازده ماه بعد اعلام کرد ایران در حال استفاده از 3,936 سانتریفوژ است و این نشان از یک کاهش 20 درصدی داشت.
ضمناً به نظر می رسد ایران در صحنه های دیگر نیز با مشکلاتی روبرو شده است. ایوان اولریچ از انجمن دانشمندان آمریکا گفت، دستگاه های سانتریفوژ تنها با 20 درصد کارآیی خود فعالیت می کنند. در تازه ترین گزارش آژانس هسته ای آمده است 4,592 سانتریفوژ در نطنز مستقر شده است اما آنها بدون استفاده مانده اند و هیچ فعالیتی ندارند.
برخی تحلیلگران امنیتی این رویدادها را به عنوان نشانه ای از خرابکاری های مخفیانه بوسیله نهادهای امنیتی غرب ارزیابی می کنند. یک مقام دانشگاهی که نخواست نامش فاش شود گفت: “نشانه ای از وجود یک عملیات اطلاعاتی هماهنگ وجود دارد که قادر به خرابکاری و معطل نگه داشتن برنامه ایران است. شواهد کاملاً مستدل نیستند اما تعداد زیادی از سانتریفوژهای ایران از کار افتاده اند و ظرف چند ماه اخیرا نیاز به تعویض نیمی از آنها بوده است. دستیابی به تمامی این موفقیت ها، تصادفی نبوده است.”
برخی دیگر نیز تمام امتیازات را به غرب نمی دهند. آقای اولریچ می گوید: “نمی توان احتمال خرابکاری را رد کرد و مطمئناً اتفاقاتی در حال رخ دادن است. اما اینکه احتمال وقوع خرابکاری وجود دارد، باعث نمی شود احتمال ناکارآمدی چشمگیر ایرانی ها را نادیده بگیریم.”
تحلیلگران برجسته اعتقاد دارند نهادهای غربی مدت هاست که در پی خرابکاری در این برنامه بوده اند. دیوید آلبرایت رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین المللی گفت: “انگلستان، آمریکا و اسرائیلی ها همگی در پی واداشتن شرکت ها به همکاری با آنها جهت قرار دادن تجهیزات معیوب در برنامه ایران بوده اند.”
آقای آلبرایت گفت ایران در برابر این شیوه از خرابکاری آسیب پذیر بوده زیرا مجبور به وارد کردن تجهیزات بوده و اغلب از افراد رده متوسط برای دور زدن تحریم های بین المللی استفاده کرده است. وی گفت: “ایرانی ها واقعاً در حال ساخت چیز زیادی نیستند، آنها نمی توانند پمپ های مکش و دریچه ها را بسازند… بنابراین نیاز آنها به تأمین کنندگان تجهیزات غربی ضروری است.”
مایکل آلدر کارشناس برنامه هسته ای ایران از مرکز وودرو ویلسون در واشنگتن گفت، نهادهای اطلاعاتی به خوبی از نیاز موجود آنها به واردات استفاده کردند. “آنها از الگوهای خاصی پیروی می کنند، محموله هایی نظیر پمپ های مکنده برای دستگاه سانتریفوژ را ردیابی می کنند. سپس در آن دستکاری می کنند. سانتریفوژها به صورت مرتبط با هم کار می کنند بنابراین اگر یکی از آنها از کار بیافتد، همگی دچار مشکل می شوند”.
کارشناسان در عین حال جانب احتیاط را نیز گرفته اند. آنها می گویند ایران دچار مشکلات دیگری نیز هست که روند کند موجود در برنامه را توجیه می کند. برای مثال، دانشمندان این کشور هنوز از سانتریفوژهای قدیمی موسوم به پی-1 و پی-2 استفاده می کنند که اولین بار، چندین دهه قبل به کار گرفته شدند. آقای الدر گفت: “این وقفه ها مایه تعجب بسیار هستند، خصوصاً با توجه به اشتیاق فراوان رژیم به انجام پرسرعت امور.”
برخی دیگر نیز می گویند گسترۀ خرابکاری ها بسیار کاهش یافته است زیرا ایران به یک سیستم رایانه ای دست یافته که امکان تولید قطعات برای برنامه هسته ای را فراهم می آورد. این سیستم ها که در اصل در خطوط تولید خودرو مورد استفاده قرار می گیرند، ضمناً می توانند در تولید قطعات مورد نیاز برنامه هسته ای نیز به کار گرفته شوند.»
ایران اصرار دارد سخن گفتن از خرابکاری ها، شیوه تبلیغاتی غرب است. کاظم جلیلی عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس ایران می گوید: “من خرابکاری در برنامه هسته ای ایران را قویاً تکذیب می کنم. این یک جنگ رسانه ای است تا نشان دهد جمهوری اسلامی به کمک خارجی نیازمند است. برنامه هسته ای ما 100 درصد داخلی است. ما نیازی نداریم که دستمان را به سوی بازار جهانی دراز کنیم.”
با این حال، برخی تحلیلگران امنیتی مطمئن هستند که عملیات بین المللی خرابکاری تأثیراتی داشته است. مقام دانشگاهی یاد شده گفت: “سؤال اصلی در صحنه دیپلماسی بین المللی این است که آیا ایران به یک بمب دست پیدا خواهد کرد و یا اینکه بمباران خواهد شد؟ البته این سؤالی نیست که رهبران غربی را ظرف هفته ها و یا ماه های آینده نگران کند؛ علت آن هم، شاید کارآیی عملیات اطلاعاتی هماهنگ و چندجانبه باشد.”
منبع: فایننشیال تایمز- 22 ژوئیه
