اگر فقط یک بازیگر منطقه‌ای وجود داشته باشد که از قمار آمریکا در عراق بیشترین سود را برده، آن ایران است. آمریکا در سال ۲۰۰۳ با حمله به عراق، صدام حسین، دشمن قسم خورده ایران را سرنگون کرد. واشنگتن بعدا کمک کرد تا برای اولین بار در تاریخ مدرن عراق یک دولت شیعه روی کار بیاید. با گرفتار شدن آمریکا در مبارزه با شورشیان، ایران نفوذ خود در میان بخش‌های شیعه عراق را گسترش داد.
امروز رژیم ایران سعی دارد نفوذ خود را فراتر از نمایندگان عراقی خود ببرد و برای این کار دست به اقدام نظامی هم می‌زند. هیچ کس نمی‌تواند تهران را محدود کند. اکنون ظهور داعش که شیعیان را کافر می‌پندارند، منافع تمام شاخه‌های شیعه و رژیم ایران را مورد تهدید قرار داده است.
اواخر ماه نوامبر هواپیماهای ایران مواضع داعش در شرق عراق را مورد حمله قرار داد. این نمونه‌ای از میزان گسترش نظامی و سیاسی ایران در عراق است.
عراق مرکز چندین جنگ نیابتی در منطقه است: ایران به میزان زیادی در شکل‌دهی سیاست عراق نقش دارد و در همین حال، داعش نشانگر لبریز شدن جنگ داخلی سوریه در همسایگی این کشور است. این گروه شبه نظامی، محصول ناخواسته کشورهای خلیج فارس است که از جهادگرایان سنی در عراق و سوریه حمایت کرده‌اند. آمریکا داعش و گروه‌های جهادی دیگر در عراق و سوریه را بمباران می‌کند.
رژیم ایران دغدغه‌های متعددی دارد: عراق عمق استرات‍ژیک ایران و سپری در مقابل عربستان و کشورهای عرب سنی دیگر است که برای استیلا بر خلیج فارس رقابت می‌کنند. بیش از این، تهران می‌خواهد اطمینان یابد که عراق دیگر نمی‌تواند تهدیدی علیه منافع ایران باشد.
تمایل ایران به صرف پول در میان نمایندگان خود و گروه های مختلف، به این کشور توان زیادی برای مانور در سیاست عراق می‌دهد. کمی پس از حمله آمریکا، تهران به سراغ مقتدی الصدر که در ابتدا منتقد دخالت ایران در امور عراق بود رفت و از برنامه او برای تشکیل گروه شبه نظامی و شبکه خدمات اجتماعی حمایت مالی کرد. در سال ۲۰۰۹ یک منبع آمریکایی در عراق تخمین زد که کمک مالی ایران به شورشیان عراق سالیانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار است.
ایران نیز مانند همسایگان دیگر عراق به طولانی شدن جنگ داخلی و ناآرامی‌ها کمک کرده است. سپاه پاسداران ایران شبه نظامیان شیعه را علیه سربازان آمریکایی آموزش داده، آنها را مسلح و حمایت مالی کرده است. آمریکا کمک کرد تا جناح های شیعه عراق در سال ۲۰۰۶ بر سر نخست‌وزیری نوری المالکی مصالحه کنند. او برای ماندن در قدرت بیشتر به ایران وابسته شد و تلاش روز افزونی برای دور نگه داشتن نیروهای سنی از قدرت کرد. مالکی برای ایران متحدی مطمئن بود و این کشور می‌توانست از عراق برای رساندن سلاح به بشار اسد در سوریه استفاده کند. همچنین مالکی اجازه داد هزاران شیعه عراقی از مرز عبور و در کنار رژیم سوریه مبارزه کنند.
تهران از زمان یورش داعش به شمال عراق، تمام تلاش خود را برای محافظت از بغداد کرده است. وقتی جناح های سیاسی عراق سرانجام در ماه اوت توافق کردند تا جایگزینی برای المالکی پیدا کنند، رهبری ایران به همراه آمریکا و بیشتر کشورهای غربی تمام حمایت خود را معطوف حیدر العبادی کردند. او رهبر حزب دعوه است که تحت‌الحمایه دولت ایران قرار دارد.
اواخر دسامبر، سردار حمید تقوی از فرماندهان سپاه در سامرای عراق در حال آموزش سربازان عراقی و جنگجویان شیعه این کشور کشته شد. تقوی عالیرتبه‌ترین مقام ایرانی است که از زمان جنگ ایران و عراق در این کشور کشته شده است. هزاران سپاهی در مراسم خاکسپاری او شرکت کردند و علی شمخانی رئیس شورای امنیت ملی ایران در این مراسم گفت: اگر “کسانی مانند تقوی خون خود را در سامرا ندهند، ما باید خون خود را در ایران از دست بدهیم.”
حیدر عبادی اخیرا در مصاحبه تلویزیونی خود گفته است: “وقتی بغداد تهدید شد ایران در کمک کردن به ما درنگ نکرد. برخلاف ایران، آمریکا هنگام خطر در کمک به ما درنگ کرد. دلیل اینکه ایران در یاری رساندن درنگ نکرد این است که آنها داعش را نه فقط برای ما بلکه تهدیدی علیه خود می‌دانند.”
ایران اهرم‌های زیادی برای حفظ نفوذ خود در عراق دارد و در بکارگیری آنها درنگ نمی‌کند، حتی اگر به معنی ایفای نقش عمیق‌تر نظامی در جنگی داخلی باشد که پایانی بر آن متصور نیست.
منبع: سی‌ان‌ان - 4 ژانویه ۲۰۱۵
