جدال میان حسن روحانی و امامان جمعه و برخی نمایندگان آیت‌الله خامنه‌ای درباره این‌که آیا دولت جمهوری‌اسلامی موظف است مردم را حتی به زور به بهشت ببر با خیر٬ با سخنان حسن روحانی٬ ادامه پیدا کرد.
رییس دولت یازدهم٬ گفت که برخی بیکار و دچار توهمات هستند و “مدام غصه دین و آخرت مردم را می خورند، نه دین را می دانند چیست و نه می دانند آخرت چیست اما همیشه غصه آخرت را می خورند”.
به گفته‌ی روحانی: “دولت دینی خیلی دولت خوبی است ولی دین دولتی را نمی دانم. دین را نباید به دست دولت بدهیم. دین دست کارشناسان خودشان است. دین دست علما، حوزه ها، مراجع، صاحب نظران، فرهیختگان و دلسوزان است و آنها باید دین را تبلیغ کنند و دولت باید حمایت و کمک کند”.
اشاره حسن روحانی به انتقادهایی است که روز جمعه٬ احمد خاتمی و احمد علم‌الهدی٬ امامان جمعه دو شهر تهران و مشهد از وی کرده‌اند. این دو که عضو مجلس خبرگان و منصوب رهبر جمهوری‌اسلامی٬ در سمت امام جمعه هستند٬ به مخالفت با سخنان قبلی روحانی پرداخته بودند که گفته بود وظیفه حکومت٬ بردن مردم به بهشت نیست.
حکومت مردم را به بهشت ببرد یا نه؟
حسن روحانی شنبه هفته گذشته در همایش بیمه سلامت همگانی از دخالت مستمر در زندگی مردم انتقاد کرده و گفته بود که “این‌قدر در زندگی مردم مداخله نکنید، ولو به خاطر دل‌سوزی؛ بگذاریم مردم خودشان راه بهشت را انتخاب کنند، نمی‌توان با زور و شلاق مردم را به بهشت برد”.
رییس دولت یازدهم همچنین به انتقاد از اختلاف میان دو جناح اصلی جمهوری‌اسلامی و درگیری‌های سیاسی پرداخته و گفته بود: “اندازه دعواها از نمک گذشته و فلفل شده است، هر چیزی اندازه دارد، دعواها و رقابت های معمول عیبی ندارد اما اگر همش دعواهای جناحی باشد نمی شود به توسعه دست یافت… اگر شش ماه قبل از انتخابات دعوا باشد عیبی ندارد اما به محض تمام شدن انتخابات در کشور ما دعوا برای انتخابات بعد آغاز می‌شود، دعوا می کنند تا پیروز انتخابات موفق نشود تا در دوره بعد کاندیدای آنها پیروز شود”.
این سخنان روحانی اما با واکنش اصول‌گرایان مواجه شد. احمد خاتمی٬ از منتقدان دولت٬ در واکنش به این اظهارنظر روحانی گفت: “ما کسی را به زور به بهشت نمی‌بریم اما می‌خواهیم قانون خدا اجرا شود”.
این عضو مجلس خبرگان در مراسمی که به مناسبت برگزیده شدن پیغمبر مسلمانان برگزار می‌شد٬ اضافه کرد که “می‌گویند بگذارید مردم به حال خودشان باشند و به زور به بهشت نبرید، چشم امر به معروف و نهی از منکر را تعطیل می‌کنیم و به آقای دزد و دختر و پسر بدحجاب می‌گوییم بچه خوبی باش، آیا این اسلام است یا دغدغه اجرای دین را داشتن است”.
به عقیده احمد خاتمی: “ما باید از نظام دینی خود پاسداری کنیم و نمی‌خواهیم کسی را به زور به بهشت بفرستیم ولی شما با اظهارات خود جاده جهنم را برای کسی صاف نکنید. این حرف امروز ما نیست این سخنان را در دولت گذشته هم گفته‌ایم”.
خاتمی در سخنان خود به انتقاد از سیاست‌های فرهنگی در دولت روحانی هم پرداخته بود. سیاست‌هایی که در ماه‌های گذشته مورد انتقاد بسیاری از اصول‌گرایان قرار گرفته بود و حتی رهبر جمهوری‌اسلامی نیز گفته بود که در این‌باره نگران است.
احمد خاتمی در این زمینه گفته بود: “ما اقدامات فرهنگی دینی را مدنظر داریم، البته برخی نیایند بگویند فقط روضه‌خوانی باشد، ما چه زمانی چنین سخنی گفتیم؟ البته روضه‌خوانی مورد قبول است، زیرا انجام این کار باعث شست و شوی دل می‌شود… کنسرت‌های آن‌چنانی دل‌ها را به خدا نزدیک نمی‌کند و قهر با خدا را می‌پروراند، کار فرهنگی یعنی کاری که یک جوان هویت خود را پیدا کند و هویت یک جوان با دین رقم می‌خورد”.
وی همچنین به بخشی از سخنان روحانی اشاره کرده بود که در آن ضمن بازخوانی خاطراتی از برخورد جمهوری‌اسلامی با ویدئو٬ ماهواره و اینترنت٬ از این‌گونه برخوردها انتقاد کرده بود. به گفته خاتمی: “می‌گویند ما احساس نمی‌کنیم که کنترل کنیم، مثل آن می‌ماند که میکروب وبا آمده باشد و بگویند هیچ مسئولیتی نمی‌بینیم که میکروب‌ها را کنترل کنیم… از آغاز بشریت تا کنون هر جا میکروب وبا آمده است آن منطقه را منطقه ممنوعه اعلام کردند. یعنی میکروب‌های فکری کمتر از میکروب‌هایی همچون وبا هستند؟ میکروب‌های فرهنگی که این برنامه‌های ماهواره‌ای دارند به مراتب خطرناک‌تر از این میکروب‌ها است.”
بهشت اجباری یا جهنم اختیاری؟
اما سخنان احمد خاتمی٬ پایان واکنش‌ها به اظهارنظرهای روحانی نبود. برگزاری نمازجمعه در سراسر کشور٬ فرصتی بود برای منتقدان روحانی تا بار دیگر ضمن انتقاد از سخنان وی٬ عقاید خود را ابراز کنند.
احمد خاتمی این‌بار در نمازجمعه تهران گفت وظیفه حکومت دینی این است که “جاده بهشت را صاف کند، ماموریتش هم این است حکومت وظیفه دارد جاده را هموار کند برای بهشتی شدن مردم”.
خاتمی درباره اظهارنظرهای روحانی چنین سخن گفت: “اگر معنای این حرف این باشد که ما حتی موظف نیستیم جاده بهشت را صاف کنیم، این معنی هم درست نیست. اصلاً رسالت حکومت دینی هم همین هست که جاده بهشت را صاف کند، ماموریتش هم این است حکومت وظیفه دارد جاده را هموار کند برای بهشتی شدن مردم. این تحلیل بدون هیچگونه موضع گیری انجام شده است”.
وی همچنین به انتقاد از بخش دیگری از سخنان روحانی پرداخته و گفت: “این که مردم را آزاد بگذاریم هر کاری خواستند بکنند در عرصه اخلاقی، اقتصاد و فرهنگ آزاد باشند امر به معروف و نهی از منکر نداشته باشیم، به صراحت می‌گویم این معنی مورد تایید هیچکس نیست و معنای نادرستی است”.
امام جمعه موقت تهران با اشاره به برخی مراسم نظیر کنسرت‌های موسیقی، این گونه مجالس را “ضد فرهنگی” توصیف کرده و گفت: “این که جوان‌ها را جمع کنیم، دخترها و پسرها را جمع کنیم و دخترها بزک کرده باشند یا حجاب بسیار بد داشته و پول بیت المال را خرج کنیم این گونه مراسم درست نیست”.
هم‌زمان احمد علم‌الهدی٬ امام جمعه مشهد و عضو مجلس خبرگان٬ در نمازجمعه این شهر با اشاره به سخنان روحانی درباره این‌که “نمی‌توان با زور و شلاق مردم را به بهشت برد”٬ چنین اظهارنظر کرد: “شلاق که سهل است، با همه قدرت جلوی کسانی که مانع بهشت رفتن مردم شوند خواهیم ایستاد… مسیر فطری انسان‌ها بهشت است و اگر انسان‌ها با مسیر فطری خودشان حرکت کنند حتما به بهشت می‌روند و کار پیغمبر هم مبارزه با کسانی بود که قصد جلوگیری از رفتن مردم به بهشت را داشتند”.
این انتقادها اما با واکنش روحانی مواجه شد. وی با استفاده از مثال‌های تاریخی درباره مخالفت با ابزار جدید به بهانه دین٬گفت: “می‌خواستند حمام های خزانه را بردارند و دوش بگذارند چه بساطی به پا شده بود و برخی‌ها می‌گفتند نصف دین از بین می رود. اگر لوله کشی شود و دوش بیاید… زمانی می‌خواستند ساعت را عوض کنند. می‌گفتند این کارها برای این است که دین از بین برود”.
به عقیده روحانی: “بعضی از مردم واقعا بیکارند. شغل ندارند. دچار توهمات می‌شوند. مدام غصه دین و آخرت مردم را می‌خورند، در حالی که نه می‌دانند دین چیست و نه آخرت”.
با این حال به نظر می‌رسد که حسن روحانی در میان اعضای دولت خود نیز از حمایت کامل برخوردار نخواهد شد. حسام‌الدین اشنا٬ مشاور روحانی٬ درباره سخنان احمد خاتمی در نماز جمعه٬ در صفحه فیس‌بوک خود نوشت که سخنان احمدی خاتمی “بیان عمومی دلواپسی‌های بخشی از جامعه متدین” است و حسن روحانی “درباره اهداف و وظایف فرهنگی دولت با بسیاری از عالمان و سیاستگذاران کشور همسو است”، اما “آثار خواسته و ناخواسته اقدامات اجرایی و قضایی در مسائل فرهنگی را یادآوری می‌کند”.
سخنان روحانی مقابله او با برخی اصول‌گرایان٬ با استقبال حامیان دولت در فضای مجازی روبه‌رو شده. آنها ضمن استقبال از سخنان روحانی٬ اقدام به بازنشر آنها کرده و از این مساله ابراز خرسندی کرده‌اند. با این حال هنوز مشخص نیست که دیگر مقام‌های بلندپایه جمهوری‌اسلامی چه نظری در این زمینه دارند و آیا به روحانی اجازه خواهند داد که سیاست‌های مورد علاقه‌ی خود در این زمینه را به پیش ببرد یا خیر؟
