بالاخره پس از کشمکش‌های فراوان ایران برای کاهش تولید نفت و حفظ قیمت آن، در حالی که قیمت نفت همچنان در حال سقوط است، وزارت نفت فروش نفت را با تخفیف‌های جدیدی به مشتریان عرضه کرد.
خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارشی با عنوان “پاسخ تهران به برنامه‌ریزی‌های عربستان برای در اختیار گرفتن بازار نفت ایران” نوشت: “پس از رقابت شدید کشورهای عضو اوپک برای حفظ سهم خود در بازار جهانی نفت از طریق ارایه تخفیف به مشتریان جدید و سنتی، ایران نیز برای حفظ جایگاه خود در بازار نفت و با هدف جلوگیری از اشغال این بازار توسط عربستان، تخفیف های قابل توجهی را ارایه کرده است.” این خبرگزاری اضافه کرد: “ارایه تخفیف های سنگین به مشتریان، اولین بار توسط اعراب از جمله عربستان آغاز شد و به تبع آن سایر تولیدکنندگان نیز سعی کردند با ارایه تخفیف های بیشتر، محموله‌های نفت خام خود را جذاب تر کنند.در این میان، با توجه به شباهت فنی نفت عربستان با نفت ایران، ارایه تخفیف بیشتر توسط ریاض می‌تواند به تصاحب بازار نفت ایران منجر شود، بنابراین مسوولان شرکت ملی نفت مجبور شده‌اند که در هفته‌های اخیر قیمت نفت سنگین ایران را متناسب با قیمت نفت عربستان، کاهش دهند.اگرچه مسئولان امور شرکت ملی نفت ایران از اظهار نظر در این خصوص خودداری کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که این اقدام با هدف حفظ سهم ایران در بازار نفت سنگین باشد.”
خبرگزاری ایرنا همچنین از قول خبرگزاری بلومبرگ میزان این تخفیف‌ها را نیز برآورد کرده: “ایران نفت خام سنگین خود را برای تحویل درماه ژانویه با تخفیفی سه دلار و۵۱ سنتی به مشتریان نفتی خود عرضه کرده است. این تخفیف در ماه گذشته یک دلار و ۶۶ سنت بوده است. چهار منبع آگاه به بلومبرگ گفتند، شرکت ملی نفت ایران قیمت رسمی فروش نفت خود به آسیا را برای تحویل در ماه ژانویه یک دلار و ۸۰ سنت در هر بشکه کمتر از قیمت منطقه اعلام کرد.”
به این ترتیب پس از چند ماه کشمکش میان فروشندگان نفت و در حالی که ایران کاهش قیمت نفت را توطئه‌ای علیه خود ارزیابی می‌کند، وزارت نفت ناچار شده وارد همان بازی ای شود که دیگران را از ورود به آن نهی می‌کرد.
چند روز پیش یکی از مدیران نفتی در گفتگو با روزنامه دنیای اقتصاد پیشنهاد کرد که ایران نیز نفت خود را ارزانتر بفروشد. او گفته بود: “در حال حاضر اهمیتی ندارد که عربستان با چه انگیزه‌ای تولید نفت خود را کاهش نداده، بلکه عکس‌العمل ما به این وضعیت است که اهمیت دارد. ولو اینکه شما مقاصد سیاسی را دنبال می‌کنید، باید اثرش را از طریق مقاصد اقتصادی بگذارید. در این شرایط است که افزایش عرضه نفت ما را به مقاصدمان نزدیک می‌کند. اگر در حال حاضر معتقدید که بحران را برای شما ایجاد کرده‌اند، حل آن از طریق دیپلماسی در اوپک درست نیست و به منزله دفاع در برابر حمله است. ما باید بحران در بحران ایجاد کنیم. باید جبهه جدیدی ایجاد کنیم و شروع به کاهش قیمت‌ها کنیم. با قیمت ارزان نفت را بفروشیم و بازارسازی کنیم. نباید تولید تابعی از صادرات باشد، بلکه صادرات را تابعی از تولید کنیم.”
پس از آنکه قیمت نفت به شدت سقوط کرد، حتی متحدان منطقه‌ای ایران همچون عراق نیز با عرضه ارزانتر نفت، در آنچه که ایران “توطئه نفتی” می‌خواند، شریک شدند.
نوزدهم آذرماه گذشته، روزنامه دولتی ایران در گزارشی نوشت: “عربستان و عراق چوب حراج به نفت خود زده‌اند، در پی تخفیف عربستان سعودی به مشتریان نفتی آسیایی و امریکایی خود، این بار عراق از این استراتژی پیروی و بازار نفت را متلاطم کرد، این در حالی است که این گونه رفتارها از بزرگترین تولید کنندگان نفت اوپک نشان دهنده دفاع از سهم خود در بازار جهانی است. در همین حال، عراق به عنوان دومین تولیدکننده نفت اوپک، قیمت نفت سبک بصره را به پایین‌ترین حد برای مشتریان آسیایی خود در حداقل ۱۱ سال اخیر رساند.همچنین عربستان سعودی هفته گذشته با دادن تخفیف بی‌سابقه در ۱۴ سال اخیر به مشتریان آسیایی خود، پرچمدار این نابسامانی‌ها در قیمت نفت بود.”
چند هفته پیش از آنکه عراق نیز رسما ارزانتر کردن محصولات نفتی خود را آغاز کند، حسن روحانی طی دیدار با نوری مالکی، نخست وزیر سابق عراق و معاون اول کنونی رئیس‌جمهور عراق گفته بود: “امروز از یکسو افراط‌گرایی، خشونت و تروریسم و از سوی دیگر توطئه کاهش قیمت نفت مشکلاتی است که برای ملت‌های منطقه ایجاد شده و امیدوارم بتوانیم با کمک و همراهی یکدیگر از این مشکلات عبور کنیم.”
چند روز بعد و با آغاز همراهی عراق با عربستان در آنچه توطئه نفتی خوانده می‌شد، خشم مسئولان جمهوری اسلامی بیشتر شد. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی که چند روز پیش به سوریه رفته بود، طی سخنانی در جریان این سفر گفت: “نگاه ما در این زمینه با رهبران سوریه نزدیک است اما این هم یکی از اشتباهات است که تصور می‌کنند با موضوع نفت می‌توانند مسایل مهم و استراتژیک منطقه را تغییر دهند.” او اضافه کرد: “ما روش‌ها و سناریوهای مختلفی را برای اداره کشور در شرایط مختلف داریم اما این بار فراموش نمی‌کنیم که چه کشورهایی در زمینه کاهش قیمت نفت توطئه کردند.”
در این میان گفته می‌شد که کاهش قیمت نفت، بیش از ایران، زمامداران کشور سوریه را نگران کرده است. سایت عصر ایران اواخر آذر ماه، در گزارشی به نقل از رویترز نوشت: “سوری‌ها که تا حدود زیادی بقای خود را در شرایط کنونی به تداوم حمایت های ایران وابسته می دانند، از افت قیمت نفت و تضعیف وضعیت اقتصادی ایران به عنوان مهم ترین متحد استراتژیک شان در منطقه نگران اند.” در این گزارش آمده بود: “رویترز به نقل از تجار و بازرگانان سوری می نویسد بانک مرکزی سوریه از افت قیمت نفت و تاثیر آن بر اقتصاد ایران و توانایی این کشور در تداوم حمایت از مهم ترین متحد منطقه ای اش یعنی سوریه، نگران است. دو مقام اقتصادی سوری می‌گویند ایران سال گذشته به منظور حفظ و تقویت ارزش پول ملی سوریه، مبلغی بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلیون دلار را به بانک مرکزی این کشور تزریق کرد.”
به نظر می‌رسد که سقوط قیمت نفت، بیش از آنکه به ضرر مردم ایران باشد، به ضرر حکومت سوریه بوده است! روزنامه وطن‌امروز در گزارشی که تیتر اول این روزنامه هم شده، از نزدیکی امریکا و عربستان در “توطئه نفتی” خبر داده و نوشته است: “حالا صدای اعتراض به آنچه شاهزادگان سعودی بر سر نفت آوردند؛ بلندتر شده است! کمر نفت شکست. نفت، این مهم‌ترین سرمایه اقتصادی ایران اکنون به نصف قیمت حراج شده است. دیروز هر بشکه نفت ایران در بازارهای جهانی ۵۶ دلار و ۹۰ سنت فروخته شد. به گزارش «وطن امروز»، آنهایی که نوسانات قیمت نفت را دنبال می‌کنند می‌دانند آذرماه سال گذشته ایرانی‌ها در ازای هر بشکه نفت ۱۱۴ دلار دریافت می‌کردند. این یعنی کاهشی بیشتر از ۵۰ درصد!” این روزنامه البته معتقد است که این بحران “ ضربه بزرگی به اقتصاد و معیشت مردم ایران” وارد کرده است.
