در حالی که تولید نفت جمهوری اسلامی دچار سقوط آزاد شده و گزارش تازه دبیرخانه سازمان کشورهای صادر کننده نفت از افت تهران به رتبه پنجم اوپک خبر می دهد، گزارش ها حاکی از آن است که برخی نمایندگان کنگره و سناتورهای آمریکا قصد دارند صادرات نفتی ایران را باز هم محدودتر کنند. همزمان وزیر نفت با تکذیب افول جایگاه ایران در اوپک نسبت به قیمت جهانی نفت ابراز نارضایتی کرده و مدیرعامل سازمان کشتیرانی نیز از نصف شدن درآمدهای این سازمان در یکسال اخیر خبر داده است.
با وجود این باور که ایالات متحده تا پس از انتخابات ریاست جمهوری کمربند تحریم ها علیه جمهوری اسلامی را محکم تر نمی کند ، اما نمایندگان کنگره و سنا در واشنگتن در تکاپو هستند تا صادرات نفت ایران را به “صفر” برسانند.در همین راستا روزنامه واشنگتن پست از قول یکی از مقامات سنای آمریکا قطع دسترسی نفت ایران به بازار جهانی را در صدر فهرستی دانسته که به اقتصاد جمهوری اسلامی لطمه می زند.
از سوی دیگر مقامات کنگره ایالات متحده نیز انتظار دارند ظرف دو ماه آینده ، دو لایحه تحریمی دیگر علیه جمهوری اسلامی در کنگره تصویب شود.
این در حالیست که فشار تحریم های غرب علیه حوزه انرژی و بانکی کشور چنان بالا بوده که باعث سقوط آزاد نفتی جمهوری اسلامی در رده بندی جدید تولید کنندگان نفت اوپک شده است.
سقوط آزاد در اوپک
همین سه ماه پیش بود که خبرگزاری های حکومتی و در راس آن ها فارس خبر از تثبیت جایگاه ایران به عنوان دومین تولید کننده نفت اوپک می دادند. اما آماری که روز جمعه دبیرخانه سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک منتشر کرد حکایت از چیز دیگری دارد. جایگاه ایران به دلیل سو مدیریت دولت محمود احمدی نژاد و تحریم های بین المللی علیه فعالیت های هسته ای نظام به رتبه پنجم رسیده است.
تولید نفت ایران بر اساس گزارش اوپک در ماه گذشته میلادی حدود ۲/۷ میلیون بشکه در روز بوده است. عربستان سعودی ، عراق ، کویت و امارات متحده عربی به ترتیب رتبه ۱ تا ۴ تولید کنندگان نفت را دارند.
با این حال روز دوشنبه سردار رستم قاسمی که دو سال پیش از فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیا سپاه استعفا داد تا به وزارت نفت دست پیدا کند، ضمن گفتگو با خبرگزاری نیمه رسمی مهر سقوط جایگاه نفتی ایران در سازمان اوپک را به رتبه پنجم را تکذیب کرد و گفت: “افت تولید نفت ایران را به هیچ وجه تایید نمی کنیم و این موضوع صحت ندارد.”
بر اساس گزارش جدید اوپک عربستان با ۹ میلیون و ۲۷۰ هزار بشکه، عراق با ۳ میلیون و ۱۳۹ هزار، کویت با ۲ میلیون و ۷۸۴ هزار، همچنین امارات با دو میلیون و ۷۱۰ هزار بشکه به ترتیب بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک در ماه آوریل بوده‌اند. این نشان می دهد به جز قطر تمام کشورهای نفتی حوزه خلیج فارس از جمهوری اسلامی جلو زده اند.
اما سردار نفتی جمهوری اسلامی این موضوع را باور ندارد و تصور می کند تهران هنوز دومین تولید کننده نفت در خاورمیانه است. رستم قاسمی با یادآوری اینکه هم اکنون ایران از نظر ظرفیت تولید دومین کشور اوپک پس از عربستان سعودی است، تصریح کرده: “تا پایان برنامه پنجم توسعه هم با بهره برداری از چندین طرح جدید ظرفیت تولید نفت خام ایران افزایش بیشتری می یابد.”
گفتنی اینکه تولید نفت ایران بر اساس گزارش اوپک در ماه گذشته میلادی حدود ۲/۷ میلیون بشکه در روز بوده است. حال آنکه دو ماه پیش سردار قاسمی ۱ میلیون بشکه به این رقم افزوده و تولید طلای سیاه را ۳/۷ میلیون بشکه در روز اعلام کرده بود.
مقامات جمهوری اسلامی وعده می دادند و متوقع بودند با تحریم نفت ایران توسط دولت‌های غربی، قیمت جهانی نفت افزایش سرسام آوری پیدا کند و با متزلزل شدن اقتصاد جهانی بر اثر این نوسان، غرب از تحریم‌های حوزه انرژی منصرف شود اما شواهد حاکی از آن است که این اتفاق نیفتاده، چرا که کشورهایی چون عراق و عربستان با صدور بیشتر نفت این خلا را پر کردند. بر اساس گزارش ها یی که به تازگی به کنگره آمریکا رسیده در سال جاری افزایش تولید نفت عراق باعث شده که بازار بتواند با فقدان احتمالی ۱/۵ میلیون بشکه نفت صادراتی ایران در روز کنار بیاید و قیمت جهانی نفت نوسان چشمگیری به خود نبیند.
هم اکنون قیمت نفت در بازارهای جهانی حدود ۱۰۰ دلار است؛ رقمی که سردار قاسمی از آن راضی نیست. وی در آستانه برگزاری اجلاس اوپک گفته است: “در حال حاضر وضعیت قیمت نفت در بازار مورد انتظار نبوده و روند قیمتها را مطلوب ارزیابی نمی کنیم.”
وزارت نفت سال گذشته از کشورهای عضو اوپک خواسته بود تا تولید نفت را به منظور افزایش قیمت ها کاهش دهند ، اما هیچ یک از کشورهای تعیین کننده در اوپک درخواست جمهوری اسلامی را جدی نگرفتند.
با این حال گویا سردار قاسمیتمایل دارد باز هم سنگ روی یخ شود. عضو کابینه احمدی نژاد بر “چاره جویی” درباره وضعیت قیمت جهانی نفت در اجلاس پیش رو کشورهای صادر کننده نفت تاکید کرده و گفته است: “ایران با سایر اعضای اوپک درباره قیمتهای فعلی نفت و نوسانهای آینده مذاکره خواهد کرد.”
سردار قاسمی شهره به اظهار نظرهای ضد و نقیض پیرامون بحران نفتی نظام است.هر چند او نیز پنج ماه پیش برای نخستین بار اذعان کرد که صادرات و فروش نفت ایران دست کم نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد افت کرده است؛ اظهاراتی که در تناقض با ادعای قبلی وی بود. او پیش از این در اظهار نظری عجیب گفته بود تحریم‌های اقتصادی غرب باعث رشد بیشتر اقتصاد کشور شده است.
درآمد سازمان کشتیرانی نصف شد
همزمان خبرگزاری تسنیم ـ– نزدیک به سپاه –ـ به نقل از مدیرعامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی با اشاره به تشدید تحریم‌ها علیه حمل‌ونقل دریایی کشور از افت پنجاه درصدی درآمدهای این شرکت خبر داده است. به گفته محمد حسین دامجر “درآمدهای کشتیرانی از ۲ میلیارد دلار به کمتر از یک میلیارد دلار کاهش یافته است.”
این مقام مسئول این افت چشمگیر را متاثر از “رشد منفی” اقتصاد کشورهای غربی دانسته اما نتوانسته است پنهان کند که “ بخشی از این رکود نیز به واسطه اعمال تحریم‌های کشتیرانی و همچنین سیستم بانکی کشور بود.”
دامجر هیچ امیدی به سال جاری میلادی ندارد و آن را برای حمل و نقل دریایی امیدوار کننده نمی داند: “در حال حاضر به کف سقوط و رکود در حمل‌ونقل دریایی رسیده‌ایم “
پرچم دزدی
گفتنی است وی استفاده کشتی های جمهوری اسلامی از پرچم کشورهای دیگر برای تردد در آب های جهانی را نیز توجیه کرده و گفته است: “فشار کشورهای غربی اجازه تردد با پرچم ایران را به ما نمی دهد، بنابراین به برخی کشورها با پرچم‌های مصلحتی و برخی با پرچم‌های جمهوری اسلامی تردد می کنیم.”
سال گذشته خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی نوشته بود که کشتی های جمهوری اسلامی عمدا پرچم ایالت نیمه خودمختار زنگبار تانزانیا را بر عرشه کشتی ها نشان می دهند، در حالی که هیچ تانکر نفتی ایرانی در این کشور آفریقای شرقی به ثبت نرسیده است.
عبدالله کومبو، مدیر برنامه ریزی، سیاست و تحقیقات وزارت زیرساخت و ارتباطات تانزانیا ۱۵ اکتبر به بلومبرگ گفته بود: “این کار ایرانی ها باید اشتباه باشد، چراکه سازمان ثبت کشتی ها در تانزانیا مجوز نصب پرچم این کشور به نفتکش های ایرانی را نداده است.”
مرداد پارسال نیز جمهوری اسلامی دست به ترفند مشابهی زده بود؛ در آن زمان شرکت ملی نفت قصد داشت با ثبت شرکت هایی در آفریقا راه دریایی نفت کش هایش در آب های آزاد جهان را باز کند. بر اساس گزارش ها جمهوری اسلامی با ثبت ۳۶ نفت کش در تانزانیا کوشیده بود تا تحریم های شدیدی را که علیه تردد این نفت کش ها وجود دارد بی اثر کند.
وزارت نفت و سازمان های وابسته به آن همچنین کوشیده بودند با ثبت شرکت های صوری در کشور اروپایی مالت تحریم ها را دور بزنند. این تلاش ها برای ثبت شرکت های اقماری و صوری در کشورهای دیگر تلاشی برای فرار از تحریم های بیمه نفتی اتحادیه اروپا بود. بیمه در تجارت نفت کش ها امری حیاتی برای مشتریان محسوب می شود و از آنجا که عمده بیمه گران نفتی در آب های آزاد اروپایی ها هستند، حتی کشورهایی همچون هند، ژاپن، کره جنوبی و چین ( مشتریان اصلی نفت ایران) که از تحریم های اروپا و امریکا معاف شده اند، اشتیاق چندانی برای ادامه خرید نفت از وزارتخانه تحت هدایت سردار رستم قاسمی ندارند. حدود ۹۰ درصد نفتکش ها در آب های آزاد از پوشش بیمه ای ۱۳ شرکت بزرگ بیمه اروپایی استفاده می کنند.
ایالات متحده سال ۸۹ اعلام کرد که ۲۵ شرکت تحت مالکیت شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی را تحریم کرده است. خود این شرکت هم تابستان سال ۸۷ تحریم شده بود.
این تحریم ها اوضاع را چنان بر ترانزیت نفتی جمهوری اسلامی گران کرده است که دامجر می گوید: “درحال حاضر کشورهای اروپایی مانع از پهلوگیری کشتی‌های ایرانی در بنادر آن کشورها می شوند و تنها کشورهایی مانند هند و چین که با آنها تجارت داریم مانع پهلو گیری کشتی‌های ایرانی نمی‌شوند. “
غرب تحریم ها را به خاطر سو ظن به جمهوری اسلامی برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی وضع کرده است. تهران اما می گوید صرفا قصد دارد استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای داشته باشد.
