همزمان با تاکید رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر به زانو درنیامدن نظام توسط ایالات متحده و اروپا، دیروز رئیس ستاد کل نیروهای مسلح از لزوم برنامه ریزی برای ۷ ماه تمدید مذاکرات سخن گفته و نائب رئیس پارلمان نیز از دستاوردهای مثبت مذاکرات در یکسال اخیر خبر داده است. پیش از این مواضع، رئیس دولت یازدهم در یک گفتگوی تلویزیونی از جدیت نظام برای رسیدن به توافق سخن گفته بود. در همین حال نخست وزیر اسرائیل ضمن ابراز خرسندی از عدم توافق غرب با تهران خواستار افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی شده است.
آیت الله علی خامنه ای سکوت خود را پیرامون مذاکرات هسته ای شکست، آن هم فردای روزی که نتیجه مذاکرات وین، تمدیدی هفت ماهه بود. رهبر جمهوری اسلامی که دیروز در جریان “کنگره جهانی جریانهای تکفیری از دیدگاه علمای اسلامی” سخنرانی می کرد گفته است: “یک نمونه دیگر از ضعف دشمن، قضیه هسته ای ایران است. امریکا و کشورهای استعمارگر اروپایی دور هم جمع شدند تا جمهوری اسلامی ایران را در قضیه هسته ای به زانو درآورند اما نتوانستند و در آینده نیز نخواهند توانست.”
این اظهارات ۲۴ ساعت پس از آن مطرح شد که دیپلمات های دولت روحانی پس از یک هفته مذاکره فشرده با دیپلمات های پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان نتوانستند به توافقی جامع برای برون رفت از ۱۲ سال بحران هسته ای نظام دست پیدا کنند.
پیش از این آیت الله خامنه ای یکی دو روز مانده به آغاز مذاکرات حساس هسته ای یا در گرماگرم آن موضع گیری جدی پیرامون آن می کرد، اما حالا وی ترجیح داده است پس از مشخص شدن نتایج آن درباره آن اظهارنظری کوتاه بکند.
وی در سخنرانی خود بر خلاف ماه گذشته که ضمن حمله به غرب، حمایت های روشنی از گروه مذاکره کننده دولت یازدهم و تلاش های آن ها می کرد، تنها به مورد اول بسنده کرده و تعریف و تمجید یا حمایتی نثارهیات مذاکره کننده نکرده است.
همزمان با اظهارات کوتاه و سرد رهبر جمهوری اسلامی، اما سردار حسن فیروزآبادی –ـ رئیس کل ستاد نیروهای مسلح ـ- روز سه شنبه در دانشگاه عالی دفاع ملی با شوق بیشتری در خصوص نتایج مذاکرات اخیر در پایتخت اتریش سخن گفته است. فیروزآبادی این مهلت ۷ ماهه را برای “ّبرنامه ریزی” مناسب دانسته و خاطرنشان کرده است: “بالاخره در آخرین فرصت توافق، راه‌کاری که بیرون آمد این بود که ۷ ماه دیگر مذاکرات تمدید بشود. حالا ۷ ماه نظام جمهوری اسلامی، الان موقع برنامه‌ریزی هم هست.”
از سوی دیگر محمدرضا باهنر، نائب رئیس پارلمان و دبیرکل جبهه پیروان امام و رهبری نیز نگاه امیدوار کننده ای به نتایج مذاکرات در یک سال گذشته داشته و در جریان یک کنفرانس خبری گفته است: “در طول این یک سال ما خیلی چیز‌ها کسب کرده‌ایم. از جمله دامنه تحریم‌ها شکسته شده و روشن شده است که آمریکا قابل اعتماد نیست.”
نماینده اصولگرای تهران همچنین به رخ کشیده شدن توان تیم مذاکره‌کننده کشورمان را یکی از دستاوردهای مذاکرات یک سال اخیر برشمرده و گفته: “مشخص شد که جمهوری اسلامی ایران به دنبال جنجال و دعوا نیست و صرفا به دنبال فناوری است.”
باهنر در عین حال از علاقه نظام به ادامه مذاکرات خبر داده و گوشزد کرده است: “در حال حاضر مجموعه نظام به این نتیجه رسیده است که مذاکرات انجام بشود. اگر قرار باشد کسی هم زیر میز بزند این ما نیستیم.”
جواد ظریف، رئیس دستگاه دیپلماسی نظام نیز نگاه بسیار مثبتی به دستاوردهای مذاکرات یکسال اخیر داشته و متذکر شده است: “کسی در یک سال گذشته حتی آرزوی چنین شرایطی را نمی‌توانست در عالم واقعیت بکند.”
این اظهارات در حالی مطرح می شود که روحانی که با شعار برداشتن تحریم و توافق با غرب در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ به پیروزی رسیده و پس از آغاز مذاکرات میان دیپلمات های دولت جدید و گروه ۱+۵ چندین بار گفته بود می شود در طول یکسال با غرب به توافقی جامع رسید.
حسن روحانی چند ساعت پس از توافق تهران و شش قدرت جهانی برای تمدید مذاکرات هسته‌ای در گفت وگویی تلویزیونی خاطرنشان کرد: “منطق ایران، مذاکره و گفت‌و‌گو است و مذاکرات هسته‌ای با جدیت تا رسیدن به توافق نهایی ادامه می‌یابد.”
روحانی افزود: “ما دو هدف بزرگ از طریق مذاکره مدنظر داشتیم و آن را دنبال می‌کنیم؛ اولین هدف حفظ فناوری هسته‌ای و ادامه این راه و هدف دوم برداشتن تحریم است. در این مدت ما فناوری‌ها را ادامه دادیم، یعنی همواره سانتریفیوژها در حال چرخش بود و به ملت ایران قول می‌دهم که هیچ وقت حرکت سانتریفیوژها متوقف نخواهد شد.”
با این حال وی قولی مبنی بر برداشته شدن تحریم ها نداده؛ موضوعی که شعار اصلی وی در انتخابات ریاست جمهوری بود.
رجانیوز – نزدیک به جبهه پایداری – اما دیروز با انتشار گزارشی در واکنش به اظهارات شامگاه دوشنبه روحانی، ضمن انتقاد از او نوشت: “نکته تاسف برانگیز آن است که تیم تبلیغاتی دولت و مشخصا رئیس جمهور بدون در نظر گرفتن این تجربه پر هزینه یکساله، تلاش دارند تا همچنان اقتصاد ایران و چرخ زندگی مردم را باز هم به چرخ سانتریفیوژها گره بزنند و با ایجاد یک انتظار و امید غیر واقعی در دل مردم، همه چیز را منوط به نتایج مذاکراتی کنند که پاسخ آنرا در مسقط از طرف امریکایی به صراحت گرفته بودند.”
از سوی دیگر عدم حصول توافق جامع با استقبال نخست وزیر اسرائیل – کشوری که جمهوری اسلامی را دشمن درجه یک خود می داند – مواجه شده است. بنیامین نتانیاهو در گفتگو با BBC تصریح کرده است: “توافقی که ایران به دنبالش بود، فاجعه بود. چنین توافقی ایران را قادر می‌کرد که توانایی غنی‌سازی اورانیوم برای ساخت سلاح هسته‌ای را حفظ کند و در همین حال، تحریم‌ها نیز برداشته شوند.”
در حالی که مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی تاکید کرده اند حق غنی سازی در خاک ایران در جریان مذاکرات به رسمیت شمرده و فقط ظرفیت غنی سازی مورد بحث است، رهبر دست راستی اسرائیل اساسا حق غنی سازی را برای نظام اسلامی مردود شمرده و گفته است: “چیزی به عنوان حق غنی‌سازی وجود ندارد. اگر قرار نیست بمب درست کنید پس چرا دارید اورانیوم غنی می‌کنید؟”
نتانیاهو همچنین خواستار افزایش فشارها بر تهران به دلیل به نتیجه رسیدن مذاکرات شده و افزوده: “حالا که توافقی با ایران به دست نیامده، فرصت مناسبی است که فشارها بر ایران را افزایش داد چرا که نشان می‌‌دهد همین فشارها ایران را به میز مذاکره آورده است.”
جان کری وزیر خارجه ایالات متحده که پنج روز با ظریف در وین مذاکره کرده گفته: “ما ظرف چند روز گذشته در وین، شاهد پیشرفت واقعی و قابل توجهی بودیم و دیدیم که ایده‌های جدیدی مطرح شد.”
اما دیروز کیهان که از آغازمذاکرات دیپلمات های روحانی با \روه پنج به اضافه یک موضع مخالف داشته، در سرمقاله دیروز خود به قلم ایمانی، موضعی که بی ثمر بودن مذاکرات را تبلیغ می کند ادامه داده و نوشته است: “پس از یک سال اعتمادسازی یک طرفه به کجا رسیده‌ایم؟ آیا دیروز در وین اتفاقی متفاوت از ژنو رقم خورد؟ تکلیف توافق جامع و نهایی به نحوی که هم حقوق هسته‌ای ما محترم شمرده شود، هم نگرانی ادعایی آمریکا و غرب برطرف شود و هم تحریم‌ها پایان پذیرد به کجا انجامید؟ بالاخره ما هدفی از این مذاکرات داشتیم. آن هدف چه شد؟ آیا می‌توان درباره اتفاق پشت درهای بسته این روزها و هفته‌ها گمانه‌زنی کرد و به پیش‌بینی آینده پرداخت؟ آخرش چه؟”
