اعضای هیات پارلمانی اروپا که به تهران سفر کرده بود، دیروز(چهارشنبه، ۲۷ آذر) پس از ۶ روز حضور و دیدار با برخی مقامات و چهره‌ها، ایران را ترک کردند. این دیدار که در ۶ سال گذشته بی‌سابقه بوده، یک بخش جنجالی هم داشت که ملاقات با نسرین ستوده، وکیل دادگستری تازه آزاد شده از زندان و جعفر پناهی، فیلمساز ممنوع‌الکار و ممنوع‌الخروج بود. این ملاقات، پیش شرط سفر هیات اروپایی در پاییز سال گذشته هم بود که با مخالفت ایران، حضور هیات پارلمانی اروپا در سال آخر ریاست جمهوری احمدی‌نژاد ممکن نشد.
اروپاییان و حرف پوزیسیون نظام
گروه هشت نفره نمایندگان پارلمان اروپا به دعوت گروه روابط پارلمانی جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا به تهران سفر کردند. ریاست هیات اروپایی را تاریا کرونبرگ، سیاستمدار فنلاندی و رییس کمیته روابط با ایران در پارلمان اروپا برعهده داشت. میزبانی این سفر هم برعهده کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس و رییس گروه روابط پارلمانی جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا گذاشته شده بود. اگرچه با انتقادات اصولگرایان نسبت به دیدار هیات اروپایی با نسرین ستوده و جعفر پناهی، جلالی ضمن انتقاد از اقدام “ناپسند”، “پنهانی و مخفیانه” نمایندگان پارلمان اروپا، تاکید کرد که مجلس از این دیدار بی‌خبر بوده و قبل از سفر هم به اطلاع هیات رسانده بود که با این دیدار مخالف است. به عقیده این نماینده مجلس شورای اسلامی، اروپاییان “بارها حرف اپوزیسیون را شنیده‌اند و حالا بهتر است نظر پوزیسیون را بشنوند.”
دیدار با نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی از دیگر برنامه‌های فرستادگان پارلمان اروپا بود. آنها همچنین با علی لاریجانی رییس مجلس، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهور و محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه‌قضاییه دیدار کردند.
گفت‌وگو بر سرتحریم‌ها و مسائل حقوق‌بشری از جمله مهم‌ترین مباحث گفت‌وگوهای هیات اروپایی با مقامات جمهوری اسلامی بود.
“بزرگترین و تنها دموکراسی خاورمیانه”
اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار با هیات اروپایی نسبت به “خلف وعده سیاسی” و تشدید تحریم‌ها هشدار داد و گفت: “ ملت ایران این سئوال اساسی را دارند که چرا اتحادیه اروپا به دولت آمریکا اعتراض نمی‌کند و با نقض یکی از بندها، یعنی توقف تحریم‌های جدید، تعهدات مجموعه را مخدوش و امضای آنها را تحقیر کرده است؟”
او همچنین در پاسخ به سئوالی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، مدعی شد که “سند روشن” ایران در حقوق بشر، “قانون اساسی بسیار مترقی” آن است و پیشنهاد کرد که “ برای یکبار هم که شده این قانون توسط اروپایی‌ها مطالعه شود.”
رفسنجانی همچنین گفتار و رفتار حقوق بشری غربی‌ها را “متضاد” توصیف کرد. (عکس: 1، 2، 3)
.JPG){kind=link}
در سوی دیگر، کرونبرگ، رییس کمیته روابط با ایران در پارلمان اروپا از شروع “دوره جدیدی بر اساس درک ایده‌های متقابل” سخن گفت و ابراز امیدواری کرد تا دفتر پارلمان اروپا در ایران بازگشایی شود.
در دیدار با رییس مجلس شورای اسلامی، علی لاریجانی هم در سخنانی مشابه، “آغشته کردن” مساله حقوق بشر را با “اغراض سیاسی” اشتباهی بزرگ خواند و از تداوم گفت‌وگوها میان تهران و اروپا در مورد حقوق بشر استقبال کرد؛ چرا که به اعتقاد او برای تقویت شناخت و ایجاد درک متقابل از یکدیگر و حل بسیاری از “سوءتفاهمات” ضروری است.
کرونبرگ نیز با ابراز خوشحالی از این دیدارها و امیدواری نسبت به تداوم روابط، تاکید کرد: “در هر گفت‌وگویی میان ایران و اروپا باید به ارزش‌های مذهبی و باورهای طرفین احترام گذاشته شود.” (عکس: 1، 2، 3 )
در دیداری دیگر، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به نمایندگان اروپایی تاکید کرد که “غربی‌ها باید به واقعیات ایران در پرتو حضور گسترده مردم در انتخابات اخیر ریاست جمهوری توجه کنند”. او با بیان اینکه “دولتمردان اروپایی و آمریکایی به ناکارآمدی توسل به تهدید و تحریم پی برده‌اند”، گفت: “مولفه مردمسالاری در ایران در منطقه‌ای که هرگونه تغییر و تحولات سیاسی در بسیاری از کشورهای آن با شیوه‌های غیردموکراتیک صورت می‌پذیرد، یک پدیده کم نظیر است.” (عکس: 1، 2، 3، 4، 5 )
دیدار با محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه‌قضاییه به دلیل محور قرار گرفتن موضوع حقوق بشر در ایران قابلیت این را داشت که محتوای متفاوتی داشته باشد. اما تنها موضع متفاوت لاریجانی آنجا بود که درباره تغییر مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر گفت: “نظر شخصی من این است که در قانون مبارزه با مواد مخدر باید بازنگری هایی برای افزایش کارآمدی آن صورت گیرد، منتهی این مسئله باید از مسیر قانونی پیش برود.”
او در عین حال تاکید کرد که “جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین و تنها دموکراسی خاورمیانه مشمول شدیدترین تحریم های ضدبشری و انواع و اقسام اتهامات می‌شود اما کشورهای دیگری که کوچکترین بویی از دموکراسی نبرده‌اند از بهترین روابط سیاسی و اقتصادی با غرب برخوردارند و این در حالی است که غربی ها و خصوصا آمریکا بزرگترین مدعیان ترویج دموکراسی هستند.”
دبیرستاد حقوق بشر مدعی شد احمد شهید برای ایران “پرونده سازی” می کند و آن را خلاف مقررات سازمان ملل دانست.
پس از این دیدار، رییس فنلاندی هیات اروپایی به خبرنگار یورونیوز گفت: “فکر می‌کنم ایرانی‌ها این احساس را دارند که در قضاوت رفتار آنها برخورد دوگانه صورت می‌گیرد و در برخی مسایل که در کشورهای دیگر هم اتفاق می‌افتد مورد انتقاد واقع می‌شوند. ما تلاش می کنیم آنها را قانع کنیم که اجرای مجازات اعدام را در سایر کشورها از جمله چین و آمریکا هم مورد انتقاد قرار می‌دهیم.”
همچنین یورونیوز خبر داده که لاریجانی در این دیدار ابراز امیدواری کرده که موسوی و کروبی از اتهامات مبرا شوند، اما تاکید داشته در صورتی که دستگاه قضایی آنها را گناهکار بداند، باید به مجازات برسند. این بخش از سخنان لاریجانی در وبسایت رسمی ستاد حقوق بشر منعکس نشده است. (عکس: 1، 2، 3 )
آزادی‌های بنیادی فراتر از مساله هسته‌ای
در پوشش خبری رسانه‌های ایران عموما نقطه نظرات طرف اروپایی چندان پررنگ نیست و به اختصار آمده است. از دیدار این هیات با نسیرین ستوده و جعفر پناهی هم که در سفارت یونان در تهران صورت گرفت، جزییات چندانی مخابره نشده است. کرونبرگ نیز ترجیح داد تا پس از ترک ایران، عکسی از این دیدار در توییتر شخصی‌اش منتشر کند.
اما ایزابل دوران، نماینده حزب سبز‌های بلژیک که در هیات پارلمانی اروپا در سفر به تهران حضور داشت در گفت‌وگو با فرانس‌پرس عنوان کرد که نماینده ویژه اتحادیه اروپا باید باب گفت‌وگو با مقامات ایرانی را برای پیشرفت در موازین حقوق‌بشری بگشاید. به گفته دوران، باید از فرصت استفاده کرد، زیرا دریچه‌ای که اینک برای آغاز گفت‌وگوها گشوده شده، برای همیشه باز نمی‌ماند.
به اعتقاد این نماینده پارلمان اروپا، هیات اروپایی باید مسئولان ایرانی را متقاعد کند که بحث در مورد حقوق‌بشر به نفع این کشور است و به مسائلی مانند اعدام، بازداشت‌های خودسرانه، دستگیری روزنامه‌نگاران و همچنین ممنوعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی اشاره کرده است.
ماریچه اسخاکه، نماینده ائتلاف لیبرال ـ دموکرات‌‌های پارلمان اروپا و عضو هلندی هیاتی که به ایران سفر کرد نیز به دویچه‌وله می‌گوید که مسائلی فراتر از برنامه هسته‌ای، از جمله حقوق‌بشر، تبادل دانشجو(میان ایران و کشورهای اروپایی)، جنگ سوریه و طرح‌های آینده برای تماس بین پارلمان اروپا و مجلس ایران مدنظر بوده است.
او عنوان می‌کند که رفع حصر موسوی و کروبی، “یکی از راه‌های عینی برای نشان دادن عزم حکومت برای تغییر است” و تاکید دارد: “اتحادیه اروپا و پارلمان اروپا همواره حقوق‌بشر را در رأس اولویت‌های خود در قبال ایران قرار داده‌اند و به این روند ادامه خواهند داد، چه مناقشه هسته‌ای حل و فصل شود، چه نشود. […] همان‌طور که رفع مناقشه هسته‌ای مهم است، نباید بحث گسترده‌تری در مورد آزادی‌های بنیادی در ایران را تحت الشعاع قرار دهد.”
