برخی قضات در تخلف استقلال دارند

نویسنده
مریم کاشانی

» قوه قضائیه در رسانه های ایران

احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران، در نمازجمعه این هفته گفت: “وقتی دو نفر به محکمه می‌روند قاضی باید فصل‌الخطاب آنها باشد و کسی که حکم به نفعش نیست نباید جار و جنجال کند و قوه قضاییه را مورد اتهام قرار دهد و انصاف نیست اگر در گوشه‌ای تخلفی اتفاق افتاده است به کل قوه قضاییه بد و بیراه بگوییم.” او صادق لاریجانی را “فردی عالم، فاضل، متدین، مجتهد، خوش‌فکر، انقلابی و آگاه به مسائل و شجاع ” نامید و اضافه کرد: “جنجال‌هایی که اخیرا علیه قوه قضاییه مطرح می‌شود به دو دلیل است؛ اول موضع‌گیری شایسته‌ی تحسین قوه قضاییه علیه فتنه و فتنه‌گران است. از دیگر دلایل هجمه‌های اخیر به قوه قضاییه مبارزه قاطع قوه قضاییه با مفاسد اقتصادی است.”

احمد خاتمی این سخنان را به مناسبت آنچه که در ایران “هفته قوه قضائیه” مینامند، گفته بود. در این روزها، به همین مناسبت برنامه های حکومتی مختلفی برگزار شد و در یکی از اخبار منتشر شده از دیدار مسئولان قوه قضائیه با آیت الله خامنه ای، مشخص شد که ریاست وی بر قوه قضائیه، بار دیگر تمدید خواهد شد. رسانه های داخلی نیز به همین مناسبت به بررسی عملکرد نهاد قضاوت در ایران پرداختند.

روزنامه کیهان در یادداشتی از آنچه “اقتدار و افتخار” قوه قضائیه مینامید، تقدیر کرده و نوشته بود: “مبارزه با جریان فتنه را می‌توان یکی از اصلی‌ترین آوردگاه‌های دستگاه قضایی دانست که طی سال‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم کرده است. مروری بر روند حوادث و واکنش‌های دستگاه قضایی با فتنه گران، نمره قابل قبول و خوبی را به این قوه در این زمینه می‌دهد. در این میان البته نمی‌توان و نباید از نقش برجسته و موثر آیت‌الله آملی لاریجانی عبور کرد. وی در این مدت بدون مصلحت سنجی‌های رایج سیاسی و بدون رودربایستی و لکنت و پرده پوشی به جریان فتنه پرداخته است که البته از شخصیت انقلابی و عالمی همچون ایشان، جز این نیز انتظاری نبوده و نیست.”

روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران نیز در گزارشی نقاط قوت قوه قضائیه را برخورد با فتنه گران، مفاسد اقتصادی و بی توجهی به غرب دانست و نوشت: “از جمله موارد دیگری که می‌توان از آن به عنوان نقطه مثبت فعالیت‌های قوه قضائیه نام برد، رسیدگی قضایی به جرائم و اجرای احکام بدون توجه به فریادهای توخالی غرب است که اغلب در پوشش حقوق بشر بلند می‌شود؛ فریادهایی که سعی در دفاع از نقض‌کنندگان حقوق مردم دارد و به طور مثال می‌کوشد تا مقابل اعدام یک قاتل یا قاچاقچی را بگیرد!”

همچنین، سایت فرهنگ، از رسانه های تحلیلی وابسته به سپاه پاسداران در گزارشی با عنوان “اقتدار و صراحت قوه قضائیه الگویی برای دیگر قوای کشور” نوشته بود: “یکی از ویژگی‌های برجسته ریاست قوه قضاییه در دوران ۵ ساله ریاست آیت‌الله آملی لاریجانی، مدیریت جهادی این قوه در جریان فتنه ۸۸ است که باوجود حمله‌های بی‌امان به این دستگاه در مورد برگزاری دادگاه‌های عاملین فتنه ۸۸، بااقتدار و شجاعت اقدام به برگزاری دادگاه‌های عادلانه برای فتنه گران نموده و حصر خانگی سران فتنه را مدیریت کرد.از سال ۱۳۸۸ تاکنون آیت‌الله آملی لاریجانی به‌عنوان رییس قوه قضاییه با موضع‌گیری‌های قاطع خود به معاندین و دشمنان نظام فهمانده است که دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران در برابر ظلمی که بر ملت واردشده هرگز کوتاه نخواهد آمد.”

البته همه نوشته ها و نقدهای مطرح شده از قوه قضائیه، به ستایش از آن نپرداخته بود. حتی نقد و بررسی عملکرد این قوه، گاه اعتراض آن را هم در پی داشت.

شدیدترین اعتراض را صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه به یکی از برنامه های تلوزیون بیان کرد. روز یکم تیرماه، در برنامه ای با عنوان “پایش” که از شبکه یکم سیما پخش میشد، حجت‌الاسلام حمید شهریاری، معاون رئیس قوه قضائیه و غلامحسین اسماعیلی رئیس کل دادگستری استان تهران حاضر بودند تا به بررسی نظرات مردم درباره قوه قضائیه بپردازند. برنامه پایش، برنامه ای است که در آن مسائل اقتصادی ایران مورد بررسی قرار میگیرد و آن روز به مناسبت هفته قوه قضائیه، نقش این نهاد در مسائل اقتصادی بررسی شده بود. روزنامه ایران در گزارشی از این برنامه تلوزیونی نوشت: “نظرسنجی این برنامه نیز به این پرسش اختصاص داشت که مردم در مواجهه با بازگردانده نشدن پول شان از سوی افراد دیگر چه می‌کنند؟ پرسشی که تنها کمی بیش از ۵۳ درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی گزینه مربوط به طرح شکایت در قوه قضائیه را در پاسخ به آن انتخاب کرده بودند و مابقی ترجیح داده بودند در چنین شرایطی موضوع را به خدا واگذار کنند و خود را درگیر شکایت و دادگاه نکنند. «پایش» همچنین در خلال برنامه از آمارهایی خبر داد که بر اساس آن ایران از نظر مدت زمان، هزینه و تعداد مراحل حل و فصل دعوا میان دو طرف قراردادهای اقتصادی با فاصله از ژاپن و ترکیه در جایگاه پنجاه و یکم درجهان ایستاده است. همچنین عملکرد دادگاه‌ها در رسیدگی به شکایات فعالان اقتصادی در ارزیابی‌ای که عدد ۱۰ بدترین ارزیابی به شمار می‌آمده، با عدد ۶ ارزیابی شد. یعنی ارزیابی مخاطبان این برنامه از این عملکرد خوب نبود.”

روز بعد، صادق لاریجانی که از این برنامه خشمگین شده بود، طی سخنانی گفت: “از صدا و سیما گلایه مندم زیرا برخی برنامه هایش درباره قوه قضاییه صددرصد مخرب بود. در این برنامه ها بدون حضور طرفین و به صورت یکجانبه دستگاه قضایی را به محاکمه کشیدند. صدا و سیما رسانه ملی است و نباید حیاط خلوت برخی افراد خاص شود.” او اضافه کرد: “در یک برنامه مجری و تهیه کننده دست به دست هم می دهند و قوه قضاییه را یک جانبه محاکمه می کنند که به نظر من این کار عناوین مجرمانه دارد. فردی هم می آید و در این برنامه می گوید بدون پارتی نمی توان در قوه قضاییه کاری کرد.”

بجز صدا و سیما، دیگر رسانه های داخلی نیز به نقد عملکرد قوه قضائیه پرداختند. روزنامه راستگرای جمهوری اسلامی، در سرمقاله ای با عنوان “این خیابان باید دو طرفه باشد” که روز سوم تیرماه منتشر شد، نوشت: “اگر بخشی از فرصت مناسب هفته قوه قضائیه در اختیار مردم قرار گیرد تا کسانی که این قوه باید برای آنها کار کند، نظر خود را درباره آن بگویند، باز هم حداکثر چنین خواهد شد که از ۳۶۵ روز سال، ۳۶۴ روز در اختیار قوه قضائیه باشد و فقط یک روز به مردم تعلق داشته باشد تا در ازاء ۳۶۴ روز قضاوت مسئولان درباره مردم، اجازه داده شود فقط یک روز هم مردم درباره مسئولین قضاوت کنند.” نویسنده با اشاره به عدم رضایت مردم از قوه قضائیه تاکید داشت: “قوه قضائیه باید پناهگاه مظلومان باشد و افراد ظالم نه تنها جایگاهی در آن نداشته باشند بلکه از آن بترسند و در برابر آن سر فرود آورند. اینکه سران قوای سه گانه مجریه، مقننه و قضائیه، امسال در اولین روز هفته قوه قضائیه متفقاً بر ضرورت استقلال قوه قضائیه تأکید و مطالبات غیرقانونی صاحبان قدرت و مکنت از این قوه را نکوهش کردند، نشانه روشنی از فشارهائی است که بر دستگاه قضائی کشور وارد می‌شود.”

این سرمقاله نیز، پاسخ قوه قضائیه را در پی داشت. روابط عمومی قوه قضاییه در پاسخ خود نوشته بود: “سردبیر محترم نوشته است: “مردم از عملکرد قوه قضاییه راضی نیستند هر چند مسؤولان این قوه همواره از عملکرد خود اعلام رضایت می‌کنند و چنان مثبت گزارش می‌دهند که گویی هیچ ایراد و اشکالی وجود ندارد.” اولاً، چنین اظهارنظرهایی مستند نبوده و صرفاً بیان توهمات ذهن نویسنده است که فاقد ارزش می‌باشد و طبعاً مسؤولان قوه هیچ گاه عملکرد خود را بدون نقص ندانسته‌اند. ثانیاً، به رغم مشکلات موجود که بسیاری ناشی از کمبود امکانات، تجهیزات، نیروی انسانی شامل قاضی و کارمند بوده و زیربنای این کمبودها نیز عدم پیش‌بینی بودجه لازم در قانون بودجه است؛ قضات شریف و کارکنان دلسوز قوه قضاییه سعی در انجام وظایف خود به نحو مطلوب داشته و تقریباً در تمامی شعب بازپرسی، دادیاری و دادگاه، بیش از حد استاندارد و قریب به دو برابر آن، پرونده ارجاع می‌شود.”

از طرفی دیگر، خبرگزاری ایسنا در گزارشی با عنوان “مطالبات از قوه قضاییه چیست؟” از قول نبی‌الله احمدلو، حقوق دان، نوشته بود: “اگر قرار باشد به عملکرد قوه قضاییه نمره‌ای دهیم سیر صعودی را در این قضیه مشاهده نمی‌کنیم.” او تاکید داشت: “می‌توان گفت که برخی قضات در تخلف استقلال دارند و این استقلال بیشتر در تخلف آن‌ها ملموس است. به عقیده من یک قاضی هرطور دلش بخواهد رای صادر می‌کند. اگر قاضی مرتکب تخلفی شود برخوردی که با او می‌شود این است که استعفا دهد و وکیل شود، در حالی این کار اشتباه است؛ زیرا کسی که فاسد است در هر سمتی که قرار گیرد فاسد می‌ماند.”

حجت‌الاسلام محسن رهامی نیز با اشاره به تفاوت برخورد قوه قضائیه با جناح های سیاسی در ایران، گفته بود: “در واقع اگر قوه قضائیه با استقلال رأی عمل کند، برای هیچ گروه و جریانی حاشیه ‌امن قضایی ایجاد نمی‌شود؛ در حالیکه اکنون این حاشیه امن موجب تعرض عده‌ای به رقبای سیاسی خود شده و آنها حتی به افراد وابسته به جناح خود و اماکن مقدس هم توهین می‌کنند، به گونه‌ای که متأسفانه آقای ناطق نوری در حرم مطهر امام رضا(ع) و آقای لاریجانی رئیس مجلس در حرم مطهر حضرت معصومه(ع) و حتی حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی در حرم امام(ره) مورد تعرض و هتک حرمت عده‌ای از همین افراد قرار گرفتند و این نشان می‌دهد اگر برای کسانی یا جناح‌هایی حاشیه امن فراهم شود، آنها حرمت هیچ حریمی را نگاه نخواهند داشت.”