از پس کودتای انتخاباتی 22 خرداد، “اعتراض” به جزیی مهم از زندگی روزمره بسیاری از ایرانیان بدل شده است. در دو هفته ابتدایی، راهپیمایی های خیابانی و نمایش اعتراض در اماکن عمومی، واکنشی خودجوش به این کودتا بود که متاسفانه مشی مسالمت آمیز و آرام معترضان با به خاک و خون کشیده شدن تعدادی از آن هموطنان عزیز توسط عمال کودتاچیان مواجه شد.
حتی پیش از تجربه دردناک شهادت تعدادی از شهروندان و نیز ایراد ضرب و جرح به برخی و روانه زندان شدن شماری دیگر، تقریبا همه فعالان سیاسی هوادار تغییر از سویی و وجدان عمومی جامعه از سوی دیگر اصل اعتراض مسالمت آمیز به نحوی که “خون از دماغ کسی نریزد” را پذیرفته و در جریان اعتراضات نیز عملی کرده بودند؛ با این همه واهمه اقتدارگرایان از اوج گیری لحظه به لحظه این جنبش مدنی که بی شک توان ایجاد تغییرات گسترده ای در همه سطوح را دارد موجب شد تا آنان خشونت عریان را در دستور کار خود قرار داده و به شکلی بی سابقه در کف خیابانها آن را اعمال کنند با این تصور که به این ترتیب هزینه اعتراض مدنی به نتایج انتخابات و پی گیری مطالبات مطرح شده را آنچنان بالا ببرند که طیف های وسیعی از مردم از ادامه آن دست کشیده و حفظ جان و مال را نسبت به مطالبه سیاسی - مدنی خود در اولویت ببینند.
این تاکتیک کودتاچیان برای تفرقه در صفوف متحد معترضان و خالی کردن اطراف رهبران آنها به منظور زمینه سازی برای برخوردهای آتی، البته با هوشیاری آقایان موسوی و کروبی و نیز شهروندان معترض به درستی فهمیده شد و تاکید بر مبارزات “دامنه دار و مستمر” مسالمت آمیز و مدنی به عنوان راهبرد اساسی آنان به ویژه پس از اعلام نظر قطعی شورای نگهبان اعلام شد.
بر این اساس طرح و پی گیری شیوه های ابتکاری اعتراض با کمترین هزینه برای شهروندان اکنون در اولویت قرار دارد. در ادامه این نوشتار یکی از راهکارهای پیشنهادی برای ادامه اعتراضات در این روزها را طرح می کنم.
تجربه نامه نگاری به مثابه اعتراض شاید یکی از قدیمی ترین شیوه های مرسوم در عرصه فعالیت های سیاسی باشد امری که تا همین حالا هم تشکیل دهنده بخش عمده فعالیت نامزدهای معترض و رهبران جنبش مدنی ایران بوده است. اما “نامه نگاری عمومی” تقریبا تجربه ای است که تاکنون در کشور ما بدان توجه کمتری شده و این شیوه عمدتا در سطح نخبگان سیاسی و نامه های سرگشاده محدود بوده است.
اما این طرح نامه نگاری عمومی چیست و چگونه عملی می شود؟ این یک سنت نهادهای مدافع حقوق بشر در کشورهای مختلف است که با فراخوان اعضا، هواداران و عموم مردم به ارسال نامه به مقام دولتی یا دستگاهی که ناقض حقوق بشر بوده یا مسئول رسیدگی به یک مورد نقض حقوق بشر است، نسبت به آن نقض روی داده اعتراض کنند. علاوه بر مواردی که این درخواست های کتبی می تواند جنبه الزام آور جهت رسیدگی قانونی ایجاد کند چنین اقدامی بیشتر با رویکرد متوجه ساختن نهادهای ذی ربط به شکل عینی و بصری با حجم اعتراض مردم و مطالبه واحد و دیدگاه آنان در خصوص مساله مورد اعتراض صورت می گیرد.
مزایای چنین اقدامی اولا مصونیت بالا و در حد کامل معترضان از هرگونه پی گیری و مجازات یا تنبیه احتمالی و طبعا گسترده تر شدن طیف داوطلبان اعتراض است؛ و در وهله بعد آگاهی عموم کارمندان دستکم دو نهاد حکومتی (اداره پست و نهاد مربوطه) و ایجاد مساله برای آن نهاد که طبعا تاثیر بسزایی در اطلاع رسانی دارد، از دیگر فواید اجرای چنین طرحی است. الزام طبیعی ساختارهای دولتی به درگیری اداری با طرحی که از سوی معترضان اجرا می شود، آزادی بیان، متحد شکل کردن درخواستها، هزینه مالی بسیار ناچیز و… از دیگر مزایای این اقدام اعتراضی است.
به این ترتیب می توان به طور خلاصه پیشنهاد کرد که از عموم متعرضان خواسته شود که یک متن مشخص را مانند عبارت “رای من کجاست؟” در پاکت نامه گذاشته و طی یک بازه زمانی مشخص، مثلا سه روز یا یک هفته به نشانی از پیش اعلام شده یکی از نهادهای حاکمیتی و در وهله اول آنهایی که در جریان دستکاری و تقلب در آراء ملت نقش داشته اند، از طریق صندوق های پست ( به دلیل هزینه مالی کمتر با الصاق تمبر و نیز کاهش نگرانی احتمالی در مراجعه به دفاتر پست) ارسال نمایند. در عین حال لزومی هم برای نگارش نشانی و هویت واقعی فرستنده نبوده و یا می توان از یک نشانی واحد برای قسمت فرستنده که خود حاوی پیام مشخصی باشد استفاده کرد.
باید توجه داشت، در صورت فراگیر شدن چنین طرحی، نظر به بی هزینه بودن آن می توان انتظار داشت که تعداد بسیار زیادی نامه متحد شکل (حداقل از سوی چند میلیون نفر که به خیابان های تهران آمده اند) به یک نهاد دولتی از سراسر کشور ارسال شده و دستکم به لحاظ فیزیکی چه وضعیتی برای آن دستگاه ایجاد می کند. طرحی که با توجه به تعدد دستگاه های حاکمیتی و وزارت خانه های متعدد دولتی که به گمان معترضان همگی نامشروع هستند تا مدتها شیوه ای مستمر برای اعتراض را فرا روی “شهروندان رای از کف داده” می گشاید.