آخر این هفته، مبارزان شبه‌نظامی شیعه تحت حمایت ایران، همراه با بارش بمب‌های آمریکایی از آسمان، در حال مبارزه با تندورهای سنی بودند و آن‌ها را از مواضع دفاعیشان بیرون می‌راندند تا محاصره چندهفته‌ای آمرلی را بشکنند. آمرلی رشته‌ای از روستاهای کشاورزی است که ساکنان شیعه آن در خطر قتل‌عام قرار داشتند.
در این نبرد در شمال عراق، اولین بار بود که هواپیماهای آمریکایی و شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران با هدفی مشترک علیه شبه‌نظامیان داعش می‌جنگیدند. این در حالی صورت می‌گیرد که دولت اوباما گفته بود هیچ هماهنگی مستقیمی با شبه‌نظامیان صورت نگرفته است.
اگر چنین اقدامات نظامی ادامه یابد، این می‌تواند نشان از تغییری شدید برای ایران و آمریکا باشد که مدت‌های مدید بر سر موضوع کنترل در عراق با هم رقابت کرده‌اند. همچنین می‌تواند منافع آمریکایی‌ها را با دشمنان قسم‌خورده آن در میان شبه‌نظامیان شیعه، که مبارزانش بسیاری از سربازان آمریکایی را در دوران اشغال کشته‌اند، در یک راستا قرار دهد.
بسط اخیر عملیات نظامی آمریکا نشان می‌دهد عراق از زمان خروج نیروهای آمریکایی در سال 2011 چقدر تغییر کرده است. اما هرگونه تصمیم برای حمایت از شبه‌نظامیان شیعه، که ثابت شده از ارتش آموزش‌دیده توسط آمریکا بسیار کارآمدترند، چالش‌های خود را دارد.
یکی از دلایلی که شبه‌نظامیان داعش توانستند بخش‌های بزرگی از عراق را اشغال کنند این است که سنی‌ها احساس می‌کردند توسط حکومت شیعه نوری المالکی کنار گذاشته شده‌اند. اگر به نظر برسد آمریکا در حال تقویت شبه‌نظامیانی است که سنی‌ها را در جنگ فرقه‌ای سال‌های 2006 و 2007 کشته‌اند، ممکن است سنی‌ها با هدف درازمدت آمریکا برای ایجاد یک دولت اتحاد ملی همراهی نکنند.
یا در بدترین حالت، ممکن است سنی‌های بیشتری به داعش بپیوندند.
دیوید پاترئوس، فرمانده پیشین ارتش آمریکا در عراق که سربازان این کشور را در سال 2007 فرماندهی می‌کرد، ماه‌ها پیش در حالیکه آمریکا پس از سقوط موصل، اقدام علیه داعش را از نظر می‌گذارند، نسبت به این موضوع هشدار داد.
او در ماه ژوئن در یک کنفرانس امنیتی در لندن گفت: “آمریکا نمی‌تواند به نیروی هوایی شبه‌نظامیان شیعه تبدیل شود یا در جنگ شیعه و سنی شرکت کند. جنگ باید نبرد تمام عراق علیه افراط‌گرایان باشد که حالا اتفاقا، عرب‌های سنی هستند.”
آمریکا روز یکشنبه در اعلام همکاری با متحدانش در مورد آمرلی محتاطانه عمل کرد: آمریکا از واحدهای عادی ارتش عراق و نیروهای امنیتی کرد، طی فرمان حمله هوایی چند هفته پیش پرزیدنت اوباما، حمایت می‌کرده است.
مقامات دولتی آمریکا گفته‌اند، این کشور هیچ هماهنگی با شبه‌نظامیان شیعه یا تهران ندارد. آن‌ها گفته‌اند: “ما با دولت عراق و پیشمرگه‌های کرد همکاری می‌کنیم. همین و بس.”
نیروهای امنیتی روز یکشنبه گفتند، آمرلی در 105 کیلومتری شمال بغداد که ساکنان 15 هزار نفری آن اکثرا از شیعیان ترکمان هستند کاملا آزاد نشده اما نیروهای مشترک روستاهای بسیاری را از شبه‌نظامیان تخلیه کرده‌اند.
دولت اوباما در پاسخ به سیاست‌های پیچیده منطقه، سعی دارد نبرد علیه داعش را به سوریه بکشاند.
آمریکا و ایران اهداف متضادی در آن‌جا دارند: ایران حامی مهم بشار اسد بوده، در حالیکه آمریکا با حمایت از شورشیان معتدل سعی در سرنگونی حکومت او داشته است. اما بسیاری از اقدامات آمریکا علیه داعش در سوریه می‌تواند به تقویت آقای اسد و پیشبرد هدف منطقه‌ای ایران بیانجامد.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، زمانی از احتمال همکاری ایران و آمریکا در نبرد علیه داعش خبر داد اما رهبر این کشور تمایلی به این همکاری نداشت. آقای روحانی روز شنبه گفت، احتمال همکاری علیه گروه‌های تروریستی منطقه وجود ندارد. مشخص نیست آیا موضع سخت او علیه آمریکا در روز شنبه نشانی از تغییر رفتار است، یا این‌که یک مانور سیاسی برای ساکت کردن منتقدان داخلی محسوب می‌شود.
حملات اولیه آمریکا علیه داعش، با توجیه دفاع از جان شهروندان آمریکایی ساکن شهر اربیل، و همچنین رساندن کمک‌های بشردوستانه به ایزدیانی که در کوه‌های سنجر پنهان شده بودند، صورت گرفت. اخیرا فشارهایی برای کمک به ساکنان آمرلی که در معرض تهدید قتل‌عام قرار گرفته بودند، بالا گرفت.
داعش در سراسر عراق تبلیغ کرده، سر زندانیان را بریده و شیعیان را قتل‌عام و صدها هزار نفر را بی‌خانمان کرده است. شبه‌نظامیان شیعه متهم به آزار و اذیت سنی‌ها هستند اما تا به این‌جا از کشتارهای انتقام‌جویانه خودداری کرده‌اند.
در بین مبارزان شیعه که در آمرلی می‌جنگند، گروه اصحاب الحق ترسناک‌ترین گروه شبه‌نظامی شیعه در عراق محسوب می‌شود. این گروه که نزدیک به مقتدی الصدر است، یکی از مهمترین دشمنان آمریکا در دوران اشغال عراق بود که توسط ایران حمایت می‌شوند.
نعیم العبودی، سخنگوی اصحاب گفت: “امروز برای تمام عراقی‌ها روز شادی و پیروزی بزرگ است. نیروهای امنیتی عراق، داوطلبان و تیپ‌های مقاومت توانایی خود را علیه داعش ثابت کردند. ما اصلا به آمریکایی‌ها اعتماد نداریم. آن‌ها تا به این‌جا ارتش عراق را تضعیف کرده‌اند. ما به آن‌ها احتیاج نداریم.”
به گفته پیشمرگه‌ها، مشاوران نظامی ایرانی زیادی دیده می‌شدند. فرماندهان پیشمرگه می‌گویند، آن‌ها تقریبا نیمی از روستاها را پاک کرده‌اند اما شاهد مقاومت شدید شبه‌نظامیانی هستند که “مثل دیوانه‌ها می‌جنگند”.
منبع: نیویورک تایمز، 31 اوت
