امید معماریان
info
دکترشهلا اعزازی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل زنان درگفت وگو با روز می گوید که لایحه حمایت از خانواده، هیچ نگاهی به کاهش خشونت علیه زنان نداشته است. با توجه به اظهار نظر اخیر علی لاریجانی رییس مجلس مبنی بر دردستور کاربودن لایحه یاد شده، وی احتمال می دهد به زودی شاهد پی گیری مجدد لایحه یاد شده در مجلس باشیم. این گفت وگو را می خوانید.
اینکه مجلس لایحه حمایت از خانواده را از دستور کار خارج می کند - حتی به صورت موقت- ناشی از چه عواملی است؟ فشارفعالان جامعه مدنی، یا اینکه احتمالا خودشان به نقاط ضعف عمده ای که دراین طرح وجود داشته پی برده اند؟
فکر نمی کنم خودشان به نقاظ ضعفش پی برده باشند. به یقین فشاری که از طرف دیگران وارد شد اهمیت داشت. اما مهم این است که ببینیم این فشار تا چه زمانی تاثیر خواهد داشت. به علت فشارهای خیلی زیاد یک عقب نشینی شده تا یک موقع دیگری، که معلوم نیست یک هفته دیگر است یا یک ماه دیگر، این لایحه دوباره بررسی شود. به هر حال، هنگامی که این فشار وارد شد، تمرکز روی دو ماده از لایحه فوق بود که بیشتر برانگیزاننده هیجانات واحساسات بودند. اما فکر می کنم که گذشته از دو ماده فوق، روح و نفس این لایحه کمک کننده زندگی اجتماعی خانواده ها نیست. اگرچه مجلس اعتراضات صورت گرفته به ماده ۲۳ وماده ۲۵ را مد نظر گرفت که بدترین مواد این لایحه بودند، اما این به آن معنا نیست که دیگر موارد چیزهای جالبی هستند. اصولا اگر می خواهند لایحه ای برای خانواده بیاورند، باید” تمام” اعتراضات مدنظر گرفته شود.
به صورت سنتی دستگاه های حکومتی به فشارهای خارج از مجموعه شان واکنش سریع نشان نمی دهند. آیا امکان دارد که در این مورد خاص بخش هایی از درون مجلس و یا قوه قضاییه مسوولان حامی این طرح را برای به تعویق انداختن آن تشویق کرده باشند؟
وقتی از بزرگان مملکتی و دولتمردان به صورت شخصی سوال می کنید، بسیاری از آنها با چند همسری مخالفت می کنند وبعید نیست که عدم موافقت آنها با این نکات -همراه با فشار فعالان جامعه مدنی- این تعویق را ایجاد کرده باشد. تا آنجا که می دانم دربرخی کشورهای اسلامی چند همسری را به دلیل شرایط خاصی که دارد ممنوع کرده اند. اما حتی اگر چند همسری را ممنوع کنند بسیاری دیگر ازجزییات هستند که باید با آنها هم مخالفت کرد. با توجه به اینکه مردان جامعه ما در پی چند همسری نیستند، اصولا این لایحه نمایشگر امیال درصد بسیار ناچیزی از جامعه بود که یا خودشان تمایل به چند همسری داشتند یا می خواستند از قباحت این عمل در جامعه ایران بکاهند. اما اینکه کدام فشارها در تعویق لایحه موثرتر بوده است را نمی توان حدس زد.
آیا این تجربه خوبی بود که فعالان جامعه مدنی بخشی از فعالیت های ترویجی خود را متوجه مسوولین کنند تا ازاین طریق دامنه تاثیرگذاری خود را افزایش دهند؟
اصولا درجنبش زنان گروه های مختلفی فعالیت می کنند که برخی ازاین گروه ها با مسوولین وعلما گفت وگو می کنند و می کوشند روی نظر آنها از طریق بحث وگفت وگو تاثیر بگذارند. این گروه های همچنان به کار خود ادامه خواهند داد. اما گروه هایی که روی مساپل مدنی وجلب توجه جامعه به این مساله کارمی کنند هم به کار خودشان ادامه خواهند داد. مساله این است که طرح موضوعی چون چند همسری که درصد عمده ای از مردم ایران در صدد انجام آن نیستند فکر می کنم برای منحرف کردن فکار عمومی بود. می شد وقتی که روی این موضوع صرف شد را روی مساپل عمده خانواده مصرف کرد که در زندگی مردم تاثیر گذار است. الان هم مساله این است که حتی اگر این دو ماده مشکلش حل شود باقی مساپل وجود دارد. جال است که چون تجمع زنان خیلی گسترده بود و پرسروصدا، بسیاری از مردم با مواردی که در لایحه وجود داشت آشنا شدند و حالا آمادگی شنیدن دیگر مواردی هستند که می تواند زندگی آنها را تحت تاثیربگذارد. یعنی برای فعالان جامعه مدنی امکان این فراهم آمده است که گروه کثیری را مورد مخاطب قراربدهند وبتوانند فعالیت های خودشان را گسترده تر کنند.
با توجه به اینکه حوزه کاری شما خشونت علیه زنان است، آیا دراین لایحه مواردی مطرح شده است که به کاهش خشونت علیه زنان منجر شود یا اساسا چنین چیزی مطرح نشده است؟
من چنین مواردی را در لایحه ندیدیم. حتی می توانم بگویم این لایحه زمینه ساز خشونت های ساختاری است. به خصوص آن که لایحه حق طلاق که می توانست در اختیار همسر دوم باشد را هم ازاو گرفته است. یکی از مصادیق خشونت ساختاری این است که زنان حق تصمیم گیری درمورد زندگی خود را نداشته باشند؛ همچنان دراین قانون وجود دارد.