دیوید سانگر
آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه برای اولین بار مدرکی را ارائه داد که کاملا ً نشان می دهد ایران فناوری ساخت سلاح اتمی را آزمایش کرده است، اما به گفته آژانس، مقامات ایران این اسناد را “بی پایه و اساس و جعلی” خوانده اند.
این موضوع در گزارش 11 صفحه ای آژانس درباره طبیعت گوناگون فعالیت های هسته ای ایران عنوان شده است و تأیید می کند که ایران استقرار نسل جدیدی از ماشین آلات غنی سازی اورانیوم را آغاز کرده است. در این گزارش تنظیم شده توسط محمد البرادعی مدیرکل آژانس اتمی آمده است، مقامات ایران بالاخره پاسخ تعدادی از سؤال های حل نشده درباره فعالیت های هسته ای خود را آغاز کرده اند.
اما به گفته مقامات آژانس، ایران از بررسی اسنادی که مبنای اتهامات آمریکا در خصوص تلاش ایران برای ساخت سلاح اتمی است، امتناع کرده است. بخش اعظم این اسناد مربوط به اطلاعات کامپیوتر لپ تاپی است که چهار سال قبل توسط یک متخصص ایرانی از کشور خارج شد و به دست سازمان های اطلاعاتی آمریکا و آلمان افتاد.
بر اساس ارزیابی سازمان ملی اطلاعات آمریکا (نای)، که ظاهرا ً در واکنش به افزایش فشارهای بین المللی بر ایران منتشر شد، ایران در اواخر سال 2003 فعالیت طرح تسلیحاتی خود را به حال تعلیق آورده، اما معلوم نیست که این فعالیت را مجددا ً از سرگرفته است یا خیر.
گزارش نای، تلاش های دولت بوش را برای افزایش فشار بر ایران تضعیف کرده است. بوش از اوایل تابستان سال گذشته تلاش کرده شورای امنیت سازمان ملل را متقاعد کند تحریم های ایران را افزایش دهد و سومین قطعنامه ای را که باعث اعمال فشارهای بیشتر اقتصادی بر ایران خواهد شد، به تصویب برساند.
اما اکنون با وجود تردیدهایی که درباره ساخت سلاح اتمی توسط ایران وجود دارند، روسیه و چین – که روابط عمیق تجاری و نفتی با ایران دارند- پا پس کشیده اند و تنها با تحریم های بسیار ضعیف که تازه باید برای رأی گیری و تأیید در شورای امنیت مطرح گردند، موافقند.
مبنای این تحریم ها فعالیت مشکوک تسلیحاتی ایران نیست، بلکه ممانعت دائم ایران از توقف غنی سازی اورانیوم است. گزارش جدید آژانس اتمی تأیید می کند که ایران استقرار نسل جدیدی از سانتریفیوژها را آغاز کرده که می توانند سوخت نیروگاه های هسته ای و یا تسلیحات اتمی را هر چه کارآمدتر تولید کنند.
نیکولاس برنز معاون وزیر امور خارجه آمریکا در همین راستا خاطر نشان کرده است:” در صورتی که این قطعنامه به تصویب نرسد، اعتبار شورای امنیت به شدت زیر سؤال خواهد رفت. شورای امنیت اکنون باید تحریم های جدید را تصویب کند.” این در حالی است که برنز ظرف یک هفته پست خود را ترک خواهد کرد و این موضوع در میان اعضای دولت بوش روشن شده است که ایرانیان قادر بوده اند به مراتب سریعتر از اعمال تحریم های جدید توسط دولت بوش، سانتریفیوژ بسازند.
از زمان انتشار گزارش نای، متحدان آمریکا نظریه های متعددی درباره “دسیسه” های داخلی که منجر به انتشار این ارزیابی شده ارائه داده اند. از جمله اینکه تحلیلگران اطلاعاتی آمریکا بواسطه این گزارش به بوش اجازه نداده اند اقدام نظامی بر علیه سایت های هسته ای ایران را اتخاذ کند.
اما مسئولان گزارش نای منکر این قبیل اهداف شده اند. مایکل مک کانل مدیر سازمان اطلاعات آمریکا در کنگره نسبت به نحوه ارائه این ارزیابی ابراز تأسف کرده و گفته است، این گزارش نتوانسته بر این نکته تأکید کند که ایران در حال فعالیت بر روی دشوارترین بخش پروژه ساخت بمب یعنی تولید سوخت بوده است.
با توجه به تصمیم گیری هایی که جانشین بوش ناگزیر به اتخاذ خواهد بود، قرار است دو دیپلمات برجسته بازنشسته آمریکا، ویلیام لوئرز و تامس پیکرینگ، به همراه یک عضو محقق مؤسسه فناوری ماساچوست، جیم والش، هفته آینده در مقاله ای که در نشریه نیویورک ریویو منتشر خواهد شد، به آمریکا تأیید کنند که از گزارش نای بعنوان دلیلی برای آغاز مذاکرات بی قید و شرط با ایران استفاده کند و در نهایت تأسیسات بین المللی تولید سوخت را در داخل خاک ایران احداث نماید.
اما نیکولاس برنز مجددا ً این طرح را رد و خاطر نشان کرده، دولت آمریکا سال هاست که استدلال می آورد در صورتی که چنین تأسیساتی در ایران دایر شود، دانشمندان ایرانی هنر دشوار غنی سازی اورانیوم را فرا خواهند گرفت و در نهایت از این دانش در پروژه مخفیانه ساخت بمب استفاده خواهند کرد.
منبع: نیویورک تایمز، 23 فوریه 2008