سردشت، شهرقربانی بمب های شیمیایی در جنگ ایران و عراق که تا همین سال گذشته به نوشته روزنامه‌های تهران به سختی نفس می‌کشید. امسال نیز به گفته نمایندگان مجلس و پژوهشگران قربانیان جنگ، با وجود حضور وزیر بهداشت در این شهر و دادن وعده‌های تازه، دست کم شش هزار قربانی همچنان از حقوق خود محروم هستند.
در بیست و هفتمین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت، این فاجعه بار دیگر به کانون توجه مسئولان دولتی، فعالان ضد جنگ، مدافعان حقوق‌بشر و رسانه‌ها تبیدل شده است.
سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش از جمله مسئولانی است که در سالگرد این حادثه به سردشت سفر کرده، اما آنطور که خبرگزاری فارس به نقل از او نوشته، هدف از سفر این مقام دولتی “بازدید از وضعیت غرب کشور با توجه به نا آرامی‌های عراق” بوده و در ضمن آن هم بررسی وضعیت مجروحان حادثه این شهر شیمیایی.
سفر وزیر بهداشت به هر منظوری که بوده، در شرایط بی‌توجهی چندین ساله مسئولان به وضعیت قربانیان شیمیایی شهر سردشت می‌توانست بارقه‌ای از امید برای تغییر رویکرد مسئولان کشور در این بزرگترین شهر شیمیایی‌شده دنیا پس از جنگ دوم جهانی باشد. با این حال عثمان مزین، وکیل دادگستری و پژوهشگر قربانیان جنگ به “روز” می‌گوید این قبیل بازدیدها در سالهای گذشته هم سابقه داشته و تغییری در وضعیت قربانیان ایجاد نمی‌کند.
به گفته آقای مزین مسئولان دولتی “یک روز در سال به سردشت می‌آیند و وعده‌هایی می‌دهند که پس از بازگشت به تهران به فراموشی سپرده می‌شود”. او مثال می‌زند “چند سال پیش علاء‌الدین بروجردی رئیس کمسیون امنیت ملی مجلس از سردشت بازدید کرد و وعده داد که سالنی ۲۰۰۰ نفره جهت برگزاری همایش‌های بین‌المللی تاسیس شو‌د. با اینکه ظرفیت این سالن از ۲۰۰۰ به ۲۰۰ نفر کاسته شد هنوز به بهره برداری نرسیده است.”
از ۸ هزار قربانی ۱۴۰۰ نفر حمایت می‌شوند
بمباران سردشت از سوی نیروی هوایی عراق در ۷ تیر ماه ۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پر ازدحام این شهر آذربایجان غربی صورت گرفت. آمار دقیقی از قربانیان این فاجعه در دست نیست اما گفته می‌شود در جریان این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.
سردشت به گزارش خبرگزاری ایرنا اولین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته‌ای هیروشیما نامیده شده است.
این شهرستان با جمعیت ۱۱ هزار نفر در ۲۵۰ کیلومتری جنوب ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی و هم‌مرز با کردستان عراق واقع شده است.
عثمان مزین، پژوهشگر قربانیان جنگ که پیگیر وضعیت حقوقی قربانیان شیمیایی سردشت است می‌گوید از این هشت هزار نفر تا کنون تنها ۱۴۰۰ نفر، یعنی ۱۷ درصد آنها، شناسایی و تائید جانبازی شده‌اند.
به گفته او “از این میزان هم حدود ۴۰۰ نفر جانباز بالای ۲۰ درصد هستند که از حقوق ماهانه و مسمتری برخوردار هستند. به این ترتیب فقط پنج درصد از قربانیان شیمیایی سردشت از حقوق و مزایا برخوردار هستند و ادعای جانبازی بقیه همچنان با وجود مدارک پزشکی و رنج بردن از بیماری‌های مختلف، مردود شناخته می‌شود.”
تشییع جنازه نمادین بعد از ۲۷ سال
“نه به جنگ آری به صلح”؛ شماری از جوانان سردشتی در میانشان تعدادی از مصدومان فاجعه شیمیایی با این شعار در اقدامی نمادین در بیست و هفتمین سالگرد شمیایی سردشت و برای گرامیداشت آن به صور نمادین از سردشت تا بانه راهپیمایی کردند.
در سردشت در تیرماه هر سال به صورت سنتی مردم با تجمع در میدان اصلی شهر و حرکت به سوی مزار قربانیان، یاد این حادثه گرامی داشته می‌شود.
عثمان مزین که خود امسال در این مراسم حضور داشته می‌گوید: “در سال ۶۶ مردم نتوانستند به موقع شهدای خودشان را تشییع کنند. از همان سال به بعد مردم به صورت نمادین تشییع جنازه نمادین برگزار می‌کنند. در سالهای گذشته به برکت دولت آقای احمدی‌نژاد با تهدیداتی مواجه بودند اما برغم این باز هم مردم در میدان سرچشمه تجمع می‌کردند و به سمت مزار راهپیمایی می‌کنند.”
این وکیل دادگستری توضیح می‌دهد که “امسال از آن فشار و محدودیت‌ها برای برگزاری مراسم خبری نبود و فشار فقط در نوع و بیان مطالب بود و تنها مطالب و برنامه‌هایی در آن مراسم اجازه قرائت و اجرا یافتند که به تائید ارگان‌های رسمی شهر رسیده بودند.”
در همایشی که امسال به صورت رسمی با عنوان “داغ لاله‌ها” از سوی انجمن مصدومان شیمیایی سردشت و شورای شهر به این مناسبت در سردست برگزار شد، علاوه بر سخنرانی و خواندن بیانیه مقامات رسمی، پیام سازمان جهانی منع سلاح‌های شیمیایی و همچنین شهردار شهر هیروشیما در ژاپن قرائت شد.
در همین همایش علی یونسی، دستیار ویژه حسن روحانی در امور اقوام و اقلیت‌های مذهبی از بنیاد شهید خواست با مسامحه و سخاوت بیشتری با مصدومان شیمیایی سردشت برخورد کند.
امسال در شرایطی که یاد قربانیان سردشت گرامی داشته شد که به گفته رسول خضری، نماینده این شهر در مجلس، مصدومان شیمیایی بمباران سردشت هشت‌هزار و پنج نفر هستند که در میان آنها به شش‌هزار مصدوم حقوقی تعلق نمی‌گیرد.
نماینده سردشت و پیرانشهر به روزنامه “شرق”، گفته است عدم رسیدگی به وضعیت قربانیان: “ظلم آشکار به مردمی است که نسل‌ها با مشکل آلودگی شیمیایی مواجه بودند.”
