نگاه

کودتای انگلیسی و زنان ایرانی

“زنان بدون مردان” و منتقدان انگلیسی

فیلم زنان بدون مردان ساخته شیرین نشاط  اولین تجربه سینمایی این هنرمند شناخته شده ایرانی ساکن آمریکاست که در جشنواره ونیز مورد تحسین قرار گرفت و جایزه بهترین کارگردانی را از آن خود کرد. این فیلم که بر اساس رمان معروف شهرنوش پارسی پور ساخته شده، به تازگی در بریتانیا اکران شده و مورد استقبال قرار گرفته است. فیلیپ فرنچ و درک مالکوم منتقدان معروف انگلیسی نقدهای کوتاهی درباره این فیلم به چاپ رسانده اند. درک مالکوم چهار ستاره(ازنهایت پنج ستاره) به این فیلم داده است.

فیلیپ فرنچ- آبزرور

شیرین نشاط هنرمند پنجاه و سه ساله ایرانی که بخاطر عکس ها و ویدئوآرت هایش بسیار شناخته شده است، غالب عمرش را در تبعید گذرانده است. اولین فیلم بلند او که بر اساس رمانی که به سبک رئالیسم جادویی نوشته شده، چهار زن را در تالبستان 1953 در کنار هم قرار می دهد، در زمانی که کودتای نظامی طراحی شده سی آی ای با پشتوانی بریتانیا، باعث پائین آوردن دولت منتخب محمد مصدق که به طریقه دموکراتیک انتخاب شده بود، شد و سرانجامً ایران را به وضعیت امروزش هدایت کرد.

این زنان شامل زن پنجاه ساله ناخشنود یک ژنرال است، در کنار یک دختر فاحشه که از فاحشه خانه می گریزد، یک زن مطیع که  تنها علاقه دارد چادر سر کرده و ازدواج کند، و یک دختر سی ساله لیبرال که به سیاست علاقه دارد و برادر مذهبی اش تلاش می کند که او را به ازدواج سوق دهد.

این تولید مشترک فرانسه و آلمان که در مراکش فیلمبرداری شده، به دو بخش تقسیم شده است: تهران سرشار از تظاهرات و سرکوب توسط پلیس که رنگی فیلمبرداری شده و بخش باشکوه، رویاگونه و پر رمز و راز  باغ که زنان در آن گرد می آیند. فیلم سرشار از سمبل است و به زیبایی ساخته شده و وامدار سنت خانه هنری است که علیرغم فشار بسیار زیاد، توانسته است فیلم های مبهوت کننده،ابتکاری و اجتماعی و فرهنگی ای را به سینما عرضه کند.

درک مالکوم- ایوینیگ استاندارد

شیرین نشاط هنرمند تثبیت شده که در زمینه ویدئو و سینما کار می کند، سال گذشته درجشنواره ونیز، برای اولین فیلمش  جایزه شیر نقره ای بهترین کارگردان را نصیب برد. فیلم بر اساس رمانی از شهرنوش پارسی پور قصه چهار زن را می گوید که در مقابل سرکوب در ایران طی دوره سخت تابستان 1953 می ایستند؛ زمانی که غرب به رهبری بریتانیا، محمد مصدق رهبر به طریقه دموکراتیک انتخاب شده را برکنار کرد. نفت و حق و حقوق بارگیری مساله اصلی بود و زمانی که مصدق گریان رفت، شاه فشار را بر مردم بیشتر کرد.بدین گونه بود که بنیادگرایی در ایران جای پایش را محکم کرد.

زنان فیلم محبوس جامعه خویش هستند. مونس(شبنم طلوعی) در ابتدای فیلم پس از مورد شکنجه قرار گرفتن به دلیل شعایر سخت مذهبی، خودکشی می کند. زرین(اورسولیا تات) از یک فاحشه خانه قدیمی که توسط یک خانم رئیس سخت گیر اداره می شود، می گریزد و فخری(آریتا شهرزاد) زمانی که عشق گذشته اش به او باز می گردد، از ازدواج با یک ارتشی خشن می گریزد.

داستان آنها در ترکیبی از رئالیسم جادویی به سبک ایرانی و نئورئالیسم ادبی در فیلمی با تصاویر چشمگیر بیان می شود(نگاه کنید به صحنه ای که زرین در حمام تلاش می کند گناهان گذشته اش را از بدنش بشوید). بازی های خوبی هم در فیلم می توان دید.

انگ لی، رئیس هیات داوران جشنواره ونیز گفته است: «این فیلم قلب مرا تسخیر کرد.» و زنان بدون مردان قلب دیگران را هم تسخیر خواهد کرد. اما به سختی محبوب زن هایی خواهد بود که پیچ قلب خود را سفت کرده اند.