آلن شوئه، کارشناس خاورمیانه و مدیر بخش امنیت خارجی فرانسه، درحالی که دولت اسلامی عراق و شام به بغداد نزدیک می شود، دیدگاه خاص خود را از وضعیت کنونی عراق دارد. او به سؤالاتی درخصوص این مسأله و فرضیه های موجود پاسخ گفته است. این مصاحبه را می خوانید.
شرایط ساعت به ساعت در عراق بدتر می شود. آیا این تحولات باعث تعجب شما شده؟
متأسفانه خیر. انتظار وقوع این مسایل می رفت. من در ماه فوریه در سفر به بغداد به وخامت اوضاع پی بردم. نخست وزیر نوری المالکی به طور کلی تمامی سنی ها را از حکومت، دولت، و ارتش کنار گذاشته. او رویه “بعثی زدایی” را که توسط دولت آمریکا آغاز شده بود ادامه داده، ولی فقط شیعیان نزدیک به خود را به پست های مهم منصوب کرده. پس از حذف تقریباً تمامی افسران مظنون به خدمت در نزد صدام، ارتش وی علی رغم تجهیزات گران قیمتی که از آمریکا خریداری کرده، هیچ ارزشی ندارد. و بسیاری از مسؤولان برکنار شده ارتش به صف گروه های جهادگرا پیوسته اند. تنها نیروی قدرتمند شیعه در این کشور جیش المهدی است که مقتدا صدر در رأس آن قرار دارد. سازمان او، ساختارهای او و قدرت او بسیار مشابه حزب الله لبنان است. ولی مقتدا صدر کوچک ترین حرکتی برای کمک به المالکی نخواهد کرد، بلکه مایل است او سقوط کند.
داعش [دولت اسلامی عراق و شام] چگونه شکل گرفت؟
به لحاظ ایدئولوژیکی و نظامی، ارتباط میان انصار الاسلام و گروه القاعده در عراق به سردستگی ابومصعب الزرقاوی در سال ۲۰۰۳ به صورت مستقیم برقرار شد. داعش ابتدا زیر نظر عربستان سعودی بود و علیه اکثریت شیعه در عراق فعالیت می کرد. ولی در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰، زمانی که قطر آنها را در راستای رقابت اش با عربستان “بازخرید کرد”، شرایط متفاوت شد. پس از این تحول، بندر بن سلطان، شاهزاده سعودی و رییس نیروهای ویژه این کشور، که در ابتدا از داعش حمایت کرده بود، گروهی جهادگرا را، تحت عنوان جبهه النصره، در سوریه بنیانگذاری کرد که به شدت علیه داعش به مقابله پرداخت.
با توجه به وضعیت کنونی، شرایط چگونه خواهد شد؟
شرایط بسیار بی ثبات است و به نظر من امکان وقوع دو فرضیه وجود دارد. ابتدا اینکه نوری المالکی به سرعت سقوط خواهد کرد. و این فرضیه با توجه به اینکه او هیچ کس را برای رویارویی با افراط گرایان سنی ندارد، بسیار محتمل است. دراین صورت، زمانی که المالکی از بازی خارج شود، شیعیان، جیش المهدی و گروه های دیگر این قدرت را، از دید من، خواهند داشت که بتوانند داعش را از پیشروی بازدارند و آنها را به سوی شمال بازگردانند. البته فکر می کنم آمریکا نیز از سقوط المالکی ناراضی نباشد.
و اگر المالکی بلافاصله سقوط نکرد؟
در این صورت، درگیری های شدیدی در بغداد که مرز مشترک میان جامعه های سنی و شیعه است و حومه های شیعه نشین پرجمعیتی نیز دارد روی خواهد داد. جهادگرایان سنی حداقل تلاش خواهند کرد شمال این شهر را به تسخیر خود درآورند، چرا که به نظر آنها، عدم تسخیر این بخش برای وجهه شان خوب نیست و به علاوه مسیر حوزه های نفتی شمال را تحت کنترل خود خواهند گرفت. جهادگرایان درست به مانند سوریه، تلاش خواهند کرد در مناطق پرسکنه و شهری مستقر شوند تا کنترل بیشتری بر اوضاع داشته باشند و همچنین از گزند حملات هوایی نیز در امان بمانند.
آیا فکر می کنید احتمال ایجاد ائتلاف میان ایران و ایالات متحده درخصوص این مسأله وجود داشته باشد؟
منفعت ایران در این است که بگذارد آمریکا و کشورهای غربی وارد این باتلاق شوند، چرا که خود آنها مسؤول این وضعیت هستند. بی شک تهران با اشاره به وخامت درگیری ها نشان خواهد داد که یک قدرت منطقه ای بدون دیدگاه های جنگ طلبانه است و اینکه غربی ها در انتخاب متحد [شیخ نشینان حوزه خلیج فارس] و باز گذاشتن دست سلفی ها در جهان عرب، به ویژه در سوریه، مرتکب اشتباه شده اند. خط قرمز تهران بیشتر از آنکه بر حمایت از جامعه شیعیان عراق استوار باشد، به رفتار جهادگرایان سنی در امکان مذهبی شیعیان، به ویژه نجف و کربلا، بستگی خواهد داشت. در هر صورت، تلاش تهران این خواهد بود که به عنوان متحد آمریکا ظاهر نشود، بلکه منتظر خواهد ماند تا به عنوان آخرین راه چاره دست به دامانش شوند.
منبع: لوپوئن، ۱۴ ژوئن
