هنر روز، در بخش کتاب روز می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند را به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود و این به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
po box 94000 creteil cedex
France10014
باران های بهاری
شماره چهاردهم و پانزدهم فصلنامه‌ی باران منتشر شد.
در صفحه‌های آغازین این شماره، که روی جلد آن با نقاشی‌ای از وانشا رودبارکی آراسته شده است، مسعود مافان مکثی کرده است بر فعالیت‌های مطبوعاتی در تبعید، و این که: چرا باید بخش عظیمی از آن‌چه در 27 سال اخیر در خارج از ایران منتشر شده در زمره‌ی ادبیات تبعید طبقه‌بندی کرد و نه ادبیات مهاجرت؟
«صدای زنانه»، عنوان گزارشی است که مروری دارد بر شمار نویسندگان زن در تبعید، در عرصه‌های خاطره‌نویسی، تاریخ‌نگاری و پژوهش، نمایشنامه‌نویسی، داستان‌نویسی، و شعر.
در بخش «زندان» با فرزند یکی از قربانیان دهه شصت، تحت عنوان «چراغ‌های رابطه تاریکند»، گفت و گو شده است. در بخش «گفت و گو»، دو مطلب ارائه شده است: یکی گفت و گوی شاهرخ تندروصالح (روزنامه‌نگار و داستان‌نویس) با بهروز شیدا (منتقد ادبی) درباره‌ی ادبیات تبعید و دومی گفت و گوی محسن فرجی(داستان‌نویس و روزنامه‌نگار) با محمد بهارلو (داستان‌نویس و پژوهشگر) درباره‌ی کتاب هزار و یک‌شب.
در بخش داستان، بخشی از رمان منتشر نشده‌ی شهرنوش پارسی‌پور با عنوان «آسیه میان دو دنیا» و داستان کوتاهی از شکوفه تقی با عنوان «یک تصمیم غلط» چاپ شده است.
در این شماره، هم‌چنین اشعاری از علی‌رضا زرین، شاعر ساکن آمریکا، ناهید ع. موسوی، شاعر ساکن آلمان، و ژیلا مساعد، شاعر ساکن سوئد چاپ شده است.
هویت جنسیتی از نگاه دو داستان‌نویس زن (نیره توکلی)، نگاهی به مجموعه داستان سوگ نوشته‌ی شهلا شفیق و نگاهی به داستان بریده‌های نور نوشته‌ی مهرنوش مزارعی (اسد سیف)، بازخوانی رمان عقل آبی نوشته‌ی شهرنوش پارسی‌پور در شش پرده(ماندانا زندیان)، سفر زبان‌شناس دانمارکی به ایران در زمان فتحعلی‌شاه قاجار(مسعود کدخدایی)، نگاهی به رمان فراز مسند خورشید نوشته‌ی نسیم خاکسار (کوشیار پارسی)، مردانگاری خدا و قربانی کردن دختران (شکوفه تقی)، نگاهی به رمان سوره‌الغراب نوشته‌ی محمود مسعودی (اصغر غراب)، و نگاهی به قصیده‌ی مجلس چهاردهم سروده‌ی ملک‌الشعرای بهار (شهین سراج) عنوان مقالاتی است که در بخش «مقاله، نقد و نظر» این شماره از باران منتشر شده است.
در بخش «اندیشه» نیز دو مقاله یکی از محمدرضا فشاهی با عنوان «تاریخ به منزله‌ی شدن انسانی» و آن دیگری از احمد علوی با عنوان «مطالعه‌ی اقتصاد ایران در بررسی مقایسه‌ای با اقتصاد سوئد» ارائه شده است.
در بخش بازتاب، ناصر رحیم‌خانی، نویسنده و پژوهشگر، در مقاله‌ای با عنوان «میرزا رضای شاه‌شکار در صورتخانه‌ی تاریخ»، تاملی کرده است بر مقاله‌ی هما ناطق، استاد و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران به نام «میرزا رضای شاه‌شکار، آبشخور سرخوردگی و سرکشی» که در شماره‌ی 13 فصلنامه‌ی باران منتشر شده است.
در این بخش هم‌چنین مطالبی از هوشنگ اسدی و محمدعلی سپانلو درباره‌ی رحمان هاتفی چاپ شده است.
در بخش پایانی باران، چند معرفی کتاب و اخبار فرهنگی آمده است.
روزانه های بیزن جلالی
291ص، تهران: انتشارات فرزان روز، 1385، چاپ سوم
این کتاب، مجموعه هشت دفتر شعر از «بیژن جلالی»، شاعر فقید و معاصر ایران است. این مجموعه، نخستین بار در سال 1373 منتشر شد و در راه تثبیت و شناخته شدن هر چه بیشتر شاعر، کمک بسیار کرد. «بیژن جلالی» فرزند «اشرف الملوک هدایت»، خواهر «صادق هدایت» است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند. بعد از دیپلم متوسطه عازم فرانسه شد و مدت پنج سال برای تحصیل علوم طبیعی در آنجا بسر برد. پس از مراجعه به ایران از دانشکده ادبیات، لیسانس زبان و ادبیات فرانسه گرفت. اولین کتاب شعر خود را در سال 1341 منتشر کرد. نگاه ویژه او به زندگی، مرگ، طبیعت و اشیاء، عمدتا در قالب جملاتی موجز، تصویری و کوتاه آشکار می شود. این شیوه نگریستن متفاوت به جهان و زبان باعث شد که بسیاری از منتقدین دهه هفتاد، او را از شاعران پیشرو بدانند و مورد توجه قرار دهند. « روزانه ها» پنجمین اثر شاعر است.
نگاه زنانه
سرخی تو از من
نویسنده: سپیده شاملو
375ص، تهران: نشرمرکز، 1386، چاپ چهارم
کتاب «سرخی تو از من»، از معدود رمان های فارسی است که به داستان زنئگی چند شخصیت روان پریش و روان نجور می پردازد. در واقع اگر چه پیش از این نیز به ندرت شخصیت هایی از این دست در آثار نویسندگان معاصر و به ویژه «صادق هدایت» ظاهر می شوند، اما این بار «سپیده شاملو» به صورتی پخته تر، نمایان تر و در قالب رمان به این موضوع توجه می کند. نویسنده در این رمان با نگاهی فمینیستی و زنانه و از زاویه دید راوی سوم شخص که به ذهنیات و درونیات شخصیت هایش آگاه است، واگویه های ذهنی سه زن روان پریش را با خوانندگانش در میان می گذارد. به این ترتیب، رمان به داستان زندگی «نگار»، «لیلا» و «فرزانه» می پردازد و در خلال ارتباط این زنان با یکدیگر و جامعه اطرافشان، داستان به پیش می رود.«سرخی من از تو» که در سال گذشته جایزه بخش رمان «روزی، روزگاری» را از آن خود کرد، به خاطر اقبال مخاطبان در بهار 1386 به چاپ چهارم رسید.
مکتب دیکتاتورها
نویسنده: اینیاتسیو سیلونه
ترجمه: مهدی سحابی
250ص، تهران: نشر ماهی، 1386، چاپ اول
در آستانه جنگ جهانی دوم، یک جوجه دیکتاتور آمریکایی به اروپا می آید تا از تجارب طولانی اروپایی ها در زمینه دیکتاتوری درس بگیرد، به آمریکا برگردد و در آن جا هم یک نظام استبدادی برقرار کند! او برای فراگیری شگردها و رموز دیکتاتوری به سراغ کسی می رود که عمری را در مبارزه با استبداد گذرانده است، چرا که منطق حکم می کند که «حقیقت از زبان دشمن شنیده شود». داستان کتاب «مکتب دیکتاتورها» در اطراف این موضوع دور می زند. نویسنده با زبانی شیرین و موشکاف به شرح «جلسات درس» این جوجه دیکتاتور آمریکایی می پردازد. بیان طنز آلود و در عین حال بسیار عالمانه «سیلونه» در این کتاب، از والاترین سنت استعاری سیاسی اروپا پیروی می کند. از این نظر «مکتب دیکتاتورها» را می توان با برجسته ترین آثار جدلی «ولتر» و «برنارد شاو»، و نیز با «شهریار»، اثر «ماکیاولی» مقایسه کرد.
فصل زنان مشکلات زنان
مجموعه آراء و دیدگاه های فمینیستی (شماره 6)
به کوشش: نوشین احمدی خراسانی، فیروزه مهاجر، پروین اردلان
216ص، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از مقالاتی است که به گوشه ای از مشکلات و مسائل زنان در ایران و سایر کشورها می پردازند. برخی از این مقالات، ترجمه، و برخی تالیف اند. عناوین بعضی از مقالات این مجموعه عبارتنداز: «تفاوت و تشابه بی مبالاتی جنسی با روسپیگری/مهدیس کامکار»، «شرف در بین ایل و حزب/شیرزاد حسن»، «مختصری از وضعیت چهره زن در شعر فارسی/بنفشه حجازی»، «نگاهی فمینیستی بر آثار منیرو روانی پور/آزاده بیزار گیتی»، «بازاندیشی دین: مقوله پیشرفت و اخلاقیات در مطبوعات اوایل قرن بیستم زنان ایران» و «انجمن های زنان در دوران مشروطیت/گلناز سعیدی».
انقلاب اسلامی از پیروزی تا تحکیم
ناگفته های تاریخی از دولت موقت و شورای انقلاب تا سقوط بنی صدر
نویسنده: عباس شادلو
335ص، تهران: نشر عباس شادلو، 1386، چاپ اول
این کتاب سعی دارد گوشه هایی از تحولات سیاسی دوره بحرانی پس از انقلاب، بین سال های 1357 تا 1360 (1979 تا 1982) را بازگو کند. کتاب، شامل یک مقدمه و هفت فصل است. فص اول به اختصار، صف بندی نیروهای سیاسی آن دوره را بیان می کند. فصل دوم به چگونگی انتخاب و استعفای دولت موقت و وقایع آن دوره می پردازد. موضوع فصل سوم، چگونگی انتخاب اولین رئیس جمهور یعنی «ابوالحسن بنی صدر» و وقایع منجر به انتخاب اوست. فصل چهارم به وقایع انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی می پردازد. در فصل پنجم، چگونگی انتخاب اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی یعنی «محمد علی رجایی» برری می شود. فصل ششم به وقایع تاریخی منجر به رای عدم اعتماد مجلس به اولین رئیس جمهور جمهوری اسلامی پردازد. در فصل هفتم، این دوره تاریخی (1357تا 1360) جمع بندی و نتیجه گیری می شود.
آیینه مشروطه
شاعر: میرزا محسن دستگردی
به اهتمام: علی میر انصاری
205ص، تهران: نشر مهر نامگ، 1385، چاپ اول
منظومه «آیینه مشروطه»، دو دهه پس از انقلاب مشروطیت سروده شده است و متضمن دیدگاه افشار مختلف مردم نسبت به این رویداد، پیامدها و حوادث پس از آن است. سراینده این منظومه «میرزا محسن دستگردی» متخلص به «مهندس»، سرودن این منظومه را در سال 1303 خورشیدی به پایان برد. «میرزا محسن» که در سرودن غزل، قصیده و مثنوی تبحر داشت، هیچگاه موطن خود یعنی «دستگرد» را ترک نکرد و مانند پدرانش تا پایان عمر، به زراعت روزگار گذراند و در سال 1335 خورشیدی در گذشت.
از میان آثار او، دو منظومه «استبداد نامه» و «آیینه مشروطه»، با دیگر آثارش متفاوت است. این دو اثر در فضای پرالتهاب ایران، در فاصله کودتای «رضا خان» در سال 1299 خورشیدی تا رسمیت یافتن حکومت او در سال 1304، سروده شده است. در چنین فضایی، یاس و سرخوردگی نسبت به انقلاب مشروطیت و آرمان های آن گسترش یافته بود و روشنفکران جامعه، در کشاکش و تردیدی میان التزام و پایبندی به اصول مشروطیت از یک سو، و رها کردن این اصول و تمسک به نظمی نوین بر اساس حکومت مطلقه «رضا خان» از سوی دیگر، روزگار می گذراندند. روشنفکران آن دوره در صدد بودند که دریابند که نزدیک به دو دهه پس از انقلاب مشروطه، چه به دست آورده اند و چه از دست داده اند و در چه وضعیتی به سر می برند. در این شرایط «میرزا محسن دستگری» که کشاورزی ساده اما آگاه بود، در صدد پاسخ دادن به این سوال اساسی برآمد. او که دانش در خور توجه ای نسبت به تاریخ ایران و جریان های فکری و سیاسی روز داشت، در منظومه «آیینه مشروطه» به دغدغه های فکری روشنفکران آن روز ایران می پردازد.
اولین سفیر انگلیس در ایران
سرگور اوزلی (طراح عهد نامه گلستان و اولین سفیر انگلیس در دربار قاجار)
نویسنده: فریدون زند فرد
317ص، تهران: نشر آبی، 1386، چاپ اول
این کتاب شرح زندگی و فعالیت های «سرگور اوزلی» در ایران است. او اولین سفیر انگلیس در مفهوم امروزی آن در دربار قاجار بود که در زمان «فتحعلی شاه» به ایران آمد. این شخصیت اگر چه در صحنه سیاسی ایران در آغاز قرن نوزدهم میلادی نقشی فعال و در خور توجه داشت، ولی در ادبیات سیاسی ما چندان مورد توجه قرار نگرفته است و مطالب مکتوب درباره او عمدتا از چند خط و یا چند صفحه تجاوز نمی کند که آن هم بیشتر به صورت نقل قول از این و آن است. این بی خبری درباره «اوزلی» بیشتر از آن جهت باعث تعجب است که بدانیم وی در تحمیل عهدنامه معروف «گلستان» به ایران (1813 میلادی)، سهم عمده و مهمی داشته ولی علی رغم این نقش حساس، هم چنان در ایران گمنام مانده است.
نویسنده این کتاب، «دکتر فریدون زند فرد»، دیپلمات بازنشسته ایرانی، با داشتن سابقه مقام سفارت در چند کشور همجوار و حائز اهمیت، با رمز و راز سیاست آشنا شده و با کوله باری از تجربیات و حوصله و وسواس بسیار، با استفاده از اسناد و مدارک معتبر، تصویر روشنی از زندگی و فعالیت های «سرگور اوزلی» در اختیار علاقمندان قرار داده است.
سفرنامه حاج سیاح به فرنگ
نویسنده: محمد علی بن محمد رضا سیاح
به کوشش: علی دهباشی
543ص، تهران: انتشارات سخن، 1386، چاپ دوم
نویسنده این سفرنامه، که در سال 1215 خورشیدی متولد شد و در سال 1304 در گذشت، حدود بیست سال از عمر خود را در خارج از ایران گذراند. او سیاحت ها کرد و به قول «کامران میرزا» پسر «ناصرالدین شاه» و حاکم تهران، «فلان دنیا را پاره کرد». دو سه سالی نیز از تنگ و تبعید قجری طعمی چشید و به زندان افتاد. سفرنامه او، یکی از بهترین و پرمحتواترین سفرنامه هایی است که در دو قرن اخیر، به وسیله ایرانیان نوشته شده.
«حاج سیاح» در سال 1238 خورشیدی (محرم سال 1276 ه. ق)، سفر خود را آغاز کرد. ابتدا راهی تفلیس شد و از آنجا راه استانبول، بلغارستان، مجارستان، اطریش، ایتالیا، موناکو، فرانسه، انگلستان، سوئیس، یونان، ترکیه و روسیه را پیش گرفت. در طول این کتاب خواهیم دید که مشخص ترین هدف «حاج سیاح» از مسافرت، فرار است؛ فرار از وضع موجود، از دامادی در یک روستای اراک و تمام عمر را داماد سرخانه عمو ماندن و لابد پیشکارش شدن. او که چند زبان از جمله روسی و فرانسه و انگلیسی را آموخت، با چندتن از پادشان دوره خود ملاقات کرد. از مساجد، کلیساها، موزه ها، مدرسه ها، کتابخانه ها و آثار باستانی شهرهای مختلف دیدار کرد و همه آنها را در سفرنامه خود بازگو نمود.
فصل انیمیشن
فصلنامه سینمایی فارابی: شماره 62 (انیمیشن)
زیر نظر: داریوش نوروزی
471ص، جلد نرم، 19.0 23.0 سانتی متر
تهران: بنیاد سینمایی فارابی، 2006، چاپ اول
شصت و دومین شماره «فصلنامه سینمایی فارابی»، به موضوع «انیمیشن» در ایران و جهان می پردازد. این شماره، شامل مقالات ارزشمند و مفیدی است که علاوه بر پرداختن به مباحث تئوری و پایه در این حوزه، اطلاعات خوبی درباره وضعیت فعلی انیمیشن ایران، در اختیار علاقمندان قرار می دهد. عناوین بعضی از مقالات عبارتنداز: «نشست تخصصی انیمیشن ایران: گذشته، حال، آینده/نغمه صادقی»، «انیمیشن ایران از آغاز دهه هفتاد تاکنون/مهین جواهریان»، «ادبیات و پویا نمایی/محمد رفیع ضیایی»، «مایه های پویا نمایی در ادبیات فارسی/دکتر مهدی علمداری»، «طنز در فیلم ها و انیمیشن های ایرانی/بهرام عظیمی»، «تاریخچه موسیقی فیلم کارتونی/کامبیز روشن روان»، «کاربرد انیمیشن در روان شناسی/ناگ آنسورج/ترجمه: حبیب یوسف زاده»، «انیمیشن سیاسی در دوران جنگ سرد/کارل اف. کوهن»/ترجمه: ایرج شریفی» و «تبیین اهمیت انیمیشن ملی/سید مسعود امامزاده».