آزاده معاونی
دولت تندروی ایران اعتقاد دارد عقب نشینی دربرابر فشار بین المللی یک اشتباه فاحش است، زیرا سبب فشار بیشتر می شود. اما به نظر می رسد این باور مشمول استثناهایی شده است. تهران در مواجهه با فشار فزاینده جهانی اعلام کرد درباره حکم سنگسار سکینه محمدی آشتیانی یک زن 43 ساله متهم به ارتکاب زنا، تجدید نظر خواهد شد. دولت این خبر را از طریق سفارت خود در لندن اعلام کرده است، شهری که در آن رسانه ها برای اولین بار به انعکاس خبر پرداختند و موجی از اعتراضات را از هالیوود گرفته تا برزیل به راه انداختند.
شادی صدر وکیل مدافع حقوق بشر در جمهوری اسلامی که در گذشته بر روی پرونده های سنگسار کار کرده است، می گوید: “در داخل جمهوری اسلامی نیروهایی وجود دارند که می خواهند از سنگسار فاصله گرفته شود. آنها فکر می کنند صلاح نیست آبروی بین المللی ایران فدای تعدادی زناکار شود.”
محمد جواد لاریجانی رئیس شورای حقوق بشر قوه قضائیه ایران روز جمعه در اولین بیان مواضع تهران در خصوص این پرونده گفت حکم خانم آشتیانی در مرحله تجدیدنظر است. وی با اشاره به دلایل مختلف داخلی برای تغییر در رویکرد موجود به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: “قوه قضائیه ما رویکرد خود را به دلیل تهاجم رسانه ای تغییر نخواهد داد.”
به گفته هادی قائمی از همایش بین المللی حقوق بشر ایران، قوه قضائیه تهران هنوز باید توقف اجرای حکم آشتیانی را تأیید کند و وکیل وی هنوز هیچ خبر رسمی دریافت نکرده است. ضمناً هنوز معلوم نیست که آیا آشتیانی به شیوه ای دیگر اعدام خواهد شد یا خیر. دادگاهی در استان آذربایجان در شمال غربی ایران در سال 2006 این زن بیوه را برای اولین بار به برقراری “روابط نامشروع” متهم کرد. وی به عنوان مجازات و در حضور پسر نوجوان خود، 99 ضربه شلاق خورد. چند ماه بعد و در یک دادگاه دیگر، وی به ارتکاب زنا در هنگامیکه هنوز متأهل بوده متهم شد و حکم مرگ از طریق سنگسار برای وی صادر شد.
قوانین جزایی ایران که شریعت اسلامی را با خشونت شدیدی اعمال می کند، مرد یا زنی را که مرتکب زنا شود به مرگ از طریق سنگسار محکوم می کند. ماده 104 از این قانون با جزئیات تعیین می کند که “سنگ ها نباید به اندازه ای بزرگ باشند که فرد در اثر اصابت یک یا دو تا از آنها جان بدهد، و ضمناً نباید تا حدی کوچک باشند که نتوان نام سنگ را بر آنها گذاشت.”
پرونده آشتیانی غیرعادی است. ایران مجازات اعدام را با شدت بیشتری نسبت به گذشته اجرا می کند و تنها در سال جاری، تا کنون 100 نفر را کشته است. اما زمان اعلام حکم اعدام وی تکان دهنده بود. تنها یک روز پس از تصویب دور تازه ای از تحریم های سازمان ملل علیه ایران، به نظر می رسید خبرها از بی تفاوتی ایران به تشدید فشارهای بین المللی بر سر برنامه هسته ای و زیرپا گذاشتن قوانین حقوق بشر از سوی این کشور حکایت داشته باشند. مسؤولان از توانایی منحصر به فرد مجازات سنگسار برای به راه انداختن جنجال جهانی آگاهند. دست کم در دو دهه گذشته و در درون حلقه نخبگان سیاسی ایران بر سر تحت الشاع قرار گرفتن اعتبار ایران در صحنه جهانی در اثر مجازات هایی نظیر سنگسار به مناظره و مجادله مشغول بوه اند. اما اقدام اخیر برای سنگسار آشتیانی نشان می دهد تندروهای نظام به دنبال رویارویی با غرب هستند. محمد سهیمی استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی که مسائل سیاسی ایران را از نزدیک دنبال می کند، گفت: “آنها می خواهند بگویند هرکاری که بخواهند انجام می دهند و از انتقادات غرب نمی ترسند و اهمیتی به آن نمی دهند.”
مصلحت اندیشان در تشکیلات ایران و از جمله محافظه کاران برجسته، اعتقاد دارند چنین مجازات هایی نه تنها سبب مخدوش شدن کارنامه حقوق بشر کشور می شود بلکه دست غرب را برای طرح شکایت های بیشتر در پای میز مذاکره باز می گذارد. یک دیپلمات ایرانی که در مذاکرات ایران با اروپا در دوره اول ریاست جمهوری محمد خاتمی حضور داشت گفت: “ایرانی ها نسبت به از دست دادن امتیازات به دلیل انجام رفتارهای داخلی که در اولویت استراتژیک کشور جایی نداشتند و به راحتی قابل تغییر بودند، سرخورده و نگران بودند.” ایران در آن زمان مشتاق تماس با غرب بود.
این آگاهی ها باعث شده بود محمود هاشمی شاهرودی رئیس سابق قوه قضائیه ایران احکام سنگسار را مشمول استهمال قرار دهد. اما این حکم هرگز به لغو رسمی این مجازات در قانون جزایی منجر نشد و ناظران حقوق بشر چنین انتقاد می کردند که شاهرودی تنها در پی جلب افکار عمومی دنیاست. شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل و برجسته ترین مدافع حقوق بشر ایران گفت: “احتمالاً ایران هرگز مجازات سنگسار را لغو نکرده است. این مجازات همواره وجود داشته و بدون سر و صدا اجرا شده است. اگر دولت واقعاً می خواست به این موضوع بپردازد، می توانست قانون را تغییر دهد.”
درحالی که بسیاری از قضات تندرو و روحانیون بر اجرای قوانین افراطی پافشاری می کنند، گروهی از قضات میانه روتر می گویند در قرآن هیچ اشاره ای به سنگسار زناکاران نشده و محلی برای اجرای این مجازات در قانون وجود ندارد. روحانیون میانه رو به آیت الله خمینی استناد کرده اند که میان آموخته های اسلامی تغییرناپذیر و احکام “ثانویه” قابل تغییر و یا قابل لغو بر اساس نیازهای قابل تغییر جامعه، تفاوت قائل می شد.
سنگسار با منشأ گرفتن از احادیث و روایت های منسوب به حضرت محمد و احکام خارج از قرآن، به احکام ثانویه تعلق دارد و می تواند به راحتی و حتی از سوی دولت اسلامی تغییر پیدا کند. اصلاح طلبان ایران در گذشته به این نکته اشاره کرده اند و خصوصاً عباس عبدی روزنامه نگار به دستور خمینی به قضات برای خودداری از صدور حکم سنگسار و یا دست کم دور نگهداتشن اجرای این حکم از چشم مردم پرداخته بود. مطابق نوشته عباس عبدی، توجیه خمینی این بوده که سنگسار به گروه های ایرانی مستقر در غرب، بهانه و دستاویز می دهد.
علیرغم اخبار مبنی بر به تعویق افتادن حکم سنگسار، همایش بین المللی توقف اعدام آشتیانی به رهبری سجاد پسر 22 ساله و فریده دختر 17 ساله وی همچنان ادامه دارد. عبادی گفت: “البته به نفع ایران خواهد بود که این مجازات را را اجرا نکند و از تحریک جامعه جهانی خودداری کند. اما گروهی که امروز بر سر قدرت است، منافع ایران را در دل ندارد.”
منبع: تایم- 8 ژوئیه
